Terwijl de hele wereld op zoek is naar een vaccin tegen het nieuwe coronavirus (SARS-CoV-2) duikt een nieuw vervelend probleem op. Er zijn in veel landen op dit moment te weinig nieuwe besmettingen om te kunnen testen op een potentieel vaccin echt beschermt tegen het virus. De universiteit van Oxford schat de kans dat zij een werkend vaccin vinden daarom maar op 50 procent.

Op dit moment zijn er 224 mogelijke vaccins tegen het nieuwe coronavirus in ontwikkeling. Een van de koplopers in die race is de befaamde universiteit van Oxford in het Verenigd Koninkrijk. Begin mei liet die nog weten hoopvol te zijn om een werkend vaccin klaar te hebben voor de winter. De kans werd toen op 80 procent geschat om tegen september zo’n vaccin te hebben.

10.000 vrijwilligers

Ondertussen is het team van Oxford heel wat minder optimistisch over de slaagkansen van hun ZD1222-vaccin. Professor Adrian Hill, directeur van het Jenner Institute die het team van de universiteit van Oxford leidt, legt in de krant The Telegraph uit wat het probleem is.

Het team selecteerde 10.000 vrijwilligers om te testen of het vaccin effectief is. De helft daarvan krijgt ZD-1222, de andere helft een placebo. Omdat het coronavirus te dodelijk is, is het onverantwoord om die vrijwilligers bewust te besmetten. Daarom zijn de onderzoekers afhankelijk van ‘natuurlijke’ besmettingen.

Zoals de situatie van de epidemie op dit moment is in het Verenigd Koninkrijk schat professor Hill dat amper 50 mensen uit de controlegroep besmet zullen raken. Als dat aantal nog lager uitvalt en er maar 20 positieve gevallen zijn, zijn de resultaten nutteloos. Dan zijn er namelijk te weinig gevaccineerden blootgesteld aan het virus om te kunnen achterhalen of het vaccin enige bescherming biedt.

Race tegen het virus

“Het is een race, ja. Maar het is geen race tegen de andere onderzoekers. Het is een race tegen het verdwijnen van het virus en tegen de tijd”, legt professor Hill uit.

In april deed Oxford al een gelijkaardige test met zijn ZD-1222-vaccin bij 1.000 mensen. Toen was de epidemie op zijn hoogtepunt in de UK en stelde het probleem van te weinig besmettingen zich dus niet. De exacte resultaten daarvan maakt het volgende maand bekend. “De eerste test verliep goed. We zijn nog altijd bezig. Dat kan ik je al zeggen”, klinkt het bij Hill.

Wie krijgt vaccin?

Hoewel de kans dus bestaat dat het team van Oxford University niet kan bewijzen dat hun vaccin voldoende werkt, kijken ze ook al verder dan dat. Een vaccin ontwikkelen is namelijk maar de eerste stap. Zorgen dat iedereen het toegediend krijgt, is de volgende. Achter de schermen wordt al volop strijd geleverd voor welk land als eerste zo’n vaccin zal krijgen voor zijn inwoners.

In het geval van Oxford is dat uiteraard het Verenigd Koninkrijk. De Britse regering sloot daarover al een akkoord met de universiteit. Het gaat in totaal over 100 miljoen dosissen. De volgende 400 miljoen dosissen zijn bestemd voor de Verenigde Staten. Farmareus AstraZeneca maakte vorige week bekend dat het een deal had gesloten met de Amerikaanse overheid voor 1,2 miljard dollar (1,09 miljard euro) om 400 miljoen dosissen te maken van het vaccin dat in Oxford in ontwikkeling is, zelfs al is de werking daarvan dus nog niet bewezen.

Professor Hill beklemtoont wel dat Oxford University garanties heeft dat er geen prioriteit zal gegeven worden aan rijke westerse landen ten koste van anderen. “De reputatieschade voor de universiteit zou enorm zijn als we het vaccin alleen voor de UK en de VS zouden leveren en niet voor de rest van de wereld, waar de pandemie zeer waarschijnlijk nog steeds zal woeden,” zegt hij. “Het vaccin moet geleverd worden aan de landen waar het het meest nodig is op het moment dat het werkt, en niet aan de landen die eerst waren. En dat zal gebeuren.”