In Italië hebben onderzoekers volledig intacte hersencellen gevonden in de schedel van het lijk van een jongeman. Die kwam in het jaar 79 na Christus om bij de beruchte uitbarsting van de vulkaan Vesuvius. Het gaat om de ramp waarbij de historische steden Pompeï en Herculaneum onder een laag lava en as bedekt werden en duizenden mensen overleden. Net door dat vulkanisch materiaal konden grote delen van de steden bewaard blijven.

Onder de duizenden slachtoffers van de uitbarsting van de Vesuvius was een jongeman van zo’n 25 jaar. Zoals de andere stadsbewoners had hij geen tijd om te vluchten voor de lavastroom die de Vesuvius uitspuugde. Al in de jaren 60 hebben archeologen zijn stoffelijke resten gevonden om een houten bed in Herculaneum. De man lag in een gebouw ter ere van keizer Augustus met zijn gezicht naar beneden.

“Spectaculairste ontdekking tot nu toe”

Uit een moderne analyse van de schedel blijkt nu dat de hersencellen van de jongeman nog helemaal intact zijn. Verschillende wetenschappers spreken van “de spectaculairste ontdekking tot nu toe” in het gebied waar aan de lopende band archeologische opgravingen plaatsvinden.

Pier Paolo Petrone, de forensisch antropoloog die het onderzoek leidde, zegt aan de Amerikaanse omroep CNN dat hij “wat glasachtig materiaal vanuit de schedel” zag schijnen. Dat gebeurde in 2018 toen hij niet ver van het skelet aan het werk was.

Het team van Petrone ontdekte daarop dat de fonkeling een gevolg was van de verglazing van de hersenen van de overleden Romein. Die verglazing werd veroorzaakt door de intense hitte gevolgd door een snelle afkoeling door de vulkanische as. Met de zenuwcellen in het ruggenmerg van het slachtoffer gebeurde precies hetzelfde. Ook die troffen de wetenschappers ongeschonden aan.

Meer dan 500 graden

Vulkanoloog Guido Giordano, die meewerkte aan het onderzoek, stelt dat de temperatuur in Herculaneum vlak na de uitbarsting meer dan 500 graden Celsius bedroeg. Dat verklaart de “perfectheid van conservering” van de gevonden hersencellen. Die is volgens Giordano van “totaal ongekend” goede kwaliteit en is een zegen voor onderzoekers. “Dit zet de deur open voor onderzoek naar die oude bevolking dat voordien nooit mogelijk was”, stelt de vulkanoloog.

De onderzoekers willen verdergaan met hun studie naar verglazing en achterhalen aan welke temperaturen de slachtoffers precies werden onderworpen. Ook willen ze nagaan hoe snel de vulkanische assen weer alles afkoelden.

“Dit is cruciaal voor de risicoanalyse van de overheid bij toekomstige uitbarstingen van de Vesuvius, de gevaarlijkste vulkaan ter wereld, die uittorent boven meer dan drie miljoen inwoners van Napels en de omgeving van de stad”, stelt Petrone.