Nike ligt onder vuur vanwege een schoen met het design van de ‘Betsy Ross Flag’ naar aanleiding van 4 juli, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag. De schoen werd zelfs uit de rekken gehaald, nadat NFL-speler Colin Kaepernick beweerd had dat de vlag doet denken aan de slavernij. Waarom is de ‘Betsy Ross Flag’ zo controversieel?

Onder druk van de Americanfootballspeler Colin Kaepernick, een belangrijk reclamegezicht voor het bedrijf, schrapt Nike haar nieuwe sportschoen met de ‘Betsy Ross Flag’, de vlag van de oorspronkelijke dertien staten. Dat meldt de Amerikaanse krant Wall Street Journal. Volgens Kaepernick is de vlag racistisch en beledigend tegenover niet-blanke Amerikanen.

Conservatief Amerika op achterste poten

Heel wat conservatieve toplui in de VS zijn niet te spreken over de beslissing van Nike om de schoenen uit de handel te halen. “Het is goed dat Nike enkel sneakers wil verkopen aan mensen die de Amerikaanse vlag haten”, schreef senator en voormalig presidentskandidaat Ted Cruz op Twitter. Doug Ducey, de gouverneur van Arizona, dreigt er zelfs mee om de plannen voor een nieuwe Nike-fabriek in zijn staat van de kaart te vegen. 

Als het over hun vlag of nationale symbolen gaat, gaan heel wat conservatieve Amerikanen over lijken. Toch wijzen velen erop dat de oorspronkelijke Amerikaanse vlag, die Betsy Ross naaide voor George Washington, niet enkel een historische waarde draagt.

Gebruikt door extreemrechts

Zo wordt de vlag door sommige extreemrechtse groeperingen gebruikt. Dat zegt ook Keegan Hankes van het Southern Poverty Law Center aan het Amerikaans tijdschrift Rolling Stone: “Onder het mom van erfgoed worden symbolen uit de vroege geschiedenis van de VS wel vaker gebruikt door haatgroepen. Ze willen terugkeren naar een tijd waarin niet-blanke mensen beschouwd werden als onmenselijk en niet-Amerikaans. Haatgroepen verheerlijken een tijd waarin zwarte mensen slaven waren en stellen zichzelf op als de erfgenamen van de ‘échte’ Amerikaanse traditie.”

De ‘Betsy Ross Flag’ is een stuk minder bekend dan de iconische Confederate Flag van de slavenstaten tijdens de Amerikaanse burgeroorlog, die in de jaren 50 en 60 gehesen werd door voorstanders van de segregatie en nu nog steeds door rechtsextremisten en leden uit de alt-right-beweging. Ook in de populaire cultuur werd er tot diep in de jaren 70 met die vlag geflirt.

Tot de extremistische haatgroeperingen die de vlag gebruiken, behoren onder andere de American Identity Movement (eerder bekend als Identity Evropa), het Patriot Front en enkele KKK-afdelingen. Voor de Patriot Movement, een extreemrechtse, anti-regeringsmilitie, is de ‘Betsy Ross Flag’ zelfs het belangrijkste symbool. “Zulke groeperingen maken van die symbolen gebruik om hun visie van een blanke staat meer verkoopbaar te maken”, zegt Hankes.

Polarisering

Het is dus niet verwonderlijk dat de ‘Betsy Ross Flag’ in het Trump-tijdperk, waarin de VS meer dan ooit een verdeeld land is op politiek en ideologisch vlak, voor ophef zorgt. De vlag wordt echter nog bij heel wat officiële ceremonies en evenementen gehesen, bijvoorbeeld bij de tweede inauguratie van Obama als president. Journalist Robert Evans, gespecialiseerd in extreemrechtse groeperingen, laat aan Rolling Stone weten dat de vlag niet expliciet racistisch is.

Of de vlag racistisch beladen is, hangt af van de context: “Ik heb wel vaker gezien dat de oorspronkelijke Amerikaanse vlag gebruikt wordt door etnonationalistische groeperingen, net als een variant met het cijfer 76 in het midden van de sterren. Beide vlaggen worden ook gehesen door niet-racistische of niet-fascistische Amerikanen. Ook Evans ziet in de vlag een geschikt middel voor extreemrechts om te rekruteren en te radicaliseren.

Niet eerste misstap

We kunnen dus met enige voorzichtigheid stellen dat Nike de sneakers uit de rekken liet halen in een poging om niet de rug toegekeerd te worden door politiek correct Amerika. Hoe groot de imagoschade van het bedrijf met een beurswaarde van 119 miljard euro is, zal nog moeten blijken. Vast staat dat Nike al een aantal controverses achter de rug heeft, waaronder de ‘ontploffende’ Nike-schoen van basketbaltalent Zion Williamson en het Arabische woord Allah in de zool.