Het begint zo: de spanning om alles over je geliefde te leren, nieuwe ervaringen te delen en veel seks te hebben, creëert een opwindende staat van verlangen en romantische liefde. In feite hebben een aantal wetenschappelijke studies aangetoond dat dit soort liefde de chemie van de hersenen daadwerkelijk verandert, waardoor we tijdelijk verslaafd raken aan onze partner.

Maar deze vlam dooft meestal na verloop van tijd, en een andere – misschien diepere – emotie neemt het over. Onderzoek heeft aangetoond dat deze zogenaamde “hechtingsfase” verband houdt met een afname van “plezier”-hormonen zoals dopamine en serotonine en een toename van “bindende” hormonen” zoals oxytocine. Is het, gezien deze extreme fysieke veranderingen, mogelijk dat iemand in een langdurige relatie weer verliefd wordt?

De fysiologische basis van liefde en verliefdheid is veel bestudeerd. In één onderzoek gebruikten onderzoekers Functional Magnetic Resonance Imaging (fMRI), die hersenactiviteit meet door te kijken naar veranderingen in de bloedstroom, om deelnemers te scannen die onlangs verliefd waren geworden terwijl ze naar foto’s van hun partners keken.

De onderzoekers ontdekten dat de deelnemers, vergeleken met wanneer ze naar foto’s van “gewone” kennissen keken, meer activatie vertoonden in bepaalde delen van de hersenen terwijl ze naar hun geliefde keken. Gebieden zoals het dopaminerijke area tegmentalis ventralis, een onderdeel van het beloningssysteem van de hersenen. Dezelfde hersengebieden worden ook geactiveerd na bijvoorbeeld het snuiven van cocaïne of het eten van chocolade, wat suggereert dat gepassioneerde liefde een high veroorzaakt waar we steeds weer naar op zoek zijn.

Trouwen en een baby doen er geen goed aan

Langdurige studies van koppels tonen echter aan dat de warme, “tintelende” gevoelens, de seksuele activiteit en de uitingen van genegenheid zoals elkaar complimenten geven en samen lachen na verloop van tijd afnemen. En deze afname is vooral uitgesproken na de eerste paar jaar van het huwelijk en na de geboorte van het eerste kind van een paar. Hoewel de tevredenheid in relaties na deze grote overgangen de neiging heeft te stabiliseren, keert de allesverslindende, verslavende passie die gepaard gaat met verliefd worden zelden volledig terug in langdurige partnerschappen.

Deze realiteit lijkt misschien erg grimmig en deprimerend voor de jongere lezers, maar er is ook goed nieuws: sommige koppels slagen er wel degelijk in om na verloop van tijd gepassioneerde liefde te behouden. In een ander onderzoek waar de activiteit van de hersenen werd bekeken, rekruteerden onderzoekers koppels die minstens tien jaar getrouwd waren en die beweerden dat ze nog steeds smoorverliefd waren op elkaar.

Toen deze individuen foto’s van hun partners bekeken, vertoonden hun hersenen een sterke activering in dezelfde belonings- en motivatiesystemen die werden geactiveerd door mensen die naar het gezicht van een nieuwe liefde keken. Dus wat is hun geheim?

Hoe koppels vastbinden aan enkels en polsen de liefde aanzwengelt

Studies suggereren dat paren die de passie voor elkaar in de loop van de tijd behouden, iets gemeen hebben: ze delen vaak nieuwe ervaringen met hun partners. Het is gemakkelijk in te zien waarom dit cruciaal is. Koppels vervallen vaak in voorspelbare routines – eten in dezelfde restaurants, vasthouden aan hetzelfde schema en deelnemen aan dezelfde seksuele activiteiten. Deze routines kunnen uiteindelijk leiden tot verveling – een geduchte vijand van passie. Maar door samen nieuwe ervaringen te delen, kunnen stellen deze routines door elkaar schudden.

In een op het het eerste gezicht bizar ogend onderzoek construeerden psychologen een hindernisbaan voor koppels. Er zat één addertje onder het gras: de koppels moesten het parcours afleggen terwijl ze aan elkaar waren vastgebonden aan hun polsen en enkels. De onderzoekers maten de tevredenheid van de koppels voor en na het voltooien van deze gekke (maar nieuwe) opdracht.

Vergeleken met stellen die een meer alledaagse activiteit samen moesten voltooien, rapporteerden de deelnemers die de hindernisbaan deden meer positieve gevoelens en spraken ze liefdevoller over elkaar. Video’s van deze paren werden ook getoond aan objectieve waarnemers, die het erover eens waren dat de koppels die net de hindernisbaan hadden voltooid, meer relatietevredenheid vertoonden – dat ze meer accepterend gedrag vertoonden jegens elkaar en meer intieme gesprekken voerden.

Hou het spannend en verrassend is meer dan toogpsychologie

Andere experimenten hebben deze bevinding herhaald met verschillende soorten nieuwe activiteiten. Koppels die bijvoorbeeld een intiem, onthullend gesprek hadden met een ander stel dat ze net hadden ontmoet, meldden zich dichter bij hun partners te voelen. Deze koppels vertoonden zelfs een kleine toename in nabijheid tot elkaar tot een maand na de interactie. Dit onderzoek suggereert dat het maken van nieuwe vrienden een relatie kan verlevendigen en koppels dichter bij elkaar kan brengen.

Het delen van nieuwe ervaringen verhoogt gevoelens van liefde omdat het ons in staat stelt nieuwe dingen over onze partners te leren en het te gebruiken om ons begrip van onszelf te verbeteren – een proces dat sociale psychologen zelfexpansie noemen. Ondertussen verhoogt het deelnemen aan fysiek uitdagende activiteiten ook de fysiologische opwinding, onder meer door het verhogen van de hartslag en ademhaling. Wanneer deze psychologische en fysieke effecten worden gecombineerd, ervaren koppels een toestand die veel lijkt op de eerste golf van hartstochtelijke liefde.

Of: “hou het spannend en verrassend” is wel degelijk meer dan toogpsychologie.

(evb)