Een belangrijke vraag over boosters is hoe snel de bescherming die ze geven tegen het coronavirus zal vervagen. Volgens een nieuwe studie blijven virusbestrijdende antilichamen die de omikronvariant kunnen blokkeren al zeker vier maanden na een derde injectie met het Pfizer-BioNTech-coronavirusvaccin aanwezig. Het laboratoriumonderzoek suggereert dat een vierde injectie misschien niet meteen nodig is. Een derde vaccindosis blijkt ook de breedte van de immuunrespons te vergroten door een krachtiger repertoire van antilichamen te creëren.
De studie geeft een eerste hint over de duurzaamheid van de bescherming van het coronavirusvaccin. Het onderzoek is nog niet peer-reviewed en zal herhaald en uitgebreid moeten worden naar een langere periode. Maar het laboratoriumonderzoek suggereert alvast dat een vierde injectie misschien niet meteen nodig is.
De studie toont aan dat er tot ten minste vier maanden, na dosis drie, nog steeds een substantiële neutraliserende activiteit is tegen de Omikron-variant. Het was al bekend dat antilichamen in de maanden na vaccinatie afnemen. De Omikron-variant baarde vooral zorgen omdat zelfs in de maand na een tweede vaccindosis, wanneer de niveaus van virusbestrijdende antilichamen bijna hun hoogtepunt zouden moeten bereiken, de antilichamen die Omikron konden blokkeren minimaal waren en bij veel proefpersonen zelfs niet detecteerbaar. Die Omikron-blokkerende antilichamen waren nog minder duidelijk aanwezig op het moment dat mensen op het punt stonden een derde dosis te krijgen.
Affinity maturation: reden waarom booster zo nuttig is
Maar een derde vaccindosis herbouwt die lijn van immuunbescherming tegen de Omikron-variant, en, net zo belangrijk, het vergroot de breedte van de immuunrespons door een krachtiger repertoire van antilichamen te creëren – een proces dat bekend staat als affinity maturation. Deze grotere omvang van bescherming wordt beschouwd als een groot deel van de reden waarom het derde shot zo nuttig is tegen de variant.
Een belangrijke vraag was hoelang die versterkte bescherming zou duren. En dat blijkt mee te vallen. Tijdens de vier maanden na een booster-injectie van het Pfizer-BioNTech-vaccin, daalden de antilichamen tegen de Omikron-variant weliswaar, maar ze bleven hoog genoeg om, althans af te leiden uit vergelijkingen met andere varianten, bescherming te bieden.
De grote onzekerheid is nu of de antilichaamniveaus na vier maanden blijven dalen of zich uiteindelijk op een bepaald niveau stabiliseren. Een studie uit Groot-Brittannië wees uit dat hoewel de bescherming tegen symptomatische infecties lager is dan bij de Delta-variant, zelfs na een derde dosis, de bescherming tegen ziekenhuisopname hoog blijft. Uit die studie bleek dat de bescherming tegen ziekenhuisopname daalde van 92 procent in de maand na de derde dosis tot 83 procent voor mensen tien of meer weken na die injectie.
Vierde shot lijkt dan weer niet beter te beschermen
Israël begon in december al met het aanbieden van een vierde injectie van het coronavirusvaccin aan mensen die risico lopen op een ernstige ziekte. Ook bij ons wordt daar binnenkort mee begonnen. Maar onderzoekers kondigden op een recente persconferentie in Israël aan dat hoewel een vierde injectie antilichamen verhoogde, ze geen betere bescherming lijkt te bieden tegen symptomatische infectie. Antilichamen zijn slechts één gemakkelijk meetbare component van de immuunrespons, en de bescherming tegen ernstige ziekte en ziekenhuisopname kan intact blijven, zelfs als het niveau van antilichamen daalt.
(am)