PS en N-VA nemen publiek afstand van de communautaire gesprekken die ze in de zomer van 2020 voerden. Na de PS, die met voorzitter Paul Magnette in Gent deze week nog eens stevig het federale België omarmde, is het nu aan Bart De Wever (N-VA) om het viergewestenmodel van diezelfde PS af te schieten. “De gemeenschappen opgeven is zowat het domste dat je kan doen”, zo stelt hij op BRUZZ tv. Verwonderlijk is dat helemaal niet: geen van beiden heeft iets te winnen bij openlijke toenadering. Meer zelfs, dat ligt extreem gevoelig binnen Vivaldi: de liberalen kijken met argusogen naar alles in die richting.

In het nieuws: Vanavond een opvallend interview van Bart De Wever over Brussel.

De details: “Zijn ze nu echt de guillotine aan het timmeren waar ze zelf als eerste onder zullen verdwijnen?”, vraagt de N-VA-voorzitter aan de Vlaamse politici in Brussel.

• “Je moet het de Franstaligen toch geven. Ze zijn met minder dan de Vlamingen, maar in de regering zijn ze even groot en aan de onderhandelingstafel staan ze even sterk. Theoretisch hebben in ruil de Vlamingen in Brussel diezelfde macht. Maar ze gebruiken ze niet. Ze gebruiken ze totaal niet.”
• In een zeldzaam interview over Brussel, niet toevallig op de lokale zender BRUZZ (royaal gesubsidieerd met geld uit de Vlaamse gemeenschap), laat De Wever zijn licht schijnen over hoe hij de institutionele toekomst van de hoofdstad ziet.
• Daarbij schetst De Wever het grote kader van de Belgische staatsopbouw, die eigenlijk nadelig is voor de Vlaamse meerderheid: door de regels van ‘pariteit’, onder meer in de regering, maar ook de grendels in de alarmbelprocedure, heeft de Franstalige minderheid quasi evenveel macht. Meer zelfs, in organen zoals het Overlegcomité is Vlaanderen zelfs systematisch in de minderheid: met Brussel, de Franse Gemeenschap en het Waals Gewest zitten drie Franstalige aan tafel tegen één minister-president uit Vlaanderen.
• Daartegenover bestaat volgens De Wever een ‘compensatie’ in ons staatsbestel: de positie van de Vlaamse minderheid in Brussel, die in ruil daar ‘boven haar gewicht’ mag spelen. Want in het officieel tweetalige Brussel geldt die regel ook: pariteit in de Brusselse regering, ook al zijn de Vlamingen daar veruit in de minderheid.
• Maar, niet verrassend: hij is ongemeen scherp voor de politieke situatie in het Brussels Gewest, inclusief de houding van de Vlaamse politici in de hoofdstad, die mee de stad en het Gewest besturen.
  • “Ik zeg dat niet met veel plezier. Maar er is een soort vervreemding bezig, waarbij ook de Brusselse Vlamingen zich in toenemende mate als Vlaamse Brusselaars opstellen.”
  • “Degenen die hier politieke verantwoordelijkheid dragen, kijken vaak naar Vlaanderen, als het is om geld binnen te trekken. Maar zo gauw ze hier in Brussel zijn, vermijden ze het woord Vlaanderen angstvallig. Dan zijn ze Brusselaar.”
  • “Ja, als je Brusselaar wil worden en je droomt van een Brusselse identiteit, besef dan goed dat je de volgende dag een politieke dwerg bent.”
• Als ‘waarschuwing’ aan het adres van de Vlaamse politici in Brussel kan dat tellen. In de wandelgangen van de N-VA wijst men op “figuren als Guy Vanhengel, die doodleuk gewoon zelfs op de PS-lijsten ging staan om verkozen te raken: kan je jezelf meer tot vazal uitroepen dan dat?”.
• Feit is dat Vlaamse politici in Brussel zeer weinig stemmen moeten halen, om vervolgens een disproportioneel grote carrière als minister te kunnen uitbouwen. De Vlaamse socialist Pascal Smet haalde in 2019 4.562 stemmen, Groen-minister Elke Van den Brandt strandde op 4.320 stemmen, en Open Vld-minister Sven Gatz klokte af op 2.103 stemmen. Benjamin Dalle, voor CD&V in de Vlaamse regering voor de gemeenschapsbevoegdheden van Brussel, haalde 2.044 stemmen.

De context: Wie goed wil begrijpen waarover het allemaal gaat, moet even terug naar de regeringsvorming in 2020 en de mislukte deal tussen PS en N-VA.

• Het was eind 2020 dat Paul Magnette (PS) zijn model van ‘vier volwaardige Gewesten’ (Vlaanderen, Brussel, Wallonië en de Duitse gebieden) op tafel legde. Dat is eigenlijk een soort confederalisme, zonder dat het zo mag genoemd worden, en sloot niet helemaal verrassend aan bij de gesprekken die PS en N-VA voerden in de zomer van 2020.
• Toen stonden beide voorzitters dicht bij een nieuw communautair raamwerk dat onvermijdelijk een verdere decentralisatie zou betekenen. In ruil voor meer bevoegdheden voor de Gewesten, leek de N-VA daarbij wel bereid om Brussel meer “los te laten”, met name de band via de gemeenschappen.
• Vandaag blijft het bestuur in Brussel immers een vreemde combinatie van een niet-volwaardig Gewest, waarbij de Vlaamse en de Franse Gemeenschappen een stevige vinger in de pap houden: zij organiseren (en betalen) onderwijs en cultuur in de hoofdstad.
• Bij de Franstalige partijen in Brussel leeft daarover al veel langer frustratie: waarom kan de hoofdstad geen volwaardig Gewest worden, en het zelf organiseren, is daar de redenering. Bovendien bestaat er ook een consensus aan Franstalige kant dat hun kluwen van regeringen, tegenover die éne Vlaamse regering ook niet goed is: steeds luider klinkt de kreet dat “er een interne staatshervorming aan Franstalige kant nodig is“.
• Met zijn voorstel om naar vier Gewesten te gaan, wilde Magnette dat probleem oplossen. Voor de N-VA was het werkbaar, als dat een forse stap richting hun confederale plannen zou inhouden voor het geheel.
• Maar de deal kwam er niet, ondanks erg veel goede wil aan beide kanten bij de voormalige aartsvijanden PS en N-VA: de liberalen onder leiding van Georges-Louis Bouchez (MR) lagen helemaal dwars.
• Tegelijk heeft de N-VA-voorzitter ook in 2021 wel telkens dezelfde boodschap herhaald: zo’n grote communautaire deal, een pacificatie van het land, moet er komen, tussen hen en de PS. “Een historisch akkoord in 2024”, zegt De Wever zelf. Hoewel het akkoord van 2020 er dus nooit kwam, is de geest niet weg.

Niet verwonderlijk: De N-VA veegt nu officieel het voorstel van de PS om vier volwaardige Gewesten te creëren van tafel, als het over Brussel gaat.

• Toenadering tussen PS en N-VA of niet: het is duidelijk dat De Wever voor de camera’s absoluut niet van plan is om mee te stappen in die logica van Magnette. Meer nog, hij sneert naar de Vlaamse politici in Brussel die bereid zouden zijn om dit toe te geven: “Zijn ze nu echt de guillotine aan het timmeren waar ze zelf als eerste onder zullen verdwijnen?”, vraagt hij zich af. De Vlaamse Gemeenschap uit Brussel terugtrekken “lijkt mij ongeveer het domste dat je kan doen”, zo stelde hij in het interview bij BRUZZ.
• N-VA schuift een heel andere model voor Brussel naar voren.
  • “Het is ongelooflijk ingewikkeld, maar het is nu ook niet dat je met het bestuur van Brussel van vandaag een schoonheidsprijs zal winnen.”
  • “Je concentreert je op plaatsgebonden bevoegdheden, stedelijke bevoegdheden. Je fuseert de gemeenten en liefst de gemeenten met het Gewest. Ook de politiezones worden gefuseerd. En je laat de gemeenschappen vol hun rol spelen.”
  • “Brussel is een grootstad net als Antwerpen. Daar heb je een krachtig stadsbestuur voor nodig. (…) Men heeft Brussel geen diensten bewezen met die gewestvorming.”
• Daarmee zet N-VA zich fors af van onder meer Groen en Open Vld, die in de Brusselse regering mee besturen met PS, Ecolo en DéFI. Onder meer Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert was enthousiast over de plannen van Magnette. “Brussel is een kosmopolitische stad die je niet meer bestuurt vanuit andere gemeenschappen. Een eigen deelstaat en lokaal niveau, het zou efficiënter zijn“, zo tweette hij destijds over de plannen van de PS en vier Gewesten.
• Opvallend wel destijds: CD&V, met lokaal kopstuk Benjamin Dalle, en minister van Institutionele Hervormingen Annelies Verlinden (CD&V) federaal, was wel heel afwijzend over de voorstellen van Magnette: zij zien een complete afbouw van de Vlaamse Gemeenschap in Brussel expliciet niet zitten.
• Het officiële antwoord van Verlinden op Magnette was dan ook erg symbolisch: geen vier volwaardige Gewesten, maar een “2+2”-model. Dat zou inhouden dat naast het volwaardige Vlaanderen en Wallonië, de inferieure Brusselse en Duitstalige Gewesten zouden staan. Dat idee deed de Franstaligen al helemaal tegen het plafond gaan, voor er goed en wel veel over gezegd was.

Even opvallend: Eerder deze week maakte ook Magnette geen millimeter opening richting N-VA, tijdens een veelbekeken openingscollege in Gent.

• Wie aan de UGent het openingscollege mag geven bij Carl Devos, weet dat alle camera’s op hem of haar gericht zullen staan: het is ondertussen een heus media-event geworden. Paul Magnette (PS) ging dus begin deze week zeer bewust een hele speech afsteken over ‘ecosocialisme’, zijn nieuwste overtuiging.
• “Ah, Paul heeft weer eens een nieuw geloof gevonden. En kijk, het zal heel veel geld kosten, en extra belastingen zijn nodig van ons allen, om het te kunnen betalen. Klinkt dat niet verdacht socialistisch?”, zo is er grappend te horen bij andere partijvoorzitters over de speech van Magnette. “Denkt hij nu echt dat hij op de corebusiness van een ander één stem zal halen of terugwinnen? Wat een vreemde strategie”, klinkt bij een ander.
• Maar, waar iedereen ook naar hengelde: hoe stelt Magnette zich nu op over het communautaire? En kijk, wat volgde was zowaar een bijna tricolore geloofsbelijdenis, die netjes strookt met Vivaldi:
  • “We hebben tijdens de coronacrisis getoond dat het samenwerkingsfederalisme wél kan werken.”
  • “Ik zeg niet dat alles perfect loopt in België, maar onze staatsstructuur is niet noodzakelijk ingewikkelder dan die van andere landen.“
  • Daarbij legde hij voorstellen op tafel om zowaar een federale kieskring in te voeren (helemaal weg van een confederaal model dus), de Senaat om te vormen “tot een assemblee van burgers” en een cumulverbod in te voeren.
• Geen spoor meer dus van voorstellen met een confederale zweem, of enige hint richting de N-VA of De Wever.

De context: Geen van beiden heeft iets te winnen bij publieke toenadering. Meer zelfs, die is ronduit gevaarlijk.

• “Natuurlijk wil niemand op dit moment te veel publiek herinnerd worden aan wat we in die zomer van 2020 allemaal bespraken, dat is nogal evident”, is in de wandelgangen te horen. Zeker voor Magnette geldt dat aan Franstalige kant de MR van Georges-Louis Bouchez bloed geroken heeft: wil de PS-voorzitter dan écht België gaan ontmantelen, samen met die ‘duivelse’ N-VA? “Op die flank is Magnette kwetsbaar.”
• “Het is niet dat iemand in de Wetstraat één seconde gelooft dat de MR nu plots écht België omarmd en overtuigd Belgicistisch geworden is. Maar Bouchez ziet een politieke opportuniteit hierin, met een boodschap die er in Franstalig België nu eenmaal makkelijk ingaat bij de kiezers”, zo is te horen bij een minister met kijk op de zaak.
• Verschillende bronnen wijzen er bovendien op dat met name de Vlaamse liberalen bepaald ongemakkelijk begonnen te lopen van te veel gezoem over de ‘goede’ banden tussen N-VA en PS. Dat, en een algemene onvrede over de gang van zaken in de coalitie, leidde tot een scherpe aanvaring tussen de top van PS en Open Vld, afgelopen zomer.
• Maar die rel is ondertussen quasi-publiek bijgelegd: een verzoeningsetentje tussen Magnette en Egbert Lachaert werd meteen gelekt, om toch maar te onderstrepen dat beiden samen federaal verder gaan.
• “Het is duidelijk dat voor het ‘welzijn’ van de Vivaldi-coalitie het voor Magnette beter is dat hij zich héél ver houdt van De Wever. Letterlijk en figuurlijk”, zo klinkt het droog bij een insider.
• En ook De Wever heeft niet al te veel te winnen bij een openlijke vrijage. Het Vlaams Belang houdt niet op om hem op die flank te bestoken: “Hij gaat blijkbaar liever met de PS in zee dan met ons“, klinkt het daar systematisch.
• Overigens herhaalt De Wever vanavond in het interview nog eens dat een hij niet van plan is met Vlaams Belang deals te maken: “Ik heb altijd heel duidelijk gezegd dat het rechts-extremisme de ziekte van Vlaanderen en de Vlaamse Beweging is. Een beetje zoals het islamisme de ziekte is van de islam. Twee virussen die elkaar dan nog eens versterken. Het is jammer dat extreemrechts in heel Europa weer in opmars is. Maar dat zijn geen partijen waar ik mij verwant mee voel. En nog minder partijen waarmee ik revoluties wil plegen die mijn eigen gemeenschap in chaos zullen storten en die Brussel van Vlaanderen zullen losbreken.”

Interessant om volgen: De MR wil ‘inclusieve schrijfwijze’ in het onderwijs verbieden.

• Het is een issue dat zich in het Nederlands veel minder stelt, maar in het Franse taalgebied duikt het steeds meer op: de zogenaamde ‘inclusieve schrijfwijze’. Dit is een vorm van taal waarin alle mannelijke vormen gebannen worden, en vervangen door een ‘neutrale’ taal.
• Onder meer staatssecretaris voor Gelijke Kansen Sarah Schlitz (Ecolo) gebruikte in haar federale beleidsverklaring niet toevallig die inclusieve schrijfwijzen. Dat ze daarbij wel vergat een Nederlandstalige versie van haar beleidsverklaring te geven, leidde tot wat kritiek.
• Maar nu wil de MR, niet toevallig, er een nieuw cultuuroorlogje van maken, zo lijkt. Want in het onderwijs van de Franse Gemeenschap willen ze die vorm van het Frans nu gaan verbieden.
• “Al dat soort complexere vormen van spelling hebben automatisch een effect van sociale uitsluiting. En zelfs al zijn de motieven nobel, dan gaan ze dus in praktijk mensen uitsluiten. De strijd voor de gelijkheid van mannen en vrouwen moet via concrete en gerichte maatregelen lopen. Door de Franse taal te instrumentaliseren met die inclusieve schrijfwijze, vergist men zich van gevecht”, zo stelde MR-parlementslid Rachel Sobry.

Wat u ook moet weten: Duitsland ontdekt paars-groen, en Frankrijk heeft meer dan één outsider langs extreemrechtse kant.

• Altijd goed om toch een oog op de politieke situatie te houden in de twee meest bepalende landen voor de Europese Unie: Frankrijk en Duitsland.
• In Duitsland heeft Olaf Scholz groen licht gekregen van de groenen en liberalen om een coalitie te gaan onderhandelen. Die laatste twee waren aan elkaar geklikt, en lonkten ook nog naar de verliezende christendemocraten.
• Maar uiteindelijk kiezen de kleintjes voor de winnaar, en komt er dus een zogenaamde stoplichtcoalitie: in Duitsland hebben de liberalen immers geel als kleur, niet blauw. Bij ons heet dat gewoon paars-groen, of aangevuld met CD&V: ‘Vivaldi’.
• Voor Europa betekent dit een heel andere dynamiek: het grootste, meest toonaangevende land wordt niet langer geleid door een conservatieve, voorzichtige kanselier, maar straks door een socialist.
• In Frankrijk wijst alles erop dat de presidentsverkiezingen bijzonder spannend gaan worden. Want Eric Zemmour, oorspronkelijk journalist en polemist, met uitgesproken anti-islamitische ideeën, is vandaag de sensatie voor rechts en extreemrechts. De schrijver is officieel nog geen kandidaat, maar peilt in een laatste bevraging voor het weekblad Challenges op liefst 17 procent van de stemmen. Enkel huidige president Emmanuel Macron doet beter, met 24 procent.
• Dat zou meteen betekenen dat Marine Le Pen, de klassieke kandidaat van extreemrechts wordt weggevaagd. Zij zakt verder in de peiling naar 15 procent, komende van 18 procent.
• In een tweede ronde zou Zemmour bovendien op 45 procent afklokken, als hij alleen tegen Macron zou uitkomen die ‘maar’ 55 procent haalt.

Ook genoteerd: Het Vlaams Parlement ontdekt dat ze zichzelf te veel betaalde.

• Na een netjes uitgezet mediaoffensief wist de extreemlinkse PVDA op sneltempo een dossier door het Vlaams Parlement te krijgen: een loonsverlaging met 5 procent voor de parlementsleden, die bijna twee jaar geleden is afgesproken, gaat nu eindelijk in.
• Het is een beetje een beschamend dossier, te meer omdat van een retroactieve correctie geen sprake is, de daling gaat maar in op 1 januari 2022.
• Want de belofte was wel al in 2019 gedaan, toen midden in een stevige besparingsdiscussie de Open Vld-fractieleider Willem-Frederik Schiltz voorstelde om de lonen van de Vlaamse Parlementsleden met 5 procent te verlagen, zoals al in de Kamer het geval was.
• Heel het Vlaams Parlement keurde dus in 2019 al de zaak goed, maar die bleef dus twee jaar hangen op het niveau van het bureau van de fractieleiders, voor de praktische uitwerking.
• Na het mediaoffensief van D’Haese, die nu gevierd wordt in sommige kranten als een echte volksheld omdat hij de zaak ‘ontdekte’, moest iedereen wat beschaamd toegeven dat het nog niet gebeurd was, en werd 2022 als nieuwe deadline gezet.