Steeds meer landen die al vroeg vooruitgang boekten met hun massale vaccinatieprogramma’s beginnen nu hindernissen te ondervinden. En de landen die nu een inhaalbeweging aan het maken zijn, kijken binnenkort wellicht tegen dezelfde problemen aan.

Vorige dinsdag gaf het Witte Huis toe dat het land het veel gehypte doel van de regering-Biden om tegen 4 juli ten minste één vaccin te krijgen voor 70 procent van de in aanmerking komende volwassenen niet zou bereiken. Gezondheidsfunctionarissen hebben moeite om jongere Amerikanen over te halen zich te laten vaccineren, ondanks loterijen, geschenken en andere promoties. Bijna een derde van de Amerikanen is niet van plan om zich te laten vaccineren.

Andere landen zijn bezig met een inhaalslag. De Europese Unie heeft haar vaccinatieprogramma in mei aanzienlijk opgevoerd, en prikt nu ongeveer 4 miljoen mensen per dag – en dat cijfer ruim boven wat de VS momenteel doet. Ook Canada, dat eveneens een trage start had, is bezig het gat te dichten: 67 procent van de Canadezen is ten minste gedeeltelijk gevaccineerd. De Verenigde Staten hebben ook niet langer het record voor de meeste toegediende doses, met China nu ver vooruit na het vaccineren van meer dan 1 miljard mensen.

Maar focussen op ruwe cijfers mist de complexiteit van deze middenperiode in de vaccinatie-campagnes. De EU en Canada, maar ook andere landen waar momenteel goed gevaccineerd wordt, zullen waarschijnlijk deze zomer ook hun dagelijkse vaccinatiegraad zien dalen omdat ze problemen krijgen met aarzelende burgers, varianten en het aanbod van vaccins.

Kwart Europeanen wil zich niet laten prikken

Uit opiniepeilingen in de EU blijkt dat meer dan een kwart van de Europeanen zegt dat het onwaarschijnlijk is dat ze zich zullen laten prikken. In Bulgarije, waar uit het onderzoek bleek dat de aarzeling over het vaccin het grootst was, zei 61 procent dat het onwaarschijnlijk was dat ze zich zouden laten inenten.

De terughoudendheid van vaccins is een aanhoudend wereldwijd probleem. Na vijf maanden vaccineren en voldoende vaccins voorhanden, is amper 10 procent van de Russen volledig gevaccineerd. En de reden is ook daar wantrouwen. Ook in India, ondanks een verwoestende recente golf van het virus, is aarzeling de belangrijkste factor achter de langzame uitrol van vaccins. Artsen melden dat ze van deur tot deur gaan om mensen te overtuigen. Het is een extreem langzaam proces.

Zelfs waar vaccinatiecampagnes goed van de grond kwamen, is het niet eenvoudig om weer naar normaal te gaan. Groot-Brittannië had een van de meest succesvolle vaccinatieprogramma’s van alle grote economieën, maar heeft de heropening moeten uitstellen vanwege de dreiging van de deltavariant.

Britse onderzoekers zoals Oliver Johnson, een professor in informatietheorie aan de Universiteit van Bristol, hebben gezegd dat de zich snel verspreidende eigenschappen van de Delta-variant en het enigszins verzwakte vermogen van de vaccins om het te bestrijden aantonen dat 85 procent van de bevolking zou moeten worden gevaccineerd voor het bereiken van kudde-immuniteit.

Israël grijpt opnieuw naar mondmasker, China nog jaartje dicht

In Israël, dat ook als een succesverhaal wordt bestempeld, vragen de autoriteiten zich nu af of ze precies dat moeten doen. Een golf van nieuwe gevallen op scholen en bezorgdheid over de verspreiding van de delta hebben geleid tot een nieuwe impuls om tieners te vaccineren. Volgens gegevens van het Israëlische ministerie van Volksgezondheid is tot nu toe minder dan 4 procent van de 12- tot 15-jarigen gevaccineerd sinds ze deze maand in aanmerking kwamen, terwijl ongeveer driekwart van de volwassenen is gevaccineerd. Israël kondigde zelfs aan dat het teruggrijpt naar de mondmaskerplicht binnenshuis.

Israël gebruikt voornamelijk het Pfizer-vaccin, dat zelfs tegen de Delta-variant een hoge werkzaamheid heeft. Maar veel landen gebruiken minder effectieve vaccins, grotendeels niet getest tegen Delta. Landen zoals Bahrein, Mongolië en de Seychellen die vertrouwden op Sinopharm en Sinovac, de in China gemaakte vaccins met een lagere werkzaamheid, zien nu aanzienlijke infectiegolven.

Dit kan een van de redenen zijn dat China, ondanks zijn recordbrekende vaccinatiecampagne, niet meteen weer wil open: Peking is van plan de pandemische grensbeperkingen nog minstens een jaar te handhaven, meldde de Wall Street Journal dinsdag.

Niets van dit alles wil zeggen dat de vaccins falen. Integendeel, vaccins bieden nog steeds een aanzienlijke bescherming tegen het virus. Maar toenemende gevallen in relatief sterk gevaccineerde landen tonen aan dat het ontwikkelen van vaccins of zelfs het starten van een succesvol vaccinatieprogramma slechts het begin is van een lang, langzaam en logistiek moeilijk proces.

Afrika en Zuid-Amerika: dramatisch

Het alternatief is echter erger. Het aantal gevallen van coronavirus neemt toe in heel Afrika, een continent dat tot nu toe grotendeels gespaard is gebleven van de ergste uitbraken, maar nog steeds lijdt onder een ernstig gebrek aan vaccindoses. In Kenia zeggen functionarissen dat de Deltavariant een van de redenen is voor een stijging van het aantal gevallen.

Zuid-Amerika is de afgelopen weken ’s werelds hotspot voor coronavirus geworden, grotendeels als gevolg van de beperkte toegang tot vaccins in een groot deel van het continent. Het heeft geresulteerd in een golf van doden zoals in geen enkele andere regio. Paraguay, Suriname, Argentinië, Uruguay, Colombia, Brazilië en Peru lijden – in die volgorde – aan een stille decimering door Covid-19 zoals nergens anders ter wereld. Zelfs in Peru, dat op de zevende plaats staat qua vaccineren, ligt het aantal doden per miljoen op 9,12 – meer dan drie keer zoveel als in India.

Deze regionale uitbraken brengen wereldwijde risico’s met zich mee, waardoor het herstel wordt vertraagd en het vooruitzicht wordt vergroot op varianten die zorgwekkender zijn dan Delta.

(evb)