Sinds het begin van de coronacrisis steeg het aantal gokverslaafden met 25 procent. Fysieke casino’s gingen dicht en de enige optie die overbleef was online gokken of wedden. Sportwedstrijden zijn niet voor niets met voorsprong de populairste optie voor online gokken. In de hoogste klasse van het Belgische voetbal loopt ongeveer een derde van de clubs met een gokbedrijf als sponsor rond. Het is bijna symbolisch geworden voor de vicieuze cirkel waar de gokwereld zich vandaag in bevindt.

U kan er niet meer naast kijken; gokbedrijven zijn overal. Reclames voor die ondernemingen verschijnen steeds vaker op radio en televisie maar ook op het shirt van je favoriete voetbalploeg. Het is dan ook geen verrassing dat het aantal gokverslaafden steeg tijdens de coronacrisis. Experts hadden in het begin van de crisis enkele scenario’s voorspeld die bijna allemaal uitkwamen.

In 2018 zagen we een mogelijk kantelmoment toen de vijf grootste gokbedrijven besloten om geen reclame meer te maken op tv, radio en in de geschreven media. Hoewel ze die belofte drie jaar nakwamen, pronkten de advertenties voor gokken nog steeds op de voetbalshirts van Belgische voetbalspelers. Indirect sporen ze zo ook minderjarige fans aan om te gokken, menen experts. Zo kwam Club Brugge in 2019 in een ware mediastorm terecht toen een gokbedrijf als hoofdsponsor op de shirts verscheen.

Normalisatie

‘Er is wel degelijk een rechtstreeks verband tussen gokbedrijven die voetbalclubs sponsoren en de stijgende cijfers in de gokwereld.’, verklaart Arne Nilis. Als ex-gokverslaafde weet hij als de beste hoe snel je in zo’n verslaving terechtkomt. Nu geeft hij lezingen aan scholen en organisaties en begeleidt hij ook mensen persoonlijk.

‘We zien dat mensen die toegeven dat ze nooit van plan waren een gokje te wagen, toch verleid werden door reclame die overal visueel zichtbaar is. Zo wordt die eerste stap uiteindelijk toch gezet en komen ze jaren later pas om hulp vragen. Uitzonderlijk aan de voetbalwereld is het feit dat sport en gokken hand in hand gaan en dat daar relatief weinig wetgeving rond bestaat. Het feit dat die sponsors zo aanwezig zijn, zorgt er ook voor een zekere normalisatie van dat soort zaken.’

Die normalisatie is heel merkbaar in de voetbalwereld. Je valt bijna uit de boot als je in je lokale voetbalclub niet af en toe een gokje plaatst op één of andere wedstrijd. Hoewel dat soort zaken niet altijd schadelijk zijn, spreken de cijfers wel voor zich. Eén op de vijf mensen die wedt op sportwedstrijden, wordt geclassificeerd als risicogokker.

‘Vanuit mijn beroep merk ik dat een gokverslaving op lange termijn heel wat gevolgen met zich meebrengt. Wat in mijn ogen veel te weinig gebeurt, is het sensibiliseren over de mogelijke risico’s. Gokbedrijven die reclame maken doen dat niet of veel te weinig. Door de coronacrisis zijn er heel veel mensen beginnen gokken zonder aan de mogelijke gevolgen te denken. Nu alle sectoren terug heropleven en mensen zich opnieuw meer herkennen in de realiteit, merken ze dat hun gokgedrag obsessief geworden is.’

Nilis maakt zich zorgen over de toestand van gokverslaafden na de coronacrisis. Zoals bij elke verslaving is het moeilijk om de problemen onder ogen te zien en hulp te zoeken. Bij gokverslavingen kan dat uitzonderlijklang duren.’Uit ervaring weet ik dat het soms 10-15 jaar kan duren voordat mensen naar hulp zoeken. Het baart me dus echt zorgen wat de gevolgen van de pandemie op lange termijn zullen zijn. Ook voor de overheid zal dit probleem zich uiteindelijk opdringen. Er zal een moment komen dat er een enorme vraag zal zijn naar hulp, en die zal er dan niet zijn.’

‘Enerzijds het aanbieden van weddenschappen en anderzijds het beschermen van de speler, dat is een dubbele functie dit op dit moment niet in evenwicht is. Ik ben er van overtuigd dat er nog heel veel progressiemogelijkheden zijn om potentiële gokkers beter te waarschuwen. Dat is een moeilijk vraagstuk om op te lossen, maar we moeten er als samenleving alles aan doen om dat meer bespreekbaar te maken.’

We kunnen de schuld natuurlijk niet enkel steken op de overheid en de gokbedrijven. Een belangrijke vraag die we onszelf moeten stellen is de volgende: Wat kunnen wij als maatschappij doen om gokverslavingen te voorkomen?

‘De maatschappij speelt daar zelfs een grote rol in,’ antwoordt Nilis zelfzeker. ‘We moeten dit soort problemen destigmatiseren. Daarnaast moeten we als maatschappij ook bewust zijn dat we elkaar kunnen informeren over de risico’s. Discussies over alcohol of drugs worden dagelijks besproken maar wanneer het gaat over gokken lijkt het wel taboe.’

‘De Kansspelcommisie speelt daar een grote rol in, en die moeten ze toch beter gebruiken. Het is niet enkel genoeg om er voor te zorgen dat alles legaal gebeurt maar ook dat de spelers die legaal spelen geen risico lopen op andere problemen,’ besluit Nilis.

Kwalitatieve analyse

Business AM zocht ook contact met de Kansspelcommissie om de vragen en bezwaren van Nilis voor te leggen. De commissie geeft advies aan de regering over besluiten en wijzigingen in de wetgeving voor gokken. Ze zijn dus mede verantwoordelijk voor alle evoluties in en rond ons Belgisch goklandschap.In 2019 kwam de Kansspelcommissie zelf met een kwalitatieve analyse van gokreclame. Voor deze analyse werden de play-offs van de Jupiler Pro League geselecteerd omdat voetbal de meest gemediatiseerde sport is in België en daardoor het grootste bereik voor gokreclame kent. Die analyse had enkele opvallende resultaten:

• Gokreclame was alom tegenwoordig tijdens de play-offs;
• Ook jongeren kwamen veelvuldig in aanraking met gokreclame;
• Er werden bijna 140.000 nieuwe accounts aangemaakt op goksites;
• 350.000 verschillende personen plaatste minstens 1 gok op een wedstrijd;
• Er vonden 30 procent meer weddenschappen plaats;
• Met zo’n 4,3 miljoen euro inzet per dag;
• Winst van de gokoperatoren steeg met 90 procent.

Schokkende cijfers met een duidelijke conclusie: De link tussen gokken en sport is problematisch voor de integriteit van de sport en het risico op gokverslavingen.

Hoewel de Kansspelcommissie het probleem van sponsors in de voetbalwereld wel herkent, kunnen ze daar wettelijks nog niets aan veranderen. Ze willen een wettelijk kader opzetten en daarom werd er in 2020 een protocol gelanceerd in samenwerking met de Belgische Pro League.

Daarin staat niet meer dan dat er ingezet wordt op ‘verantwoord spelen’, geen ‘call-to-action’-reclames en dat er ”Responsible Marketing Guidelines’ zijn uitgetekend. Op die manier kunnen enkel door de Kansspelcommissie vergunde operatoren samenwerken met Belgische clubs. Maar dat lost het probleem van visuele reclame van gokbedrijven niet op. Wat zijn call-to-action-reclames:  een begrip dat gebruikt wordt in marketing om potentiële kopers na het ontvangen van een reclameboodschap tot een specifieke handeling over te halen, zoals het bestellen van het product, het bellen van een telefoonnummer of het downloaden van een white paper.

Voetbalkoorts

Het Europees Kampioenschap voetbal zal binnen enkele dagen opnieuw de aandacht van de wereldwijde media trekken. Hoewel het een feest zou moeten zijn, valt er ook een negatieve kanttekening te maken. Een EK voetbal zorgt meestal voor een serieuze stijging in het aantal weddenschappen dat geplaatst wordt. Hoewel dat meestal gaat over onschuldige praktijken, moeten we de risico’s van het gokken op sportwedstrijden niet onderschatten.

Volgens een onderzoek van het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD) loopt een op de vijf mensen die gokt op sportwedstrijden, het risico om een gokverslaafde te worden. We zagen een zorgwekkende trend op het vorig Wereldkampioenschap. In de zomer van 2018 kwamen er 150.000 nieuwe registraties bij op online goksites. Als we de cijfers van VAD mogen geloven, zijn dat dus 30.000 potentiële gokverslaafden.

Het probleem van dit EK is natuurlijk dat het eerst en vooral plaatsvindt tijdens een periode waarbij gokken hyperpopulair is geworden door de langdurige lockdowns. Alsook dat echte sportfanaten al een jaar wachten op dit evenement na de afgelasting van vorig jaar.

De Kansspelcommissie liet wel weten dat ze een campagne hebben opgezet om de bevolking te sensibiliseren over de mogelijke risico’s en om te benadrukken dat gokken altijd een vorm van vermaak moet blijven. Meer info hierover verschijnt later.

Unibet begon onlangs met een nieuwe reclamecampagne, natuurlijk in thema van het aankomende EK. We kunnen het een verbetering noemen want op tv loopt er nu ook reclame van Unibet die enkel focust op je eigen limieten en verantwoord spelen. Het is een eerste stap in de goede richting want het is die boodschap die vooral moet doordringen bij de mensen die bij het EK voor het eerst een gokje zullen wagen.

(jvdh)