Na het succesvolle eerste seizoen komt er een vervolg op de reeks Ooit Vrij. VIER ontgrendelt opnieuw de gevangenis en volgt in het tweede seizoen zowel gedetineerden als geïnterneerden binnen én buiten de muren van de centrale gevangenis van Leuven en de gevangenissen in Oudenaarde, Ruiselede, Brugge en Wortel. Het programma toont hoe gedetineerden zich voorbereiden op hun terugkeer naar de maatschappij. Want de weg naar buiten begint op de dag dat iemand de gevangenis binnenkomt. Seizoen 2 is elke maandag om 20.35 uur te zien op VIER.

Op 13 maart 2020, in volle draaiperiode voor het tweede seizoen van Ooit Vrij, barstte de coronacrisis los en gingen de Belgische gevangenissen op slot. Gedetineerden konden geen bezoekers meer ontvangen, externe medewerkers sloegen aan het telewerken en gemeenschappelijke activiteiten werden stopgezet. Het gevaar van besmettingen komt in een gevangenis van buitenaf: van bezoekers en van het gevangenispersoneel.

‘Coronaverlof’

En dus ook van een cameraploeg. Ooit Vrij kon met de hulp van creatief gevangenispersoneel en kleine handcamera’s toch exclusief meekijken binnen de gevangenismuren tijdens de lockdown en de uitzonderlijke situaties dat die met zich mee bracht. Het gevangenisleven zag er plots helemaal anders uit.

Hoe zorg je ervoor dat in tijden van corona de voeling tussen een gedetineerde en de maatschappij niet volledig dreigt weg te vallen? Sommige gedetineerden mogen tijdelijk naar huis, anderen blijven opgesloten, zonder het vooruitzicht van bezoek of lesmomenten. Uit angst voor de epidemie binnen de overbevolkte Belgische gevangenissen, werden honderden gedetineerden op ‘coronaverlof’ gestuurd.

De gevangenissen:

Leuven-Centraal

Een van de twee Leuvense gevangenissen. In tegenstelling tot Leuven-Hulp, het arresthuis waar Ooit Vrij vorig jaar draaide, wordt Leuven-Centraal bevolkt door mannen die een lange straf uitzitten. Er is in Leuven-Centraal plaats voor 360 mannen en de grote meerderheid daarvan heeft een straftotaal van minstens 5 jaar. Het regime in de gevangenis is aangepast aan een langdurig verblijf. Dat wil zeggen dat de gedetineerden een groot deel van hun tijd in groep kunnen doorbrengen en vrij kunnen rondlopen op de vleugel waar zij verblijven. Ze kunnen zelfs elkaars cel binnengaan.

Ooit Vrij volgt één van de regimedirecteurs, Rachel Gysen.

Brugse moeder-kindafdeling

In het eerste seizoen van Ooit Vrij kwamen zowel de mannen- als de vrouwengevangenis van Brugge aan bod. Tijdens het tweede seizoen zoomen de programmamakers nog verder in op de vrouwenvleugel, waar zo’n 130 vrouwen verblijven. Ooit Vrij kon verhalen sprokkelen uit elke strafcategorie: lang- en kortgestraften, beklaagden en geïnterneerden. 

Kenmerkend voor de Brugse vrouwengevangenis is de moeder-kindafdeling. Dat is een sectie waar zwangere vrouwen en vrouwen met kinderen kunnen verblijven, van de geboorte tot het kind 3 jaar wordt. Dan moet het de gevangenis permanent verlaten. Dit seizoen kon Ooit Vrij het verhaal volgen van een vrouw van wie de zoon de gevangenis net had verlaten, nadat hij de eerste 3 jaar van zijn leven bij haar in de cel had doorgebracht.

Ooit Vrij volgt psychologe Charline Libbrecht (38) die voor de PSD in Brugge werkt, de psychosociale dienst. 

Oudenaarde

In de gevangenis van Oudenaarde verblijven zo’n 150 gedetineerde mannen: 25 procent beklaagden en 75 procent langgestraften. Zij hebben straffen van meer dan 5 jaar, en meestal van meer dan 10 jaar. Ook gedetineerden die moeilijk detentiegedrag in een andere gevangenis vertonen, komen vaak in Oudenaarde terecht.

Tijdens de coronalockdown zijn er in de naaiateliers van de gevangenissen meer dan 122.000 mondmaskers gemaakt, het merendeel door de gedetineerden in het naaiatelier van Oudenaarde. Koning Filip heeft hen tijdens een skypegesprek bedankt voor hun bijdrage.

Ooit Vrij volgt er psychologe Emmy Goossens en maatschappelijk werker Quinten Vandermeersch.

Ruiselede

Het PLC van Ruiselede is naast een gevangenis ook een landbouwbedrijf. Het ligt diep in West-Vlaanderen, tussen bossen en akkers. Er is plaats voor 60 gedetineerden. Het is een open inrichting, zonder hoge muren of prikkeldraad, bedoeld voor veroordeelden die niet vluchtgevaarlijk zijn, in groepsverband kunnen leven en willen werken in het landbouwbedrijf.
De gevangenis streeft naar 100 procent tewerkstelling. Gedetineerden kunnen bijvoorbeeld de koeien verzorgen die op het domein leven, of aan de slag gaan als hersteller van paletten in een van de werkhuizen. De meeste gedetineerden slapen niet in cellen maar op chambrettes, waardoor ze een groot deel privacy moeten inleveren.

Gedetineerden komen nooit rechtstreeks in de gevangenis van Ruiselede terecht, ze worden overgebracht vanuit een gesloten instelling. Vanuit Ruiselede bereiden ze zich intensief voor op een terugkeer naar de maatschappij en het PLC is meestal de laatste schakel in hun detentietraject.

Ooit Vrij volgt directrice Petra Colpaert.

Wortel

De gevangenis van Wortel is een van de vier strafinrichtingen in de Noorderkempen. Het gebouw was ooit een landloperskolonie, maar werd bijna 30 jaar geleden omgevormd tot een gevangenis. Er leven nog enkele landlopers op het domein. De gevangenis is een strafhuis, er verblijven dus vooral definitief veroordeelden. Er is plaats voor 295 mannelijke gedetineerden. Er is een uitgebreid educatief centrum, waar gedetineerden beroepsgerichte opleidingen kunnen volgen, zoals een schilderscursus. Moeilijk bereikbare gedetineerden kunnen er aan de slag in de moestuin of het fietsatelier.

Ooit Vrij volgt er psychologe Karen Beernaert (38), vorig jaar ook al kort te zien in het programma.