De Hongaarse Katalin Karikó en de Amerikaan Drew Weissman kregen deze maand de Nobelprijs voor de Geneeskunde, als erkenning voor het onderzoek dat zij voerden naar mRNA-vaccins, die doeltreffend waren in de coronapandemie. Dit is nog maar het begin van vaccins op basis van mRNA, stelt viroloog Johan Neyts van de KU Leuven. Hij ziet veel potentieel voor verdere ontwikkeling.
Uitgelegd: Door met een zogenaamd spike-eiwit een stukje mRNA-code in het lichaam te spuiten, kan het lichaam zelf bepaalde eiwitten aanmaken. Zo kan het immuunsysteem een afweer tegen die bepaalde eiwitten opbouwen.
- Neyts legt uit: “Op het oppervlak van het coronavirus zijn er uitsteeksels. Als het virus onze neus binnenkomt, gaat het zich met die uitsteeksels hechten aan aan de cellen van ons neusslijmvlies. Bij het coronavaccin gaat men de genetische code van het spike-eiwit, wat bestaat uit vier bouwblokjes, produceren en inspuiten. Het lichaam gaat dan dat spike-eiwit zelf aanmaken. Daarna ontwikkelt het immuunsysteem daar immuniteit tegen.”
- “Heel het concept van mRNA zit op die manier in elkaar. Je kunt dus ook andere eiwitten produceren. Maar dan moet je de code voor dat eiwit samenstellen in je vaccin. Als je een vaccin wil maken tegen een ander virus, bijvoorbeeld het RSV dat kleine kinderen ademhalingsproblemen geeft, dan moet je het oppervlakte-eiwit van dat andere virus gebruiken. Dat is iets wat Moderna recent heeft gedaan: er is een RSV-vaccin ontwikkeld, gebaseerd op mRNA-technologie.”
mRNA ook doeltreffend tegen kanker
- Ook kankerbestrijding kan makkelijker worden door gebruik van mRNA, legt Neyts uit: “Kankercellen krijgen op het oppervlak vreemde eiwitten. Men probeert het immuunsysteem die kankercellen te laten aanvallen. En men gebruikt dus de code van die verkeerde eiwitten om daar mRNA van te maken en die spuit men in het lichaam.”
- “Het lichaam maakt die verkeerde eiwitten aan, maar die zijn dan niet meer gelinkt aan de kankercellen en komen gewoon in circulatie. Het immuunsysteem leert daar immuniteit tegen opbouwen en kan op die manier de kankercellen aanvallen. De komende jaren en decennia zal het meer en meer toepassing vinden in de geneeskunde.”
- “Technisch is alles grotendeels uitgeklaard, ook op heel grote schaal. Het is nu aan ieder vakdomein om na te gaan hoe je die technologie moet aanwenden voor specifieke indicaties: allergie, kanker, infectieziekten… De technologie achter mRNA is dus breed inzetbaar en veelbelovend.”
(ns)