Zelensky met een ongemakkelijke waarheid: “Vrede is meer waard dan diamanten”, De Croo met de noodzakelijke repliek: “België verzet zich niet tegen EU-sancties voor diamantsector”

De obligate staande ovatie, het langgerekte applaus: de Oekraïense president Volodymyr Zelensky kreeg van de Belgische Kamer wat hij overal krijgt. Maar in ruil hield hij België een brutale spiegel voor. Want hoe hard is België bereid een prijs te betalen? “Vrede is meer waard dan diamanten, gas en olie of schepen in jullie havens”, stelde Zelensky. Meteen moest premier Alexander De Croo (Open Vld) fors aan de bak om te duiden dat niemand bij Vivaldi lobbyde om de diamantindustrie te vrijwaren. Dat hardnekkig verwijt blijft de eerste minister achtervolgen.

In het nieuws: “Jullie roemen onze moed, maar zijn jullie zelf moedig genoeg?”

De details: President Zelensky heeft zijn trucje al in een hele reeks landen opgevoerd, maar het blijkt toch nog altijd goed te werken.

“Duizenden burgers zijn om het leven gekomen. Er is gewoon niks meer, geen water, geen eten, geen geneesmiddelen. Er is geen leven meer, niks wat essentieel is om te overleven.” Het hakte er wel in, de beschrijving van de toestand in Marioepol door Zelensky, die andermaal bewees dat politici ook best een beetje acteur zijn.
“Het is nu de hel op aarde in Marioepol, maar niemand heeft voldoende vastberadenheid om een einde te maken aan deze situatie”, zo stelde de president stoer vanachter zijn bureau.
De Oekraïense president speelt zijn rol alvast perfect: altijd in militaire kaki T-shirt, met de nodige dramatiek, met overtuiging, met panache ook. Daarbij weefde Zelensky ook perfect een aantal ‘Belgische’ elementen in zijn speech:
- “De situatie in de door Rusland belegerde stad Marioepol is even erg, zo niet erger dan wat in Ieper gebeurde tijdens de Eerste Wereldoorlog”, zo stelde Zelensky, om meteen ook een no-flyzone te vragen van de NAVO.
- “België was een van de eerste landen die meteen bijsprong. U hebt nu al 30.000 Oekraïners in België, uw land ligt centraal in Europa.”
- “U kunt een voorbeeld zijn voor Europa om meer te doen, de Russen terug te dringen en vrede te brengen.”
En hoewel Zelensky al een hele tournee langs nationale assemblees erop zitten heeft, waarbij hij telkens iets uniek voor dat land in de speech verwerkt, voelde zijn optreden via videoconferentie toch als een uitzonderlijk moment aan in de Kamer. Een primeur was het hoe dan ook: nog nooit sprak een staatshoofd van een land in oorlog de Belgische Kamer en Senaat toe.
De sfeer in de Kamer was er dus een van de grote dagen. Het had iets beklijvend, de slepende versie van het Oekraïense volkslied, gebracht door twee strijkers, viool en cello in het Paleis der Natiën, waar voor een keer ook de Senaat mee aanschoof op de banken van de Kamer. Het zette meteen de toon, want op scherm in Kiev stond ook president Zelensky recht achter zijn bureau, met de hand op de borst, tijdens zijn nationale hymne.
Dat Zelensky echter niet van plan zou zijn België te sparen, door expliciet onder meer de diamantbusiness te noemen, hadden we u netjes op voorhand voorspeld. De Oekraïner probeert niet alleen in positieve zin een snaar te raken bij de publieke opinie in het land waar hij zich naar richt. Hij houdt ook vaak de Europese tegenpartij een spiegel voor:
- “Wij vechten tegen de tirannie die Europa wil opsplitsen, die een einde wil maken aan de vrede. Maar voor sommigen zijn de Russische diamanten in Antwerpen belangrijker, net als Russisch gas of de Russische schepen die in hun havens worden toegelaten.”
- “Jullie roemen onze moed, maar zijn jullie zelf moedig genoeg? Ik denk dat vrede veel meer waard is dan diamanten, dan Russische schepen in de havens, of dan Russisch gas of olie.”

De repliek: De Croo gaf Zelensky de nodige garanties dat hij “bij de Europese familie hoort”, maar hij draaide niet rond de pot over een no-flyzone.

Na de staande ovatie voor Zelensky, die zoals gezegd lang genoeg duurde, was het aan De Croo om een repliek te geven. Die deed dat in zijn gekende zwierige stijl: de internationale podia zijn nooit een opgave geweest voor de perfect Frans- en Engelstalige De Croo. In drie talen richtte die zich namens België tot Zelensky.
Verrassingen waren daar niet bij. “De strijd die jullie voeren is er niet enkel om jullie land, maar om onze gemeenschappelijke waarde, onze vrijheid en onze democratie”, zo voegde ook De Croo een nodige scheut dramatiek toe aan het event.
“Wij zijn één Europese familie”, zo stelde hij, waarbij hij ook de deur voor een EU-lidmaatschap niet dichtdeed, maar wel op de lange baan schoof. Eerder was al duidelijk dat terwijl men in Oost-Europa aandringt op een snelle, politieke procedure, om Oekraïne lid te maken, men in West-Europa gewoon de regels wil volgen. En dan duurt een EU-lidmaatschap jaren, van integratie van de EU-wetgeving tot het hele kader errond.
En de eerste minister had nog meer slecht nieuws voor de Oekraïners: hij stelde expliciet dat een no-flyzone afgedwongen door de NAVO, wat Zelensky telkens vraagt, echt geen optie is. “But let’s be frank … Laten we eerlijk zijn: dat zou betekenen dat Russische vliegtuigen moeten worden neergeschoten en dat er een escalatie komt die heel Europa zou kunnen overspoelen. We zouden nog meer levens verliezen en een nog grotere oorlog hebben, zonder oplossing.”
Tegelijk maakte de premier ook duidelijk dat België “een kant kiest”. “Dit is een tijd voor ons om partij te kiezen. We hebben Oekraïne al gesteund, en zullen dat blijven doen, zolang u land wordt aangevallen. Het Belgische leger heeft nieuwe wapens voor Oekraïne besteld.”
Over de diamant: geen woord.

De essentie: De premier zat in het defensief, en moest het standpunt rond die diamanten toch nog eens goed uit te leggen.

In de wandelgangen van de Kamer trok de premier vervolgens wel opvallend veel tijd en energie uit om de harde woorden van Zelensky wat te counteren, met name rond die edelstenen.
Want de diamanten in Antwerpen zijn een vervelende zaak voor zijn Vivaldi-kabinet: zowel Groen als Vooruit pleitten er vorige week voor om toch een boycot op te leggen voor diamanthandel met Rusland. De premier zelf zat daarbij al van in het begin wat in het defensief: De Morgen beweerde dat hij en België op EU-niveau gelobbyd zouden hebben, om diamant toch uit het pakket sancties te houden. Die berichten kwamen van binnen de EU-tentakels: zo zou Italië ook gelobbyd hebben om luxegoederen uit de sancties te houden, en België dus voor die diamant.
Dat ontkende de premier twee weken geleden al in alle talen op Radio 1: België heeft zich nooit tegen sancties voor diamant verzet, zo luidde het, “daar ben ik formeel in”.
Gisteren duidde hij voor de camera van VTM nog maar eens dat binnen de EU is afgesproken vooral sancties te nemen in sectoren en bij grondstoffen die de meeste impact hebben op Rusland. “Als we gaan verbieden om de diamanten in ruwe vorm naar Antwerpen in te voeren, dan verkoopt Rusland morgen gewoon alles aan Dubai of India. Dan snijden we alleen maar in eigen vel. De impact op Rusland is in dat geval nul, de impact op Europa zou echter zeer groot zijn”, zo stelde hij.
Maar voor de duidelijkheid: als de EU het zou willen, legt België zich neer bij een importverbod op diamant, zo stelde De Croo. Hij legde uit dat België destijds wel, nog voor het uitbreken van de oorlog, de diamantsector op de lijst heeft laten zetten van gevoelige sectoren, die door Russische tegenmaatregelen zouden kunnen worden getroffen.
De uitvoer van Russische diamant is voor een groot deel in handen van de Russische diamantreus en staatsbedrijf Alrosa. Het gaat om een paar miljard per jaar, maar een bedrag dat in het niets vervalt ten opzichte van wat Gazprom elke dag aan Europa verkoopt.
Niet alleen De Croo kwam overigens in zwaar weer door de Antwerpse diamant: Het Laatste Nieuws en VTM pakten uit met foto’s van topmensen van Alrosa (die erg veel ruwe diamant in Antwerpen verkoopt), samen met het Antwerpse stadsbestuur en Bart De Wever (N-VA). Dat was meteen extra olie op het vuur van Groen, die al openlijk sancties tegen de diamantverkoper eisten.
De Wever ontkende niet dat hij moeite heeft gedaan om de Russen in Antwerpen te houden destijds, het leverde hem onder meer een werkontbijt in Moskou op, bestaande uit de traditionele Russische pap: de diamantindustrie is belangrijk voor zijn stad. “Maar tussen destijds een gesprek voeren en handjes schudden, en vandaag actief lobbyen voor de Russische diamant zit wel héél veel verschil. Dat laatste is gewoon compleet niet het geval”, zo is bij N-VA te horen.
Groen heeft ondertussen haar eis om zelf een diamantboycot uit te roepen afgezwakt. Maar de groenen zouden wel graag zien dat er Europese sancties komen tegen Sergej Ivanov, de CEO van Alrosa. Die heeft nauwe banden met Poetin.
De Antwerpse diamantsector zelf schreeuwt overigens moord en brand: die wil absoluut sancties vermijden. “Antwerpen is al 575 jaar de diamanthoofdstad van de wereld. Wij nemen die rol zeer ernstig. Sancties zouden een vergissing van historische proporties zijn”, zo stelt woordvoerder Tom Neys van AWDC, de stichting die de collectieve belangen van de Belgische diamantsector vertegenwoordigt.

De brute realiteit: Terwijl België zich in bochten moet wringen over de diamantindustrie, lijkt Rusland zelf de gaskraan te gaan dichtdraaien. Of is het blufpoker?

Het is al dagen een potje armworstelen: betaalt Europa straks toch het Russische gas in roebels of niet? De meeste contracten van energiebronnen zoals gas en olie zijn ofwel in dollar of euro, overal in de wereld. Maar Vladimir Poetin eist sinds deze week betalingen voor het gas van Gazprom in roebels.
Dat doet hij om zijn zwaar gehavende munt terug wat op te krikken, wat overigens met het dreigement alleen al leek te lukken: de roebel is terug wat gestegen. En tegelijk is het een tegenmaatregel, die enkel aan ‘onvriendelijke’ landen wordt opgelegd, zo liet Poetin weten.
Maar Europa weigert mee te gaan in die eis. Zij zien die maatregel als contractbreuk en riepen de Europese bedrijven op hier niet in mee te gaan. De Duitse minister van Economie, Robert Habeck had het over “geen signaal te geven dat wij buigen voor Russische chantage”. Ook Frankrijk en het VK, die weliswaar veel minder afhankelijk zijn van Russische gas, gaven al dergelijk signaal.
Maar onder meer Duitsland en Oostenrijk bereiden zich nu voor op het ergste: de noodplannen om te rantsoeneren liggen klaar, om eventueel industrieën af te koppelen om zo gezinnen een gasstroom te garanderen.

Gelezen: Jean-Marc ‘de veroveraar’ Nollet (Ecolo) heeft een boek geschreven.

‘Conquêtes’ heet het boek, of ‘veroveringen’, van Jean-Marc Nollet, dat gisteren verscheen. Daarbij legt de voorzitter van de Franstalige ecologisten haarfijn uit hoe hij zijn groene ideologie praktisch ziet werken: “Politieke ecologie moet op veroveringstocht gaan”, zo claimt Nollet.
De Ecolo-topman kijkt wel zeer hegeliaans naar de wereld: niet toevallig ziet hij de dialectiek, de strijd die uitging van socialisten en communisten, als motor van de sociale veranderingen de afgelopen decennia. Die verworvenheden zijn er alleen maar gekomen doordat de socialistische arbeidersbeweging, die de strijd frontaal durfde aan te gaan, zo schrijft Nollet.
Zo moet het ecologisme nu dezelfde transformatie ondergaan, gelooft Nollet, maar dan op haar ideologische terrein. Het is nu aan heel die beweging, en bij uitbreiding hun partij(en) om te gaan ‘veroveren’.
“Het zal ons niet gegeven worden. Oproepen, toespraken en sensibilisering zijn noodzakelijk maar volstaan niet. En goed gevoel nog minder. De inspanning die nodig is, is zowel dringend als omvangrijk”, zo declareert Nollet.
De covoorzitter van Ecolo heeft meteen een aantal praktische ideeën klaar om zijn ‘veroveringen’ concreet te maken: zo wil hij tegen 2050 elke Belgische gezinswoning isoleren, en ook komt er een verbod op vliegreizen onder de 1.500 kilometer, als het van Nollet afhangt. In totaal heeft hij 34 ‘veroveringen’ klaar: concrete groene ideeën, die hij wil doorvoeren.
En Nollet heeft wel meer marxistische invloeden: in plaats van een proletariaat dat in de 19^de eeuw moest er komen, om communisme mogelijk te maken, moet er voor Nollet een heuse ‘ecologische klasse’ komen. Interessante kost, voor wie wil binnentreden in het strakke maar fascinerende denkkader van een van de machtigste mannen van Franstalig België.

Daar zijn de kerncentrales weer: MR en Ecolo hebben ondertussen na Doel en Tihange nòg kerncentrales gevonden om ruzie over te maken.

Het lot van Doel 4 en Tihange 3 is voorlopig beslecht, waarbij de MR van Georges-Louis Bouchez, fors geholpen door de omstandigheden, aan het langste eind trok: ze blijven open.
Maar daarmee is de kous uiteraard niet af. De MR wilde meer dan twee centrales openhouden, Ecolo vond die twee eigenlijk al een brug te ver, maar kon niet anders dan toestemmen. En nu zijn er Franse kerncentrales, die opnieuw tot discussie leidden in België, tussen MR en Ecolo.
Want in Chooz, in een bocht van de Maas bij Givet, heeft Frankrijk al een paar kerncentrales staan. Dat is een klassiek ‘grensgeval’: langs de drie kanten van het stukje land waarop de kerncentrales staan, loopt de Belgische grens, op enkele kilometers. Kwestie van gevaar lekker aan de grens te houden.
Maar vorige week kondigde de lokale politici van Frankrijk, waaronder de burgemeester van Charleville-Mézières in de Franse Ardennen aan, dat daar in Chooz nieuwe kernreactoren komen, van de nieuwste generatie. De Franse president Emmanuel Macron heeft aangekondigd dat Frankrijk een heel reeks van die nieuwe kernreactoren gaat bouwen.
Meteen schoot dat in het verkeerde keelgat, bij de groenen in Frankrijk, maar ook bij Ecolo, vlak over de grens. In La Libre kondigt Ecolo-Kamerlid Cécile Cornet haar protest aan: “Dit is een directe blootstelling. En het gaat helemaal in tegen de keuze die ons land heeft gemaakt om de bladzijde om te slaan, en naar een andere mix van energiebronnen te gaan.”
“Blijkbaar heeft Ecolo nog altijd niet verstaan dat België kernenergie duurzaam verankerd heeft, om energieonafhankelijkheid van ons land te verzekeren, de prijzen laag te houden én de CO2-uitstoot te verminderen. Dit ontkennen van de realiteit is gevaarlijk”, zo sneert Bouchez nu in een reactie op Ecolo.
De Franstalige groenen stemden in het recente energieakkoord wel in met 100 miljoen euro, voor onderzoek naar die nieuwste generatie kernreactoren. Maar tegelijk is wel beslist om de wet op de kernuitstap gewoon met tien jaar op te schuiven: ze is niet afgeschaft. De facto is dus vanaf 2035 geen kernenergie meer mogelijk in dit land.
Zo blijft de schizofrene situatie duren, waarin MR één iets zegt, en Ecolo iets heel anders, en België eigenlijk niet kiest voor een heldere oplossing, die investeringen in de energiemix op lange termijn toelaat.

Nog een groen idee: 100 kilometer per uur op de autosnelweg pakt niet in de Vlaamse regering.

Het zweefde al langer als idee bij de groenen, samen met onder meer volledig autoloze zondagen: een snelheidsbeperking op de autowegen. Vlaams Parlementslid Stijn Bex maakte het deze week concreet. Hij wil dat er slechts 100 kilometer per uur mag worden gereden.
Dat zou concreet een pak brandstof besparen, tot 1,5 liter per 100 kilometer, zo schermde Bex met de cijfers. En, het is gezonder voor de luchtkwaliteit en het lawaai. “Goed voor iedereen dus, behalve voor Poetin”, zo stelde Bex aan Belga.
Maar minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld) schoot meteen het idee aan flarden: “We gaan geen antiautobeleid voeren. Die snelheidsbeperking komt er niet. Weggebruikers kunnen perfect zelf beslissen hun rijgedrag aan te passen en zuiniger te rijden.”
Peeters wijst er ook op dat veel infrastructuur is gemaakt om sneller dan 100 te rijden. Op de achtergrond speelt dat de Vlaamse regering helemaal geen zin heeft om met het groene vingertje iets te gaan opleggen. “Het komt er dan ook niet. En eerlijk: ik denk niet dat veel Vlamingen hierop zitten te wachten”, zo zegt Peeters.
Maar de vraag is of de groene ideeën zoals de autoloze zondagen, of een lagere maximumsnelheid er toch komen, mogelijks via de federale regering. Want daar volgen onvermijdelijk nieuwe discussies over energie, met de huidige hoge prijzen die niet meteen verdwijnen. In de federale ploeg zitten uiteraard wel groenen én liberalen samen.

Genoteerd: Premier De Croo bewaart de (sociale) vrede in zijn kabinet.

Het stond in de sterren geschreven, dat met de opborrelende onrust bij de sociale partners rond de inflatie, de vraag ook op het bord van de regering zou komen. Die inflatie leidt ertoe dat werkgevers, door de automatische verhogingen van de lonen via de index, hun loonkosten omhoog zien schieten. Zij willen dat Vivaldi ingrijpt.
Maar de vakbonden willen net het tegenoverstelde: zij hebben schrik voor het afnemen van de koopkracht, en eisen net dat de regering toelaat om de loononderhandelingen straks te kunnen voeren, los van de dwangbuis van de wet van ’96.
Daartussen moest Vivaldi dus gisteren schipperen in de Kamer. En kijk: premier De Croo maakte er zich van af, door te stellen “dat er de komende weken maatregelen komen die de koopkracht van de burgers zullen beschermen én tegelijk ook de bedrijven vrijwaren”.
Welke magische formule dat concreet zal zijn, daarover sprak hij niet. Maar de kans wordt groot dat de staatskas dan de zaak zal moeten opsoppen. Want niet toevallig haalde De Croo het precedent van de corona-aanpak aan: “Net zoals we in de coronacrisis mensen hebben geholpen en gerustgesteld, zullen we dat nu ook doen.” Toen kostte het ingrijpen van de staat miljarden op de begroting.
Tegelijk stelde de premier vooral zijn linkse coalitiepartners PS en Vooruit gerust. Die waren deze week al heel de tijd in het verzet aan het gaan, ten opzichte van de eis van de het VBO en Voka om aan een mogelijke indexsprong te denken: de automatische loonstijgingen eens overslaan.
“De index is een cruciaal instrument voor de koopkracht, en ik denk niet dat er vandaag iemand in de regering is die dat in vraag stelt”, zo bezwoer hij zijn coalitiepartners, ook de eigen liberale achterban dus. De MR gaf overigens in de Kamer zelfs toe de loonindex gewoon te willen behouden.
Echt moeilijk zitten MR en Open Vld daar voorlopig niet: zowel Vlaams Belang als N-VA blijven in oppositie voorlopig muisstil over een mogelijke indexsprong. Niemand kondigt graag aan dat ze mensen iets gaan moeten afpakken.