Volgens OCAD-directeur Paul Van Tigchelt vertonen de eerste teruggekeerde Syriëstrijders in ons land heel wat tekenen van re-integratie in de maatschappij. De baas van de antiterreurdienst liet dat weten tijdens een hoorzitting in de Commissie Justitie van de Kamer.
Het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse OCAD weet in totaal van 139 teruggekeerde Belgische Syriëstrijders. Dat melden onder meer de VRT en de kranten van De Persgroep. 99 van hen bevinden zich momenteel in België, van wie 34 in de gevangenis. 65 anderen hebben hun straf al uitgezeten en zijn momenteel op vrije voeten. Van Tigchelt laat weten dat van die laatste groep ongeveer driekwart bezig is met de re-integratie in de maatschappij.
5 van hen zijn ondertussen zelfs geschrapt uit de database van potentieel gevaarlijke personen van het OCAD. Het gaat daarbij wel altijd om Syriëstrijders die in de periode tussen 2013 en 2015, vaak zeer verward, naar Europa zijn teruggekeerd vanuit het Midden-Oosten. De ideologisch overtuigde jihadisten zitten nog in de gevangenis. Anderen onder hen zijn nog niet teruggekeerd of zijn overleden.
(Vier IS-kinderen aangekomen in België: moeders nog in Turkse cel met jongste kinderen.)
Gemakkelijk beïnvloedbaar en weinig kennis van Islam
De Belgische staat zet vanaf 2015 zwaar in op de deradicalisering van geradicaliseerde gevangenen. Momenteel worden nog 165 gedetineerden met jihadistische sympathieën op de voet gevolgd.
Dat zegt Rudy Van De Voorde, directeur-generaal penitentiaire inrichtingen bij de FOD Justitie. Het gaat om mensen met erg uiteenlopende profielen. Van De Voorde stelt wel dat het bijna steeds gaat om makkelijk beïnvloedbare mensen met een “summiere” kennis van de islamitische leer en de koran.
(VS wil dat België zijn IS-strijders repatrieert en thuis berecht.)
Beoordeling op lange termijn moeilijk
Hoewel de deradicaliserings- en resocialisatieprogramma’s in de gevangenissen al meer dan 4 jaar geleden ingevoerd werden, blijft het moeilijk om de bewuste gedetineerden te beoordelen.
De oorzaak: er moet op lange termijn geëvalueerd kunnen worden en sommige dingen kunnen gewoon niet voorzien worden. Zo wijst ULiège-professor Michael Dantinne erop dat de aanbevelingen op vlak van beoordeling op lange termijn nog niet voldoende zijn uitgevoerd.
(Verenigde Naties vinden dat België alle IS-kinderen moet repatriëren uit Syrisch oorlogsgebied.)
Communautaire heksenketel
Ook zorgt de Belgische staatsstructuur voor heel wat wanorde bij de begeleiding van de gedetineerden. Zo worden de gevangenissen en inlichtingendiensten vanop het federale niveau beheerd, maar zijn de justitiehuizen en de re-integratie van gedetineerden materie van de gemeenschappen (in ons geval Vlaanderen).
De federale diensten moeten dus inschatten hoe een groot risico een bepaalde gevangene voor de samenleving kan betekenen. De deelstaten hebben de verantwoordelijkheid om dat risico te beheren. Van Tigchelt spreekt van “een uitdaging”.