De regering Michel zet een belangrijke stap: in een onuitgegeven meeting waarbij de drie belangrijkste partners van de regering elkaar diep in de ogen keken, is het vertrouwen ‘hernieuwd’. En dat werd ook nog eens publiek gemaakt in de zogenaamde “Kumbaya-verklaring”, een gezamenlijke tekst van CD&V en N-VA. Dat moet de aanhoudende schermutselingen tussen beiden doen stoppen en de coalitie herlanceren.

“Een diepgaand gesprek”, zo noemen Bart De Wever (N-VA) en Wouter Beke (CD&V) het zelf, hun meeting die ze gisteren in de vertrekken van premier Charles Michel (MR) hielden, met de eerste minister als ijsbreker.

Met ook de afspraak in de marge om samen één perscommuniqué hierover te sturen. Dat plofte om iets na vijf in de mailbox van elke Wetstraatjournalist, waarbij CD&V de N-VA klopte met drie minuten verschil. De tekst staat bol van verzoening (vandaar de informele titel “Kumbaya-verklaring”, zoals medewerkers het document doopten) en meteen spraken beide partijen ook af geen verdere uitleg meer te geven. ‘Spin’ of ‘interpretaties’ dus niet echt, eerder schouder aan schouder het beeld van de twee partijvoorzitters.

De tekst zelf is bijna een geloofsbelijdenis, of nog, een hernieuwing van de huwelijksbelofte voor deze regering. Niet toevallig komt het ‘huwelijkscontract’, het regeerakkoord, prominent aan bod. Beide voorzitters, Beke en De Wever, blijven het de moeite vinden om dat document te verdedigen en helemaal uit te voeren. Daar vallen ze nu dus ook op terug, onder impuls van de ‘hoeder’ van dat akkoord, de premier zelf.

Voor het goed functioneren van zijn team had premier Charles Michel (MR) deze ‘herstart’ nodig. En dus verzamelden de architecten van de deal in 2014 voor één keer opnieuw. Tot nu had de premier vooral gewerkt met de vicepremiers, en de voorzitters, die nochtans in de zomer van 2014 de échte architecten waren, niet tot bij zich geroepen.

Het was dus meteen een event dat al maanden niet meer voor was gekomen: De Wever en Beke, die elkaar in een rustige context nog eens konden zien, samen met de sterke man van de MR. Enkel Gwendolyn Rutten, de Open Vld-voorzitter ontbrak, maar de Vlaamse liberalen zaten de afgelopen maanden nooit in het midden van het conflict dat de regering gijzelde en hadden weinig zin om zich in dat mijnenveld te wagen. “Zoals het spreekwoord zegt: schilderijen en ruzies bekijk je best op afstand”, zo liet voorzitter Rutten daarover op Twitter weten.

@woverschelden En zoals het spreekwoord zegt: schilderijen en ruzies bekijk je best op afstand ?

— Gwendolyn Rutten (@RuttenGwendolyn) April 19, 2017

“Een oefening van 7 à 8 miljard”

De heisa rond staatssecretaris Zuhal Demir was daarbij eigenlijk niet meer dan de aanleiding, om het over de kern van de zaak te hebben: waar wil deze coalitie samen nog naartoe? Was er nog vertrouwen, konden N-VA en CD&V nog verder met elkaar? Dat premier Michel zo de lont uit het kruitvat trok, bespaarde overigens één van beide ook gezichtsverlies. CD&V eiste excuses, N-VA weigerde: daarbij kon er maar één winnaar uitkomen, indien het tot een kookpunt kwam.

Maar onderliggend speelde er veel meer natuurlijk: sinds de mislukte begrotingsdeal van eind 2016, was de koers van de regering onduidelijk. Een begrotingsevenwicht presenteren met deze regering leek verder weg dan ooit, maar vooral: zowel CD&V als N-VA kregen ‘hun’ plannen er niet door. N-VA wilde, met steun van de liberalen, een hervorming van de vennootschapsbelasting uit de brand slepen, CD&V eiste in ruil een meerwaardebelasting. De relatie raakte de laatste maanden dan helemaal vergiftigd over identity politics: discussies over migratie die diepe breuken tussen de voormalige kartelpartners blootlegden.

De premier trok nu actief heel de zaak naar zich, en tekende het compromis mee uit. Opvallend, die ‘extra’tjes’ van eind 2016, die niet in het regeerakkoord zaten, lijken vandaag opgeborgen. Back to the basics, is de boodschap die premier Michel met z’n kernkabinet voorlegde. En dat wil zeggen: de begroting op orde zetten en de daarvoor broodnodige hervormingen doen. Want ook al verschuift de ambitie een jaar, tot een evenwicht in 2019 in plaats van 2018 (iets wat De Wever al in maart 2016 lanceerde), de oefening blijft gigantisch.

“Tussen de 7 à 8 miljard euro. En uiteindelijk scheelt het niet zo veel om het één jaar uit te stellen. Maar het blijft dus een hele forse oefening. En daarop heeft iedereen zich eigenlijk wel vastgezet nu. We gaan deze zomer dus echt wel een hele stevige boterham doen”, zo is binnen de regering te horen.

Voor N-VA was het meteen belangrijk om dit te horen. “Dit mogen geen verloren jaren worden”, zo schrijven Beke en De Wever samen. Deze regering wil een palmares kunnen voorleggen in 2019, waarbij er wel degelijk hervormingen gebeurd zijn, op vlak van de begroting. Want daarmee moet De Wever naar de kiezer: met de boodschap dat het land weer op orde staat. Beke en Michel zitten op diezelfde lijn: enkel zo kan de regering in schoonheid eindigen.

Waar die 7 à 8 miljard euro vandaan moeten komen, is nog niet helemaal duidelijk. Het blijft, ook in het licht van wat Europa vraagt, inzetten op structurele hervormingen. De activiteitsgraad moet nog steeds omhoog: er moeten nog meer mensen aan het werk. Zeker in bepaalde regio’s (Brussel, delen van Wallonië en ook Limburg) blijft dat problematisch. Flexibeler werken of nog minder mogelijkheid tot brugpensioen komen quasi onvermijdelijk opnieuw op tafel.

CD&V: “Die stemming zou een serieus probleem geweest zijn”

Of het hernieuwde huwelijk in al z’n harmonie lang standhoudt, valt nog te bezien. Vanochtend verslikten ze zich bij CD&V wel, toen De Wever zich, na z’n meeting met Beke en de premier, ook op Radio 1 niet wilde excuseren over heel het voorval met Zuhal Demir, die CD&V een ‘moslimpartij’ noemde. Maar doordat de communicatieteams van beide partijen in de loop van de dag schaafden aan de gezamenlijke “Kumbaya-verklaring”, bleek in de feite dat N-VA wel degelijk de intentie had om zich te verbinden tot rust.

“Het was echt nodig voor ons. Die vertrouwensstemming zou een serieus probleem geweest zijn, ook intern zou dat gewoon niet gepasseerd zijn. Maar premier Michel heeft dat verstandig aangepakt, voor ons is de bladzijde omgedraaid”, zo is bij de CD&V-top te horen. En ook bij N-VA klinkt het allemaal erg verzoenend: “Wij willen de rit uitdoen, en de bladzijde omdraaien. En veel meer valt er eigenlijk niet over te zeggen.”

Premier Michel zette vervolgens vandaag alles op z’n kern om in de juiste stappen: een verklaring van de regering waarbij “ministers en staatssecretarissen zich loyaal moeten gedragen”, en een commitment om meteen een paar grote thematische kernkabinetten te doen. En net vandaag vertrok ook die brief naar Europa, waarbij de ambities voor de begroting moeten meegegeven worden. De zomer wordt dus nog heet, met een zoektocht naar 8 miljard. Maar het ‘vertrouwen’ is er alvast opnieuw, na de “Kumbaya-verklaring”.