Er zijn heel wat redenen die een einde kunnen maken aan de zinloze oorlog in Oekraïne, van een staatsgreep die Poetin afzet tot een onderhandeld akkoord. Deze opties zijn vandaag alle onzeker. Er is echter één reden die er altijd voor zorgt dat zinloze oorlogen eindigen: het verlies van de steun van het volk. De dag dat de propagandamachine van Poetin het Russische volk niet meer kan overtuigen van het nut van deze oorlog, zal de oorlog stoppen.

Sinds de opkomst van massamedia hebben alle dictators, maar ook leiders van westerse democratieën de media gebruikt en misbruikt om de oorlogen, die ze voerden, te verantwoorden.  Ze maken films, posters en verzinnen verhalen. Vandaag zijn sociale media het theater van een heuse propagandaoorlog.

Het verhaal van Poetin over de oorlog in Oekraïne

Wat Poetin vandaag doet met de fabeltjes die hij vertelt aan het Russische volk is het reinste voorbeeld van een georkestreerde propagandapolitiek. Hij maakt hen wijs dat het Oekraïense regime een naziregime is – Zelensky is nota bene van Joodse afkomst – en dat het niet de Russen zijn die aanvallen, maar dat zij worden aangevallen. Poetin gebruikt graag het beeld van de rat die in een hoek wordt gedreven, maar die daarna achter de aanvaller aangaat. Hij is die rat.

Er is dan ook een goede reden dat het Russische regime veel aandacht besteedt aan haar interne communicatie met de bevolking. In Moskou lijkt het of er vrede heerst. Elk protest tegen de oorlog wordt brutaal de kop ingeslagen.

Het verhaal van Hitler over de Tweede Wereldoorlog

Op het moment dat de nazi’s de slag tegen het toenmalige Russische rijk verloren in 1943, werd het almaar moeilijker om in de mythe van het onverslaanbare Duitsland te volharden, hoe hard propagandaminister Joseph Goebbels ook probeerde het discours te controleren. In 1943 liep de geest geleidelijk aan uit de fles. Hitler durfde zelfs niet meer buitenkomen om zich tussen het volk te mengen, hoewel dit altijd zijn grote kracht was geweest. Hij had zich opgesloten in zijn kabinet in Berlijn waar hij in 1945 zou sterven.

Het verhaal van Johnson (en nog 4 andere presidenten) over de Vietnam-oorlog

We kennen het verhaal – altijd verteld door het oog van de Amerikanen, laten we dit niet vergeten – van Vietnam zeer goed dankzij de rist Hollywoodfilms die voornamelijk antioorlogsfilms waren, gaande van het meesterwerk Apocalypse Now tot die andere parel The Deer Hunter. We kennen vooral het verhaal van de hippies die protesteerden tegen de oorlog met in de achtergrond de onsterfelijke muziek van The Doors.

Wat misschien minder geweten is dat een groot deel van de Amerikaanse bevolking tot zeer laat in de oorlog de strijd steunde. In oktober 1965 steunde volgens een Gallup-enquête 64 procent van de Amerikanen de oorlog. Dit was gezakt in januari 1969 gezakt tot 39 procent, wat het begin van het einde betekende. 

Het verhaal van George Bush over de oorlog in Afghanistan

Een andere oneindig lang durende oorlog die de Amerikanen in het recent verleden voerden, is die tegen de Taliban in Afghanistan. De aanslagen van 9/11 vormden de directe aanleiding voor ‘Operation Enduring Freedom’ die de Amerikanen met troepen in Afghanistan bracht en die de detentiekampen van Guantánamo Bay verantwoordden.

Vlak na de aanslagen steunden 90 procent van de Amerikaanse bevolking de inval, een ongezien cijfer. Dit brokkelde geleidelijk af, naarmate het duidelijk werd dat de situatie uitzichtloos was en westerse waarden niet zomaar konden overgezet worden op de moslimbevolking. In 2021 vond volgens een enquête van de AP ruim 62 procent van de Amerikanen dat de oorlog niet waard was om te vechten. Als president van het volk had Biden gelijk om zich terug te trekken, hoewel de manier waarop beter kon.

De hamvraag: Hoelang steunen de Russen nog hun leider?

Er zijn geen betrouwbare cijfers beschikbaar. De New Yorker meldde recent dat nog altijd een grote meerderheid van Russen akkoord is met de oorlog. De cijfers variëren van 65 tot 71 procent. Nog ruim voldoende voor Poetin om een hele tijd door te gaan.

De vraag is wanneer deze steun zal keren, want keren zal het. De situatie van Poetin lijkt toch onzekerder te zijn sinds de Blitzkrieg. Die was hem door zijn generaals beloofd, maar loopt niet van een leien dakje.

De sleutel tot het einde van de oorlog zit dus bij het Russische volk, dat moet beseffen dat deze situatie voor hun land uitzichtloos is. Alleen kan het daarna nog lang duren. De Vietnamoorlog eindigde pas in 1975. De oorlog in Afghanistan heeft ook meer dan 20 jaar geduurd. 

Xavier Verellen is auteur en ondernemer. Zijn recente boek ‘Topsporters zijn CEO’s’, dat aantoont
dat leiderschap het verschil maakt tussen kampioenen en superkampioenen, is te koop in de
Standaard Boekhandel of online via https://topsporterszijnceos.businessam.be/