De wereld kijkt al enkele maanden jaloers naar de vaccinatiecampagne tegen Covid-19 in de VS. Meer dan de helft van de volwassenen in het land is ondertussen ingeënt met ten minste één dosis van een vaccin. Maar de dagelijkse vaccinatiegraad neemt af en er is een brede consensus onder wetenschappers en volksgezondheidsdeskundigen dat de drempel voor kudde-immuniteit niet haalbaar is – althans niet in de nabije toekomst, en misschien ook nooit.

De verschuiving in de vooruitzichten vormt een nieuwe uitdaging voor de volksgezondheidsautoriteiten. De drang naar kudde-immuniteit – tegen de zomer, zo hielden sommige experts ooit voor mogelijk – sprak tot de verbeelding van grote delen van het publiek. Zeggen dat het doel niet zal worden bereikt, voegt nog een item toe aan de lijst met redenen die vaccinsceptici gebruiken om te voorkomen dat ze worden ingeënt.

Dr. Anthony Fauci, de belangrijkste adviseur van de Biden-administratie voor Covid-19, erkende afgelopen weekend de verschuiving in het denken van de experts. Die zijn dus tot de conclusie gekomen dat in plaats van een lang beloofde exit te maken, het virus hoogstwaarschijnlijk een beheersbare bedreiging zal worden die nog jaren in de Verenigde Staten zal blijven circuleren en nog steeds ziekenhuisopnames en sterfgevallen zal veroorzaken, weze het in veel mindere mate.

Hoeveel minder is onzeker en hangt gedeeltelijk af van hoeveel van de VS en de wereld wordt gevaccineerd en hoe het coronavirus evolueert. Het is echter al duidelijk dat het virus te snel verandert, nieuwe varianten zich te gemakkelijk verspreiden en de vaccinatie te traag verloopt om de kudde-immuniteit snel binnen handbereik te hebben.

Kudde-immuniteit van 60 à 70 procent nu al naar 80 procent of meer

Toen het nieuwe coronavirus zich begin 2020 over de hele wereld begon te verspreiden, werd het steeds duidelijker dat de enige uitweg uit de pandemie zou zijn dat zoveel mensen immuniteit zouden krijgen – hetzij door natuurlijke infectie of vaccinatie.

Al vroeg werd de beoogde drempel voor de kudde-immuniteit geschat op ongeveer 60 tot 70 procent van de bevolking. De meeste experts verwachtten dat de we dat zouden kunnen bereiken zodra er vaccins beschikbaar waren.

Maar naarmate vaccins werden ontwikkeld en de distributie ervan toenam, begonnen de schattingen van die drempel te stijgen. Dat komt omdat de eerste berekeningen waren gebaseerd op de besmettelijkheid van de oorspronkelijke versie van het virus. De overheersende variant die nu bij ons, maar ook in de Verenigde Staten circuleert, B.1.1.7, voor het eerst geïdentificeerd in Groot-Brittannië, is ongeveer 60 procent meer overdraagbaar.

Als gevolg hiervan berekenen experts nu de drempel voor kudde-immuniteit op ten minste 80 procent. Als er zich nog meer besmettelijke varianten ontwikkelen, of als wetenschappers ontdekken dat geïmmuniseerde mensen het virus nog steeds kunnen overdragen, zal de berekening opnieuw naar boven moeten worden bijgesteld.

1 op 3 Amerikanen wil zich niet laten vaccineren, maar dat is niet het enige probleem

Uit peilingen blijkt dat ongeveer 30 procent van de Amerikaanse bevolking nog steeds terughoudend is om te worden gevaccineerd. Dat aantal zal naar verwachting verbeteren, maar waarschijnlijk niet genoeg. En hoewel dat een belangrijke reden is dat het onwaarschijnlijk is dat de Verenigde Staten kudde-immuniteit zullen bereiken, is het niet de enige reden.

Kudde-immuniteit wordt vaak omschreven als een nationaal doelwit. Maar dat is een vaag concept in een land dat zo groot is als de VS. Als de dekking 95 procent is in de Verenigde Staten als geheel, maar 70 procent in een kleine stad, dan zal het virus zijn weg vinden naar het kleine stadje. Hoe geïsoleerd een bepaalde regio is van het coronavirus, hangt af van een duizelingwekkende reeks factoren. Plus: gezien de mate van beweging tussen regio’s, kan een kleine virusgolf in een regio met een laag vaccinatieniveau gemakkelijk overslaan naar een gebied waar de meerderheid van de bevolking beschermd is.

Tegelijkertijd benadrukt de connectiviteit tussen landen, vooral nu de reisbeperkingen verminderen, de urgentie om niet alleen Europeanen of Amerikanen maar iedereen in de wereld te beschermen. Alle varianten die in de wereld ontstaan, zullen uiteindelijk Europa of de Verenigde Staten bereiken.

Lokale eliminatie is het nieuwe doel

En veel delen van de wereld lopen ver achter op de Verenigde Staten wat vaccinaties betreft, en ook op Europa. Minder dan 2 procent van de mensen in India is momenteel volledig gevaccineerd en in Zuid-Afrika is dat minder dan 1 procent.

Als de drempel van de kudde-immuniteit niet haalbaar blijkt, is het belangrijkste het aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen onder controle te houden nadat pandemische beperkingen zijn versoepeld. Door zich te concentreren op het vaccineren van de meest kwetsbaren, hebben de Verenigde Staten dat aantal al sterk teruggedrongen. Als de vaccinatiegraad van die groep blijft stijgen, is de verwachting dat het coronavirus na verloop van tijd seizoensgebonden kan worden, net als de griep, en vooral de jonge en gezonde mensen zal treffen.

Op de lange termijn – een generatie of twee – is het doel om het nieuwe coronavirus ‘over te zetten’ om meer op zijn neven te gaan lijken die verkoudheden veroorzaken. Dat zou betekenen dat de eerste infectie vroeg in de kinderjaren plaatsvindt en dat daaropvolgende infecties mild zijn vanwege gedeeltelijke bescherming, zelfs als de immuniteit afneemt.

Maar uitroeiing van het virus is in dit stadium onmogelijk. Lokale eliminatie is het nieuwe doel. Als gemeenschappen waakzaam blijven testen en volgen, is het misschien mogelijk om het aantal nieuwe gevallen zo laag te maken dat gezondheidsfunctionarissen elke nieuwe introductie van het virus kunnen identificeren en een mogelijke uitbraak onmiddellijk kunnen onderdrukken. De strategie staat beschreven in een artikel dat donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet is gepubliceerd.

Ook kinderen zullen moeten gevaccineerd worden

Het einddoel is veranderd, maar de meest urgente uitdaging blijft hetzelfde: blijven vaccineren om boven de drempel te blijven. De scepsis bij veel Amerikanen over de vaccins en het gebrek aan toegang tot die vaccins bij sommige bevolkingsgroepen – daklozen, migrerende werknemers, gekleurde gemeenschappen – maken het een uitdaging om dat doel te bereiken.

Vaccinmandaten zouden die houding alleen maar erger maken, menen sommige experts. Mensen moeten vaak zien dat anderen in hun sociale kring iets omarmen voordat ze bereid zijn het te proberen. Het benadrukken van de voordelen van vaccinatie voor hun persoonlijk leven kan motiverender zijn dan het vage idee van kudde-immuniteit.

Hoewel kinderen het virus minder efficiënt verspreiden dan volwassenen, zijn de Amerikaanse experts het er allemaal over eens dat het vaccineren van kinderen ook belangrijk zal zijn om het aantal Covid-gevallen laag te houden.

(NS)