Sporters zijn, naast beroemdheden uit de showbusiness, de nieuwe rolmodellen van de 21ste eeuw. Zij bepalen mee trends en hebben op de sociale media massa’s volgers. Zij zijn zelf een merk geworden. De vraag stelt zich dan ook of zij een grotere verantwoordelijkheid hebben dan de gemiddelde burger. De controverse laaide op na een persconferentie van PSG. Toen coach Christophe Galtier de vraag kreeg of het team de afstand tussen Parijs en Nantes niet beter met de trein dan met het vliegtuig overbrugt, joeg hij met zijn antwoord velen de gordijnen in.
Voormelde persconferentie die Galtier en PSG-sterspeler Mbappé hielden naar aanleiding van hun komende wedstrijd tegen Nantes deed heel wat stof opwaaien. Toen aan de coach werd gevraagd of de club eraan dacht te overwegen zich met de trein naar Nantes te verplaatsen (400 km van Parijs en minder dan 2 uur per TGV), antwoorde hij laconiek dat men eerder dacht aan een zeilwagen als vervoermiddel.
De reacties van een groot deel van de politieke klasse waren furieus. Ook de ecologische activisten toonden massale hun verontwaardiging. Galtier gaf toe dat hij zijn antwoord had voorbereid, omdat hij wist dat die vraag zou komen. In een tweet had de grote baas van de afdeling TGV (Train à Grande Vitesse) bij de Franse spoorwegen immers de vraag gesteld of de ploeg niet per trein wilde reizen.
Zijn resultaten niet genoeg?
De kernvraag waar alles mee begint is deze: Moeten we sporters niet beoordelen puur op hun sportprestaties? Is het relevant dat Tom Boonen ooit cocaïne nam op een privéfeestje? Is het erg dat een voetballer zoals Messi belastingen heeft ontdoken? Stoort het iemand dat Evenepoel door sommigen als arrogant wordt afgeschilderd?
En is het onze zaak dat Tiger Woods een vrouwenzot was, graag gokte en zich af en te zich liet gaan in alcohol en drugs? Iemand die zo golf speelt, mag zich dit toch permitteren?
In de muziekwereld en kunstwereld zijn er nog honderden voorbeelden te vinden. We kennen allen het verhaal van Michael Jackson en het misogyne gedrag van Picasso is voor een aantal mensen voldoende om de grootste kunstenaar van de 20ste eeuw in de ban te slaan.
Eigenlijk is het niet relevant maar….
Zijn die karaktertrekken of gedragingen van de atleet die in se niets met de prestatie zelf te maken, relevant? Op de keper beschouwd, is het antwoord ‘Nee’.
Wat kan het ons schelen? Zolang onze helden de koersen winnen en de voetballers scoren. Als zij graag een privévliegtuig pakken voor een mini-vlucht en als zij zoveel verdienen en toch nog trachten belastingen te ontduiken, dan is dat hun zaak. Is het baanbrekende schilderij ‘les demoiselles d’Avignon’ zoveel minder mooi omdat Picasso vrouwen vernederde? En klinkt ‘Beat it’ niet nog altijd even scherp, los van alle strapatsen van de koning van de disco?
… Onze maatschappij heeft behoefte aan rolmodellen
Alleen is er één probleem. Dat is niet noodzakelijk het probleem van de atleet in kwestie, maar het is het wel geworden: onze maatschappij heeft namelijk behoefte aan rolmodellen.
Sommige mensen weten niet meer wat goed gedrag is omdat ze van thuis uit en vanuit sociale media vaak tegenstrijdige signalen krijgen. Bovendien is de impact van die sporters op die nieuwe sociale media zo groot dat zij de enige echte voorbeelden zijn voor de nieuwe generatie die geen boodschap meer heeft aan de gefilterde visie van de klassieke massamedia.
Beroemdheden zijn van alle tijden
Elke samenleving waar grote aantallen mensen samen leven, heeft altijd behoefte gehad aan rolmodellen en beroemdheden. In de tijd van de Grieken waren de arenavechters de grote helden. Toen het christendom Europa veroverde, werden religieuzen de nieuwe helden. Ook de asceet Franciscus van Assisi was in zijn tijd een vedette. Met de opkomst van het kapitalisme werden ondernemers de nieuwe helden. Denk maar aan Rockefeller, Ford en recent Musk en zijn kompanen.
Door de opkomst van sociale media en het almaar groeiende belang van sport en entertainment hebben onze media nieuwe vedetten gecreëerd. De top 10 instagram-accounts geven duidelijk aan wie vandaag macht en invloed heeft. In deze lijst staan geen wetenschappers, filosofen of professoren. Het zijn allemaal sterren die hun roem hebben vergaard dankzij sportprestaties, muziek of reality-TV.
Topsporters als rolmodel
Heel wat sporters zijn zich wel bewust van hun grote invloed en spelen een zeer positieve rol in de maatschappij. Kijk maar naar de boodschappen rond racisme en diversiteit die heel wat voetballers mee ondersteunen.
Bovendien kiezen heel wat sporters ook een goed doel waar ze hard aan werken. Roger Federer en Serena Williams zijn opvallende voorbeelden. Met hun eigen stichting en dankzij hun ongelooflijk bereik maken ze een groot verschil.
Het is omdat ze zo een grote impact hebben dat ze hierdoor verantwoordelijkheid krijgen, iets wat de meesten, dikwijls heel begrijpelijk, misschien liever niet krijgen. Het grote voordeel voor hen is wel dat ze een verschil kunnen maken, iets dat moeilijker is voor de meesten onder ons. (ddw)
Xavier Verellen is auteur en ondernemer. Zijn recente boek ‘Topsporters zijn CEO’s’, dat aantoont dat leiderschap het verschil maakt tussen kampioenen en superkampioenen, is te koop in de Standaard Boekhandel of online via https://topsporters