Kritiek op regering over gebrek aan testen en gerommel over mondmaskers groeit

De aanpak van de crisis door de nieuwe regering krijgt hier en daar stevige kritiek. Met name het gebrek aan testen en ook de saga rond de mondmaskers veroorzaken rimpels, net als het feit dat de instroom van mensen via Zaventem niet gecontroleerd wordt. Economisch nam de regering Wilmès dan weer een groot aantal maatregelen.

In het nieuws: Vannacht is er een levering van meer dan zes miljoen mondmaskers toegekomen op de cargoluchthaven van Bierset bij Luik.

Het gaat over zo’n zes miljoen chirurgische mondmaskers en 147.000 mondmaskers van het type FFP2. Meteen kunnen nu meer dan enkel ziekenhuizen bediend worden: ook rusthuizen, gezinshulpverleners, thuisverplegers en verenigingen voor gehandicapten krijgen de maskers.
De regering verwacht deze week nog 14 miljoen chirurgische mondmaskers en 1,2 miljoen mondmaskers van het type FFP2. Dat heeft minister Philippe De Backer (Open Vld) zondagavond bekendgemaakt.

Achter het nieuws: De politieke wedergeboorte van Philippe De Backer is daarmee een feit. Want wat heeft De Backer precies met mondmaskers te maken?

Voor wie het niet meer zou weten, en dat zijn behoorlijk wat mensen: De Backer is de minister van ‘Digitale Agenda, Telecommunicatie en Post, belast met Administratieve Vereenvoudiging, Bestrijding van de sociale fraude, Privacy en Noordzee’. Dat werd hij opnieuw in de regering Wilmès II.
Nochtans had De Backer afscheid genomen van de politiek: hij stond op 26 mei zelfs niet op een lijst. Hij kreeg het kopmanschap in Antwerpen niet, en zei met tranen in de ogen vaarwel aan de politiek en z’n partij.
Maar al die tijd moest hij dus in de restregering blijven. Tot hij nu zelfs dus de ‘doorstart’ meemaakte en zowaar weer volwaardig minister werd. Dat was nochtans heel het weekend van de doorstart lang niet het scenario: de partijen waren al overeengekomen om maar tien ministers te behouden, waardoor De Backer zou afvallen. Maar premier Sophie Wilmès (MR) weigerde het aantal postjes voor haar partij te verminderen en dus bleef iedereen aan.
Nu mag de feniks dus herrijzen: De Backer wordt plots belast met een ‘taskforce‘, die “het beheer van medische hulpmiddelen en geneesmiddelen” moet overzien. De Backer moet dus “strategische voorraden beheren, en tekorten vermijden”. “De levering van medische apparatuur en medicijnen is een cruciale uitdaging in de strijd tegen covid-19. Daarom hebben we een minister nodig die hier fulltime mee bezig kan zijn”, zo stelde premier Wilmès.
Meteen circuleerde binnen Open Vld ook enthousiast de communicatie dat De Backer “een doctor in de biomedische wetenschappen is om de taskforce te leiden”, dat Maggie De Block (Open Vld) een “huisarts is op Volksgezondheid” en Alexander De Croo (Open Vld) een “ondernemer op Financiën”: het “perfecte team” dus.

The big picture: Toch klinkt er behoorlijk wat kritiek op de aanpak van de regering, met name over die tekorten.

Er bestaat een oude regel in de politiek: als je woorden als “werkgroep” of “taskforce” hoort, dan is er meestal iets misgegaan. Daar lijkt het toch sterk op.
Zo is er de felle oproep vanuit de medische wereld om “veel meer te testen”. In landen als Zuid-Korea en Singapore, waar de uitbraak van corona beter onder controle lijkt, is bijzonder veel getest.
Twee professoren-chirurgen, Didier De Cannière en Guy-Bernard Cadière, roepen in een striemende open brief op tot systematische tests op covid-19. Want het ziekenhuispersoneel moet dagelijks mensen behandelen, zonder dat ze eigenlijk weten of die besmet zijn: er zijn niet genoeg testen.
“Voldoende beschikbaarheid van tests is, zoals iedereen begrijpt, een belangrijk element in de strijd tegen de epidemie. De Wereldgezondheidsorganisatie herinnert ons er bij monde van haar voorzitter expliciet aan: ‘Je kunt een brand niet geblinddoekt bestrijden. Test, test, test.'”
“Tachtig jaar geleden werd de productie van vliegtuigen in enkele maanden tijd met twintig vermenigvuldigd door de landen in oorlog. We zijn ons ervan bewust dat een groot deel van het industriële productieapparaat is verplaatst. Maar vertel ons niet dat België niet in staat is om maskers, persoonlijke beschermingsmiddelen en reagentia te produceren. Vertel ons niet dat we niet de budgetten hebben om de salarissen van laboratoriummedewerkers te verdubbelen en hen de logistieke steun te geven die ze nodig hebben om tests uit te voeren op alle patiënten.”
“We hebben een tijdlang problemen gehad met de aanvoer van testen, en dus zijn de middelen momenteel beperkt”, zo stelde viroloog Steven Van Gucht over de tekorten op de dagelijkse persconferentie. “Ik heb er goede hoop op dat het aantal beschikbare testen in de toekomst sterk zal toenemen. Momenteel vechten we tegen een onzichtbare vijand. Door zo veel mogelijk mensen te testen, maken we het virus zichtbaar en kunnen we er rationeler mee omgaan.”
Toch kondigen de FOD Volksgezondheid en Van Gucht aan dat “we nooit iedereen gaan kunnen testen”. “We zullen blijven selecteren op symptomen, beroepsgroepen, et cetera …”

Bovendien is er de aanpak van de mondmaskers: Daarover ontstond de afgelopen dagen ook behoorlijk wat commotie.

Feit is dat er al weken een tekort is aan die maskers: er werd zelfs opgeroepen aan burgers om persoonlijke maskers te gaan inleveren, om medisch personeel te helpen.
Daarover ontstond een politieke polemiek. De afgelopen dagen was er felle kritiek vanuit het kabinet van De Block, waarbij adviseur Andreas Valckiers N-VA-Kamerlid Kathleen Depoorter bleef viseren: zij had vorige week vrijdag de “eer opgestreken” bij een eerste grote lading van vijf miljoen mondmaskers, die in Bierset was geland, door op het tarmac een interview aan VTM te geven.
Het kabinet De Block en ook de FOD Volksgezondheid stoorden zich aan die rol, die Depoorter claimde. “Geen reden om een hele show op te voeren alsof zij alles geregeld heeft”, en ook “hoe is ze op het tarmac gekomen? In welke hoedanigheid stond ze daar? Heeft de VTM-ploeg Depoorter meegenomen op het tarmac?”, zo tweette de medewerker van het kabinet.
Dat leidde tot een stevige reactie van VTM-reporter Dirk Van den Bogaert: “Is dit nu de hoofdzaak? Zich afvragen hoe een Kamerlid in Luik op het tarmac is terechtgekomen? Bent u daar als overheid mee bezig? Terwijl mensen sterven en hulpverleners snakken naar mondmaskers?” En nog: “Als de overheid wat sneller zou zijn, is haar optreden zelfs niet nodig. Nu tracht u dat weg te moffelen, wij melden dat.”
Wat moffelde het kabinet dan wel weg? De Standaard brengt vandaag dat verhaal: het tekort aan mondmaskers was al veel langer een heftige discussie in de Kamer, die al loopt van eind januari.
Toen wezen Depoorter en Frieda Gijbels (N-VA) in de commissie Volksgezondheid op een tekort dat dreigde te ontstaan voor mondmaskers. “Hebt u voorzieningen getrokken, is er een voorraad aangelegd?”, vraagt het duo. De minister wuift de kritiek weg en wijst op het Europees samenwerkingsverband.
Maar dat kraakt en breekt, als in Italië de pandemie in alle volheid losbarst: de Italianen krijgen van niemand in Europa nog materiaal. België krijgt ook niets meer vast. De N-VA-Kamerleden blijven maar aandringen op actie, op 5 maart is er een zoveelste discussie in de Kamer. Daar meldt Kamerlid Gijbels “dat ze erin geslaagd zijn om stakeholders op de been te brengen om over mondmaskers te beschikken”. De connectie loopt via Life Solutions bvba een bedrijfje van N-VA’er Nicolas Cuypers.
“Wij hebben dus uw taak gedeeltelijk overgenomen. Het is erg dat één fractie kan wat acht ministers niet kunnen”, zeggen de N-VA’ers. De Block wimpelt het af: “Mevrouw Gijbels, zal uw fractie het voorstel ook zelf betalen?”
Uiteindelijk schrijft De Block toch een aanbesteding uit. Die loopt bijzonder pijnlijk af: de N-VA-kandidaat doet mee, maar wordt pas als derde beste leverancier beoordeeld. Hij heeft nochtans de laagste prijs, maar is trager dan de anderen. Op nummer één een leverancier die z’n belofte niet kan waarmaken om te leveren uit Bulgarije. Op nummer twee komt dan een Belgisch-Turkse Open Vld’er, die met een ‘vennootschap onder firma’ allerlei diensten aanbiedt en plots de aanbesteding wint. Zijn bestelling gaat compleet de mist in: het parket opent zelfs een onderzoek naar fraude. Er wordt betaald, maar de maskers komen nooit aan.
Uiteindelijk moeten De Block en de FOD Volksgezondheid toch aankloppen bij de N-VA-piste. Die levert uiteindelijk, waarbij Depoorter persoonlijk gaat kijken wanneer de levering toekomt in Bierset en daar haar rol ‘claimt’: dat ze geen bloemen moest verwachten van het kabinet, dat zelf dus blunderde bij de aanbesteding, was wel duidelijk.

De vragen blijven bovendien: Hoe zit het met kappers? En met Zaventem?

Een eerder vreemde maatregel die de federale regering nam: de kapsalons mogen verder blijven werken. Nochtans is er die ‘social distancing’: mensen moeten op 1,5 meter blijven, maar hoe knip je dan haar?
Viroloog Marc Van Ranst, de man die tegenwoordig elke dag in de tv-studio’s zit, had daar al felle kritiek op: “Ik kan echt niet uitleggen waarom de kapsalons nog open mogen zijn”, zo tweette hij, wat zelfs zowaar een retweet van Theo Francken (N-VA) opleverde.
Dat zorgt voor financiële spanning: de kappers hebben geen recht op een ‘hinderpremie‘ van 4.000 euro, want ze moeten niet sluiten.
Maar uiteraard is er ook de medische dreiging van besmetting. Een aantal kappers wil zelfs juridisch in actie schieten: ze willen de staat aansprakelijk stellen voor elke kapper die corona krijgt.
Het is een federale beslissing, die nu onder druk staat. Ook vanuit de Vlaamse regering. Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) tweette er al over, in Het Laatste Nieuws reageert ook Vlaamse viceminister-president Hilde Crevits (CD&V): “Mijn mailbox puilt uit. En ik heb zeker wel oren naar die bezorgdheid.”
Daarnaast is er Zaventem, waar nog steeds vluchten uit landen die sterk besmet zijn blijven toekomen. Het gaat voornamelijk om Belgen die terugkeren. Gisteren waren er nog 66 vluchten in Zaventem, met onder meer drie vluchten uit Italië, en drie uit Spanje. “Zonder enige controle”, zo tweette Francken (N-VA) daarover. Vandaag landen opnieuw 54 vluchten in Zaventem, met daaronder twee uit Italië en twee uit Spanje.
In een pak andere landen worden ‘binnenkomers’ getest, minstens op koorts. Zo is in China vastgesteld dat ex-Rode Duivel Marouane Fellaini ook het virus heeft, toen hij het land binnenkwam. Maar op Zaventem dus geen testen, niets van controle.
Op Radio 1 probeerde minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin (MR) in een soort Nederlands een soort uitleg te geven. Dat klonk niet bepaald overtuigend. Er is volgens Goffin “eventueel een controle van Volksgezondheid”, maar concreet maakte hij het niet. Daarnaast riep hij op “gezond verstand te gebruiken”, en “iedereen moet voorzichtig zijn en verantwoordelijk zijn”. “Al wie temperatuur (sic) heeft moet naar een hospitaal gaan”, zo stelde Goffin. Ook dat is overigens tegen de richtlijnen in: wie koorts maakt, moet net niet naar een ziekenhuis lopen.

Ondertussen om rekening mee te houden: De regering heeft de volmachtwetten klaar.

Zaterdag was er een eerste ‘superkern‘, met de kern van de federale regering en alle partijen die de volmachten steunen. Dat zijn alle partijen behalve Vlaams Belang en PTB/PVDA.
Wereldschokkend was die allerminst. “Constructief” en “redelijk oké”, zo konden we noteren. “Er is een werkwijze afgesproken en er zijn wat voorzichtige suggesties gedaan.”
Vanuit de regering klinkt het mild, ten opzichte van de partijvoorzitters: “Iedereen had z’n ditjes en datjes“, zo is te horen. Op Radio 1 had vicepremier Koen Geens (CD&V) het over “een interessante discussie over ‘problemen van alle dagen’, onder meer de noden die de voorzitters kennen als burgemeester. Zo leren wij van de noden op het terrein”, zo stelde hij.
Met andere woorden: het lijkt er niet op dat de ‘superkern’ nu hét forum wordt voor cruciaal overleg.
Maar zondagmorgen al was er opnieuw een call met die superkern: minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) overlegde even met iedereen over z’n bazooka, een financieel plan om iedere getroffene zes maanden uitstel van betaling te geven op leningen. Dat werd op een half uurtje afgehandeld, zonder dat er issues waren.
In de volmachtwet zelf geen schokkende passages. Misschien wel interessant om op te merken:
- “Er zal een voldoende transparantie geboden worden over de aanpak die de regering voorstelt binnen de diverse domeinen die in deze machtigingswet aan bod komen”, zo belooft de regering.
- “Er kunnen geen maatregelen genomen worden die afbreuk doen aan de sociale bescherming of die de koopkracht van de gezinnen zouden schaden”, zo is het sociale kader.
- “In dit artikel wordt bepaald dat de bijdragen aan de sociale zekerheid, belastingen, taksen en rechten, niet mogen worden aangepast, opgeheven, gewijzigd of vervangen.” Geen nieuwe taksen dus.
- “Er wordt uitdrukkelijk voorzien in een evaluatie na drie maanden. De Kamer kan deze termijn eenmaal met drie maanden verlengen.”

Interessant om volgen: Hoe ver ga je in het ‘helpen’ van niet-werkenden, terwijl je werkenden ook moet stimuleren?

De federale en Vlaamse regering nemen samen een reeks maatregelen die getroffen mensen helpen:
- Tijdelijke werkloosheid voor iedereen die wil, waardoor ze terugvallen op 70 procent van hun loon, maar mét een bijkomende premie van 150 euro.
- Een hulppakket voor zelfstandigen van zo’n 1.400 euro per maand.
- Alle kredieten die tot september niet meer moeten afgelost worden voor alle werklozen of getroffenen.
- Automatisch iets meer dan 200 euro op de rekening gestort van mensen die getroffen worden, om de energiefactuur te betalen.
Vraag is of op die manier niet een beetje “overgestimuleerd” wordt: er ontstaat in elk geval een spanningsveld tussen zij die nog blijven werken, vaak in stressvolle omgeving op dit moment, en diegenen die met een pakket aan voordelen thuis zitten.
Daarbij lopen de verschillende regeringen elkaar ook wat voor de voeten. “Het is maar zeer de vraag of die maatregel van de energie, zomaar 200 euro voor iedereen, echt wel noodzakelijk was”, zo is bij een federaal minister te horen.
Het is hoe dan ook de bekommernis van de zogenaamde ‘Economic Risk Management Group’, die de economische schade van de pandemie moet opvangen: zo veel mogelijk mensen aan het werk houden, en de economie laten blijven draaien.
“Mensen worden geconfronteerd met een aantal maatregelen die hen moeten beschermen tegen het virus. Langs de andere kant willen we mensen ook aanmoedigen om aan het werk te blijven. Wie kan thuiswerken, moet thuiswerken. Waar dat niet kan, moeten er door de werkgever voldoende voorzorgen worden genomen om de werknemer voldoende te beschermen”, zo stelde Piet Vanthemsche, een van de covoorzitters van die werkgroep.
Vraag is of er straks geen extra maatregelen gaan komen voor de ‘werkenden’: een risicopremie lijkt voor een pak sectoren niet meteen van de pot gerukt.

Pijnlijk om vast te stellen: Corona bracht een paar politici in het nieuws.

Sp.a-voorzitter Conner Rousseau kreeg politiecontrole in Nieuwpoort, waar hij bij z’n vader verblijft. Normaal woont Rousseau bij z’n moeder in Sint-Niklaas. Maar zij heeft kanker, en is dus een risicopatiënt: de sp.a-voorzitter woont dus liever bij z’n vader. Een heel menselijke situatie.
Maar plots vond de politie van Nieuwpoort het dus nodig om te gaan aankloppen en controle te gaan doen. In principe mogen enkel mensen met vast domicilie aan de kust verblijven, niet mensen met een tweede woning. Maar de vader van Rousseau woont daar wel permanent. De sp.a-voorzitter vertelde in een weekendinterview over z’n situatie. Met controle als gevolg dus.
“Vandaag politie over de vloer, omdat ze van hogerhand mij moesten komen ondervragen waarom ik hier zat. Vind dat beetje te verregaand. En zeer intrigerend. Er stond zeer duidelijk in de krant waarom ik hier zit. Dan de politie op mij af sturen, wie er ook achter zit, laag. Er zijn andere prioriteiten vandaag”, zo schreef Rousseau op Instagram.
Helemaal aan de andere kant van het spectrum: De burgemeester van Izegem, Bert Maertens (N-VA). Die zat samen met z’n buren op een geïmproviseerd straatfeest van z’n eigen straat zaterdagavond. Met bakken bier en een dj-set zaten ze samen met zo’n dertig mensen. Er kwam politie aan te pas om de zaak op te breken, na een klacht van een buurman.
Maertens moest plots uitleg geven voor z’n gedrag. Die klonk toch maar magertjes. “Het was niets meer dan een goedbedoeld initiatief om mensen in de zorg een hart onder de riem te steken. De vrouw van de dj werkt in de zorg en de man maakte muziek voor zijn vrouw en haar collega’s.”

Tenslotte voor wie het niet gezien heeft: Zondag zaten Rousseau, Bart De Wever (N-VA) en Joachim Coens (CD&V) samen in De Zevende Dag.

Echt spanning zat er niet op het debat: De Wever, Rousseau en Coens stonden immers in heel het spel van onderhandelingen niet echt tegen elkaar, maar waren eerder medestanders. Was het misschien niet nuttiger geweest om Gwendolyn Rutten (Open Vld) aan tafel te krijgen?
De Wever was in elk geval, zoals wel vaker, erg aanwezig in het debat. Ook vrijdag had hij al in De Afspraak gezeten. “De PS heeft jaren gezegd: ‘Het is een schande dat de MR alleen bestuurt’. Nu staan ze te applaudisseren voor een regering met tien liberale ministers. Dat krijg je niet opgeteld. Tussen die twee is het helemaal fout gegaan, de Vlaamse partijen zaten erbij en keken ernaar. Ik denk dat er eentje is die het niet zo erg vindt. Maar al de rest, als ze eerlijk zijn met zichzelf …”
“Wie dan?”, wilde de moderator weten. “Ik denk niet dat de voorzitter van Open Vld intriest is buitengegaan. Zo zag ze er ook niet uit op die beroemde selfie met Georges-Louis Bouchez (MR), met de groenen in de achtergrond. Dat is echt een tragisch beeld. Dat vat het helemaal samen”, zegt De Weter over Rutten.
Daarna haalt hij ook uit naar Meyrem Almaci (Groen): “Ik zou wel eens willen weten wat er door haar heenging, dat je straalt van een regering te mogen steunen, waar je niet in zit, en waar allemaal liberale ministers in zitten. Of het moet zijn dat zij ervan uitgaat dat dit een prelude is op een verruiming van die regering met groen en rood.”
Maar CD&V-voorzitter Joachim Coens liet weten dat dat helemaal niet zo is. “Vivaldi gaat over vier seizoenen en we zijn al het tweede seizoen. We gaan nog naar de zomer en straks zitten we in de herfst. Daarover gaat het wat mij betreft niet. Er zijn daar wat mij betreft geen enkele afspraken of voorafnames over gemaakt”, verzekert hij. Z’n boodschap van “verbondenheid” in deze coronatijden kwam zo niet echt van de grond, ze bleef wat hangen onder het harde, politieke discours van De Wever.
Rousseau slaagde er beter in zichzelf op de kaart te zetten. Hij was ook hard over de mislukking van een regering van nationale eenheid: “Dit is het verhaal van een oude politiek die er niet in slaagt om zichzelf te overstijgen”, zo stelde hij. Maar het beeld dat de sp.a-voorzitter graag wilde zetten, van aan “eerlijke politiek” te willen doen, bleef wel goed hangen.