“Dokters stop asjeblieft met het voorschrijven van paracetamol in doses van meer dan 325 mg, apothekers stop asjeblieft met die te verkopen en patiënten stop asjeblieft met die in te nemen.” Deze week heeft de FDA iets gedaan wat de Amerikaanse Gezondheidsdienst zelden doet. Ze heeft een waarschuwing expliciet herhaald omdat “blijkbaar de boodschap niet is doorgedrongen”. De Amerikanen zeggen dat paracetamol in doses hoger dan 325 mg niet veilig is. De reden: een angstwekkende stijging in het aantal gevallen van leverfalen. 

Het straffe is: paracetamol in een dosis van 325 mg bestaat zelfs niet ons land (tenzij gecombineerd met bijvoorbeeld aspirine of een ander pijnstillend middel of specifiek voor kinderen). En apothekers vertellen ons dat artsen zelfs steeds vaker de dosis van 1 gram voorschrijven. 

Nummer 1

Paracetamol (acetaminophen zoals het in de VS heet) is wereldwijd het meest gebruikte pijnstillende en koortsverlagende middel. In combinatie met andere geneesmiddelen wordt Paracetamol ook tegen symptomen van verkoudheid ingezet. Paracetamol werd voor het eerst in 1878 door Harmon Northrop Morse gesynthetiseerd en in 1893 voor de eerste keer in de geneeskunde gebruikt. Maar het werd pas populair na 1955. 

Opmerkelijk is dat het werkingsmechanisme van paracetamol nog steeds onduidelijk is. Er zijn wel een aantal veronderstellingen, maar niemand durft met zekerheid stellen waarom het precies pijnstillend is. Paracetamol is populair omdat het in tegenstelling tot de alternatieven (ibuprofen en aspirine op kop) veel maagvriendelijker is. Het vliegt met duizenden doosjes elke dag over de toonbank bij apothekers in België en in veel Europese landen is het zelfs gewoon in de supermarkt te koop.

Dafalgan en Panadol zijn wellicht de bekendste merken, maar sinds een aantal jaar is paracetamol ook in generische vorm een echte hit. Zowel de generische als de merken beginnen in België bij 500 mg paracetamol per pilletje. Apothekers vertellen ons dat er steeds vaker de zwaardere dosis van 1 gram door artsen wordt voorgeschreven. Beide doses zijn overigens gewoon vrij verkrijgbaar, je moet er geen voorschrift van de dokter voor hebben. 

Mensen gaan dood van paracetamol

In de lever bevinden zich metaboliserende enzymen die paracetamol omzetten in een toxische metaboliet. For the record: afhankelijk van de bron en of de gebruiker al dan niet alcohol drinkt, kan een dosis van 10 gram of 20 gram paracetamol in één keer of binnen enkele uren dodelijk zijn, en ze leidt in elke geval tot leverschade. Bij een eenmalige inname van meer dan 70 mg/kg (ongeveer 5 gram voor volwassenen) zijn de nadelige effecten al te verwachten. Met 140 mg/kg (circa 10 gram voor volwassenen) wordt er matige tot ernstige leverschade gezien, en 200 mg/kg (ongeveer 14 gram voor volwassenen) resulteert in ernstige leverschade.

Dat laatste is wat de Amerikanen noopt om in te grijpen. Een immens gestegen aantal gevallen van leverfalen, plus als gevolg een enorme toename van de vraag naar levertransplantaties. Niet alleen wegens misbruik nu, maar er wordt nu ook een tol betaald door mensen die het middel sinds de jaren zestig en zeventig regelmatig gebruikten. Te veel paracetamol levert op korte termijn leverschade op. Te vaak of zelfs te regelmatig – ook in de aangeraden dosissen – leidt na jaren tot problemen. 

“These products (paracetemol met meer dan 325 mg, nvdr) are no longer considered safe by FDA and have been voluntarily withdrawn by the manufacturers” zegt de FDA in zijn waarschuwing. Alleen blijkt dat laatste niet echt het geval. 

Alcohol

Leverschade is dan wel de belangrijkste negatieve bijwerking van (te veel) paracetamol, het is lang niet de enige. Ook voor de nieren is regelmatig gebruik van de pijnstiller (en eigenlijk van elke pijnstiller) heel slecht. Studies tonen ook aan dat bij kinderen de leverbeschadiging nog sneller optreedt. Er zijn gevallen bekend van leverbeschadiging bij inname van eenmaal de maximale dagdosering. Te vaak paracetamol gebruiken leidt ook tot bloedarmoede, en het staat vast dat wie de pijnstiller regelmatig gebruikt als bijwerking hoofdpijn krijgt (wat vaak leidt tot nog maar eentje nemen en zo ontstaat een vicieuze cirkel).

Wie overigens regelmatig alcohol drinkt of/en ook kalmeer- of slaappillen neemt, gaat sneller leverbeschadiging oplopen door paracetamol.