De aardgasprijzen zijn in Europa de hoogte ingeschoten als gevolg van de COVID-19-crisis. Deze energiecrisis zal in de winter waarschijnlijk voelbare gevolgen hebben voor consumentenrekeningen.

• De energiekosten zijn in Europa nu zes keer hoger dan vorig jaar en voorlopig blijven ze stijgen. Het is niet waarschijnlijk dat de crisis vóór het voorjaar zal afnemen.
• De regeringen proberen met subsidies en belastingverlagingen de consument te beschermen.

Hieronder vijf grafieken die een overzicht geven van de energiecrisis. 

Grafiek 1: Aardgasprijzen fors in de lift door Covid-19

De aardgasprijs is zes keer hoger dan vorig jaar en ongeveer vier keer hoger dan in het voorjaar.

• Dat is te wijten aan een globale stijging van de vraag nu landen hun economie uit lockdowns hebben gehaald. 
• Daarbovenop hebben zowel de langere winter van vorig jaar als de concurrentie van Oost-Aziatische landen om gas aan te kopen, de stijgende prijzen verder de hoogte ingejaagd.
• Er zijn ook problemen aan de aanbodzijde, met vertraagd onderhoud en minder investeringen die voor problemen zorgen.

Deze gasprijzen zijn op hun beurt bepalend voor de prijs op de elektriciteitsmarkten. Meer dan een vijfde van de elektriciteit in Europa is van aardgas afkomstig.

Grafiek 2: Europa is afhankelijk van de invoer van aardgas

De EU is bovendien sterk afhankelijk van de invoer van aardgas dat van buiten de eurozone komt. Dat komt doordat de binnenlandse productie steeds verder afneemt.

• Volgens Eurostat, het Europese bureau voor de statistiek, moest de EU in 2019 bijna 90 procent van haar aardgas van buiten het blok invoeren.
• Rusland is de grootste exporteur van aardgas naar de EU. Het land voorzag de EU in 2020 van ruim 43,4 procent van al het in de Unie ingevoerd aardgas. De tweede grootste exporteur is Noorwegen.

Analisten hebben zich veel vragen gesteld over de aanvoer uit Rusland dit jaar. Ook de vraag of het land extra gas heeft achtergehouden om de opening van de pas voltooide Nord Stream 2-pijpleiding te forceren, kwam daarbij aan bod. 

Grafiek 3: De opslag van aardgas is minder groot dan voorbije jaren

Een van de zorgpunten in de Europese Unie dit jaar is de opslag van aardgas. Die is dit jaar veel lager dan rond dezelfde tijd vorig jaar.

• Terwijl die in oktober vorig jaar nog rond 95 procent lag, is dat nu ongeveer 77 procent.

“We zijn niet voorbereid, niet goed voorbereid om het winterseizoen door te komen. We vrezen dat verwarming de prijzen zal opdrijven. Bovendien verwachten zowel handelaars als de markten mogelijk een bevoorradingscrisis in de winter. Vooral die factor drijft de prijzen nu op”, zegt Simone Tagliapietra, een senior fellow bij de Brusselse denktank Bruegel.

Grafiek 4: Stijgende inflatie in de energiesector drijft inflatie in de eurozone

De sterke stijging van de aardgasprijzen heeft in de 19 landen in de eurozone ook de inflatie opgedreven, blijkt uit Eurostat-gegevens.

• De inflatie in de landen van de eurozone staat op het hoogste peil in 13 jaar.
• De totale inflatie bereikt 3,4 procent, als gevolg van de inflatie van de energiesector, waar ruim 17,4 procent stijging wordt opgetekend. Dat is een enorm verschil in vergelijking met de inflatie in september van vorig jaar.

Grafiek 5: Aardgas is nog steeds een belangrijke energiebron in de EU

Aardgas is de op één na meest verbruikte brandstof in de 27 EU-lidstaten, na aardolie en aardolieproducten.

• Hoewel het verbruik is gedaald ten opzichte van 2008, blijft het een belangrijke energiebron.

Sommige deskundigen denken dat de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen een deel van het probleem is. Ze menen dat de overschakeling op meer hernieuwbare energiebronnen het probleem zal helpen oplossen.

Maar de vraag van het publiek naar fossiele brandstoffen zal zich dan ook moeten aanpassen. Al is dat makkelijker gezegd dan gedaan.