Op twee weken van de verkiezingen is de campagne van Open Vld plots gedraaid op spectaculaire wijze. Wekenlang klonk het dat “het niet om de poppetjes ging” bij Open Vld. Maar nu draait voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) de strategie helemaal om, door zichzelf als kandidaat-premier te lanceren. Maar dat gaat ten koste van een pak mensen binnen haar partij, die niet zaten te wachten op dergelijke zet. 

Hoe lanceert een kandidaat-premier of een kandidaat minister-president zich? Wel, er is de optie van de N-VA: een groots opgezette persconferentie, waarop heel de vaderlandse pers aanwezig is, en waar dan toch de verrassing komt dat Jan Jambon voor het premierschap wil gaan, en Bart De Wever de kandidaat minister-president is. Of er is de optie van CD&V: in een opgezweepte hal in Limburg de partij bijeenroepen, en in één grote climax vaan een verkiezingscongres naar de speech gaan van ‘hun’ kandidaat, Hilde Crevits.

Om maar te zeggen: de politieke choreografie bij een ‘lancering’ van een kandidaat, daar mag gerust goed over na gedacht worden. Bij Open Vld was het dus toch maar bijzonder pover, de manier waarop voorzitter Gwendolyn Rutten zichzelf naar voor schoof als een kandidaat-premier.

Persmoment van Maggie gekaapt

Want het was Maggie De Block, en niet Rutten, die maandag verzamelen blies, voor een persconferentie over haar domein: volksgezondheid en sociale zaken. Als minister vond ze dat haar werk niet af is, en had ze twaalf voorstellen klaar om zichzelf aan te prijzen. Meteen wilde ze ook duidelijk maken dat ze graag opnieuw die superportefeuille van Sociale Zaken en Volksgezondheid neemt, in een volgende regering. De Block had ook een speciale plek gekozen: Villa Samson, “een plek waar patiënten en huisdieren elkaar kunnen ontmoeten”.

Hier worden huisdieren dus ingezet om herstellende patiënten beter te doen voelen. “Maar daar, tussen de honden en katten, stond dan plots onze kandidaat-premier”, zo is binnen de Open Vld wat schamper te horen. Echt gelukkig was de choreografie dus niet, eerder een ‘vijandige overname’ van Maggie’s moment door haar voorzitter.

De lichaamstaal van De Block sprak boekdelen, dat ogenblik dat Rutten haar moment had, en voor de camera’s herhaalde “dat ze niet ‘neen’ zou zeggen op het premierschap”. Het zette de boodschap van De Block, die net twee weken voor de verkiezingen haar plekje onder de zon wilde, helemaal in de schaduw, tot afschuw van het blauwe kopstuk.

Gepakt in snelheid

Aan de andere kant van Rutten stond Alexander De Croo, de huidige vice-premier, met een even duidelijke lichaamstaal. Net als De Block kon die zich terecht belabberd voelen, ook al verdedigde hij openlijk de ‘kandidatuur’ van Rutten.

Achter de schermen was het onderwerp van een kandidaat-premier binnen de partij uiteraard besproken, zo getuigen verschillende interne bronnen bij Open Vld. Daarbij was er ook sprake van een intern onderzoek, dat uitwees, net als de peilingen overigens, dat niet Rutten, maar kopstukken als De Croo veel beter liggen, als er al één iemand naar voor zou moeten geschoven worden. Die discussie woedde dus volop, maar was volgens een paar hoge blauwe betrokkenen “absoluut niet beslecht”. Integendeel, de koers van de partij was “niet focussen op de poppetjes, maar op de inhoud.”

En dus pakte Rutten haar partijgenoten maandag in volle snelheid, door plots haar kandidatuur te lanceren, tussen de honden en katten. Door op het premierschap te mikken, komt ze ook expliciet op het federale terrein, een terrein dat van De Block en De Croo was. Dat is ook qua opstelling vreemd, want ze trekt de lijst voor het Vlaams parlement. “Als je nu nog zou zeggen, ik wil Vlaams minister-president worden, bon, dat zou misschien nog een beetje geloofwaardig zijn geweest. Maar dit? Onlogisch”, zo stelt een blauwe insider.

Boze Somers

Wie ook een reden had om boos te zijn, was Bart Somers. De Mechelse burgemeester heeft een mooie positie in de verkiezingen, waarbij “zijn Mechels model” vaak als alternatief naar voor geschoven wordt voor dat van de N-VA van Bart De Wever. Maar de lijsttrekker van Open Vld in Antwerpen worstelde met één terugkerende vraag: “Jij blijft dan Mechels burgemeester?” Vandaar dat Somers afgelopen weekend zich ook al ‘lanceerde’: ja, hij zou minister worden, als hij de kans kreeg. Maar het verhaal van Rutten overschaduwt nu ook zijn kandidatuur, en sleurt die mee in een verhaal van ‘poppetjes’ bij Open Vld. Had Rutten nog een paar dagen gewacht, dan had dat voor Somers veel ellende kunnen besparen.

Blijft de vraag of de golf aan interne frustratie bij Open Vld, die Rutten nu over zich heen krijgt, nodig was. Want zowat iedereen binnen en buiten de partij schat de kansen van Rutten als dicht bij nul in, om ooit premier te worden. Er geldt immers een harde, mathematische logica van zetels in de Kamer. De kans dat de liberalen de grootste familie worden is klein, en nog veel kleiner is de kans dat Open Vld dan meer zetels heeft dan de MR. “Dit veroorzaakt intern veel schade, en waarom allemaal?”, zo zucht een kopstuk van aan de zijlijn.