De Catalaanse regiopresident Carles Puigdemont heeft gisteren niet eenzijdig de onafhankelijkheid uitgeroepen.  In plaats daarvan zei hij te willen onderhandelen met de Spaanse regering. De regering-Rajoy vat de toespraak van Puigdemont wel degelijk op als een Catalaanse onafhankelijkheidsverklaring en heeft “gepaste maatregelen” aangekondigd. Volgens de Spaanse vice-premier is Puigdemont helemaal niet in een positie om onderhandelingen af te dwingen. 

De Spaanse regering komt vandaag in een speciale zitting bijeen om de volgende stap te bepalen, waarna premier Rajoy het parlement in Madrid zal toespreken.

Madrid ziet de toespraak wel degelijk als een Catalaanse onafhankelijkheidsverklaring. Onderhandelingen zitten er niet in. Een regeringswoordvoerder heeft al “gepaste maatregelen” aangekondigd.

Rajoy heeft een batterij aan wapens tot zijn beschikking. Als hij het echt hard wil spelen, kan hij artikel 155 van de grondwet inzetten. Met dat artikel kan Spanje de autonomie van Catalonië opheffen en wordt het Catalaanse parlement ontbonden.

Ook kan Rajoy de noodtoestand uitroepen, waarmee het gezag in Madrid boven de deelstaatregering komt te staan, of een staat van beleg afkondigen.

Puigdemont begon zijn toespraak gisteren een uur later dan gepland. “Wij hebben niets tegen Spanje, we willen juist een betere verstandhouding en overleg. Maar we hebben ook recht op respect”, zei hij.

Gezwicht

De regiopresident begon met de constatering dat Catalonië een Europese aangelegenheid is geworden. Hij vervolgde met een uitgebreide terugblik op het verloop en de uitkomst van het referendum van vorige week. Hij veroordeelde het geweld van de Spaanse regering en politie en sprak zijn dank uit aan alle kiezers.

Buiten het parlementsgebouw in Barcelona volgden duizenden Catalanen de toespraak op grote videoschermen. Velen hadden vlaggen bij zich als blijk van steun aan Puigdemont. Toen die nader overleg met Madrid aankondigde, verdween de feestelijke stemming. De duizenden Catalanen dropen teleurgesteld af.

Puigdemont is dan blijkbaar toch gezwicht voor interne druk en druk van buitenaf, van onder meer bedrijven, vakbonden en zelfs de kerk. Een aantal vooraanstaande bedrijven en banken heeft de afgelopen dagen aangekondigd uit Catalonië te vertrekken. Dat gaat ten koste van werkgelegenheid en belastinginkomsten.

Later op de avond tekenden Catalaanse parlementariërs een document dat zij zien als een onafhankelijkheidsverklaring. Puigdemont was de eerste die de “Declaratie van de vertegenwoordigers van Catalonië” tekende, waarna tientallen parlementsleden volgden. Het document is echter niet in werking getreden, maar opgeschort.