Het is niet makkelijk om een positieve draai te geven aan het drama dat het Oekraïense volk meemaakt. Het cynisme dat Poetin etaleert en de willekeur van het geweld doen vermoeden dat we nog niet aan het einde zijn van deze tragedie. En toch heeft deze oorlog 3 zaken op scherp gezet die onomkeerbaar zijn en die noodzakelijk waren voor het Westen. Een versterking van de EU, het verminderen van de westerse cultuuroorlog en de opname van verantwoordelijkheid van Duitsland.

De negatieve kanten van deze oorlog worden vandaag uitgebreid belicht in de media. De slachting van Oekraïense burgers, het vernietigen van het Oekraïense erfgoed en zijn steden, de almaar stijgende prijzen van grondstoffen en de uitzichtloosheid op een bevredigend einde aan deze tragedie nopen tot pessimisme. In tegenstelling tot corona, waar er geen echte positieve veranderingen te verwachten vallen, zal deze oorlog wel resulteren in een aantal significante evoluties die absoluut noodzakelijk waren, ook zonder oorlog. Het is zelfs een cruciaal moment in de geschiedenis. De Duitsers zouden dit een drievoudige ‘Wende’ noemen, een moment dat de geschiedenis in een nieuwe richting duwt.

1. De verdere versterking van de Europese Unie

Georgië, Moldavië en Oekraïne zelf natuurlijk hebben onmiddellijk hun kandidatuur gesteld voor het toetreden tot de Europese Unie. Observatoren waren verbaasd hoe snel de 27 Europese landen op één lijn stonden om sancties af te kondigen tegen het gangsterregime van Poetin. De bezittingen van de oligarchen worden aangeslagen, vluchtelingen uit de geteisterde regio’s worden verwelkomd en de EU koopt wapens die naar de Oekraïense weerstand worden gestuurd. Heel wat heilige koeien van de EU zijn de voorbije weken naar het slachthuis gebracht.

De EU wordt, samen met NAVO, nu plots en terecht beschouwd als de beschermer van een veilige haven. Een plek waar er nog mensenrechten en vrijheden bestaan. Terwijl het daarvoor dikwijls door critici als een bureaucratische Kafkaiaanse burcht werd geportretteerd. Zelfs de Polen en de Hongaren, die er de laatste twee jaren weinig beters op vonden dan om Brussel te jennen om interne opportunistische redenen, hebben zich deze keer achter de strenge maatregelen geschaard. Dat tegen een buur waarvoor ze toch een bepaalde sympathie koesterden. 

De EU praat nu openlijk over oorlog. Terwijl de basis van de EU altijd een vredesproject is geweest. Net om te vermijden dat er een Derde grote Wereldoorlog zou uitbreken. 

De dictators moeten een halt worden toegeroepen

Het is echter nog veel meer dan dit. Het is een absolute noodzaak voor ons overleven. In een column in de Financial Times had Francis Fukuyama, historicus en professor aan de universiteit van Stanford, het over “een historisch moment”. Het is volgens hem voor het liberale model tijd om terug te vechten. Dat omdat autocraten de laatste twintig jaar een te grote opmars maakten. Xi Jinping, Donald Trump, Recep Erdogan, Narendra Modi en ga zo maar even door. The Freedom House publiceerde onderstaande grafiek, die toch echt doet schrikken. Deze organisatie, opgericht aan het begin van de Tweede Wereldoorlog toen Hitler het grote gevaar was, meet de relatieve vrijheid van elk land in de wereld. Het geeft in scherpe termen aan hoe geprivilegieerd wij in het Westen zijn.

2. De hervonden assertiviteit van Duitsland

Er is eigenlijk weinig over geschreven, maar de speech die Bondskanselier Olaf Scholz op 27 februari voor de Bundestag, was met voorsprong de meest significante toespraak in Duitsland en misschien wel Europa, sinds Helmut Kohl in 1989 het tienpuntenplan voor Duitse hereniging uitstippelde.

Scholz, een sociaal democraat notabene die in zee ging met de pacifistische Groenen, kondigde de ene verrassing na de andere aan. Van een drastische verhoging van het militair budget naar die fameuze 2%, over de investering in nieuwe gasterminals om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen, de rechtstreekse levering van wapens aan Oekraïne, en last but not least een lak aan budgetregels om die resultaten te bereiken.

Dit was veel meer dan wat heilige koeien die geslacht werden. Dit was een complete afbraak en heropbouw van de fundamenten van de buitenlandse politiek. Dat alles op op nog geen week tijd.

Die herwonnen assertiviteit van Duitsland is goed voor de EU en Europa. De leidende democratie in de EU heeft zich altijd afzijdig gehouden. Dit maakte dat de EU door China, Trump en Poetin altijd als een ‘push-over ‘werd gezien. Zonder de NAVO zaten we al dieper in de problemen. Het is echt tijd om naast een economische vuist, ook een geloofwaardige politieke en militaire vuist te maken. Dat tegen de autocraten die de wereld vandaag bevolken.

Het verdwijnen van het vredesdividend

Het gevolg is wel dat het fameuze vredesdividend in de vorm van zeer lage investeringen in defensie zal verdwijnen. De vraag is niet of we 2 procent van ons bbp zullen besteden aan defensie, maar wanneer we daar zullen geraken. Yuval Harari wees er in een recente podcast over Oekraïne op dat die bestedingen nooit zo laag zijn geweest in de menselijke geschiedenis. Dat het vroeger heel courant was dat 50 à 80 procent van alle aankopen van een rijk of een staat naar defensie ging. 

3. Het begin van het einde van de cultuuroorlog in het Westen

De voorbije jaren werden naast corona gedomineerd door een onophoudelijke oorlog tussen links en rechts. Tussen de woke-revolutie en het conservatisme. De ene partij wilde alsmaar meer diversiteit en individuele vrijheid zonder enige aandacht voor het volledige maatschappelijke belang. De andere kant wilde elke afwijking van het liberalisme en economische vrijheid de kop indrukken. Zelfs als dit steeds meer ongelijkheid met zich meebracht en als direct gevolg had dat het populisme hoogtij vierde. Het was Fox News tegen CNN, blank tegen zwart, jong tegen oud, … 

Deze oorlog heeft, opvallend genoeg, zelfs het rabiate Fox News even doen zwijgen en toch heel wat westerlingen doen beseffen dat we echt iets moois hebben en dat het beter is om samen te strijden voor die vrijheid dan elkaar 24/7 te bekampen. Dit is althans de hoop die Yuval Harari en Francis Fukuyama uitdrukken.

De wereld is op 10 dagen tijd meer veranderd dan we ons kunnen voorstellen. Het wordt echter nog een zeer hobbelig parcours voor we die nieuwe realiteit zullen zien en wat de gevolgen hiervan zijn voor de geopolitieke wereldorde.

De auteur Xavier Verellen is CEO van de scale-up QelviQ, met kantoren in Antwerpen en New York. QelviQ is een techbedrijf dat een oplossing wereldwijd vermarkt om wijnen op de ideale temperatuur te serveren.  www.qelviq.com