Als glutenvrij eten geen keuze is: "Staat er wel iets op de kaart dat ik mag hebben?"

Het schap met glutenvrije producten is de afgelopen jaren aanzienlijk groter geworden. Steeds meer mensen, ook ‘gezonde mensen’, wagen zich aan een glutenvrij dieet. Maar wat als je écht ziek wordt van gluten? Annelien Wilms (16) uit Mol lijdt aan de auto-immuunziekte coeliakie. “Een paar uur na een glutenfout krijg ik last van maag- en darmklachten, migraine, misselijkheid en hartkloppingen.”

Coeliakie (spreek uit: seuliakie) is een intolerantieziekte voor gluten. Dit wil zeggen: je lichaam verdraagt gewoonweg geen gluten. Gluten beschadigen het dunne darmslijmvlies met als gevolg slechte opname van voedingsstoffen, wat onder meer leidt tot buikpijn, diarree en een opgezette buik.

Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe (waaronder spelt en kamut), rogge en gerst. Het zit ook in producten die van deze granen zijn gemaakt, zoals brood, crackers, pasta, cake, paneermeel en pizza.

Volgens de Vlaamse Coeliakievereniging heeft één op de honderd Vlamingen coeliakie, van wie negen van de tien het niet eens weten. Annelien behoort sinds enkele jaren tot de kleine groep die het wel weet. “De smaak van eten is voor mij vanaf mijn dieet onbelangrijk geworden. Ik vind het vooral belangrijk dat ik niet meer ziek ben”, getuigt ze.

Hoelang heb je al coeliakie? Hoe kwam je er achter?
“Ik weet het nu ongeveer drie en een half jaar. Daarnaast heb ik lactose-intolerantie en een allergie voor ei. Een bloedonderzoek maakte dat duidelijk.”

“Ik had concentratiestoornissen, slaapproblemen en nachtmerries, een spastische darm, migraineaanvallen en ijzertekort. De dokters dachten in het begin dat mijn klachten door stress werden veroorzaakt. Sommigen raadden me aan om vezels bij in te nemen, wat de klachten nog erger maakten.”

Hoe reageerde je?
“Ik ging op automatische piloot onmiddellijk alle voedingswaren in huis checken. Ik heb ook veel opzoekingswerk gedaan op het internet. In het begin wilde ik niet meer bij vrienden overnachten, omdat ik niet wilde dat ze rekening moesten houden met mij. Ik wilde niemand tot last zijn.”

Wat was het eerste glutenvrije product dat je at?
“Dat is vermoedelijk het brood van Schär. Ik lustte het niet echt, maar alles went. De smaak van eten is voor mij vanaf mijn dieet onbelangrijk geworden. Ik vind het vooral belangrijk dat ik niet meer ziek ben.”

Waar zoek je inspiratie voor glutenvrije gerechten?
“Mama kookt in ons gezin, maar we zoeken veel op via internet. Tips voor op reis vinden we op de fora van Facebook. Daar vinden we ook al eens recepten. Verder bevatten de kookboeken van Sandra Bekkari ook veel glutenvrije gerechten of passen we gewoon ‘normale’ gerechten aan.”

Van welk product had je niet verwacht dat het glutenvrij was?
“Bepaalde soorten bouillon en snoep bleken tot mijn verbazing glutenvrij.”

Heb je een favoriete supermarkt?
“Ik kom niet graag in supermarkten omdat ik dan geconfronteerd word met allemaal lekkere dingen die ik niet meer mag eten. Gelukkig doet mijn mama de boodschappen. Zij winkelt voornamelijk in de Carrefour en koopt daar koeken, cornflakes, spaghetti,… Verder leest ze ook de verpakkingen na en gelukkig bevatten veel ‘normale’ producten geen gluten. Voor nootjes en barbecueworsten wordt de Lidl bezocht. Verder is Delhaize sterk in vleesgerechten met gehakt, worsten en blinde vinken, allemaal gluten-, lactose- en eivrij. Mama winkelt ook wekelijks in natuurvoedingswinkels.”

Welke klachten heb je bij een glutenfout?
“Een paar uur erna krijg ik last van maag- en darmklachten, migraine, misselijkheid en hartkloppingen. En dan is het vaak moeilijk om erachter te komen wat precies de oorzaak is, want de klachten komen niet onmiddellijk.”

Kun je nog gewoon uit eten gaan?
“Ja, maar dat is best wel spannend. Vooral als ik het restaurant nog niet ken. Zal er wel iets op de kaart staan dat ik mag hebben? Wanneer ik met een grote groep op uitstap ben, is dat niet simpel. Dan kan ik zelf niet meebepalen in welk restaurant we binnenstappen. Dat geeft soms wel veel stress. Ik ben intussen een grote kenner van slaatjes met kip of met geitenkaas, vis lust ik niet.”

“Op restaurant gaan om lekker te eten, doe ik niet meer. De lekkerste dingen op de kaart zijn helaas vaak niet gluten-, lactose- en eivrij. Ik ga op restaurant vooral om te genieten van het gezelschap. Soms bezoeken we gespecialiseerde restaurants, zoals Le Touquet in Oostende. Daar kan ik onbeperkt kiezen en genieten: croque monsieur, pasta en nog veel meer.”

Hoe ga je met coeliakie om?
“Eten is voor mij enigszins onbelangrijk geworden. Het maakt namelijk niet uit wat ik eet. Eten zie ik als een vorm van energie en een middel om gezond te blijven. Anderzijds zie ik het ook vaak als een beperking. Ik kan nooit spontaan op daguitstap vertrekken. Ik moet altijd eerst onderzoeken of ik ergens kan eten en vaak moet ik mijn eten meenemen. Ook op vakantie gaan of een festival bezoeken vergt veel voorbereiding. Ik zou ook graag in het buitenland studeren. Een gastgezin is uit den boze, want ik word uitgesloten omwille van mijn intoleranties. Ik moet dan kiezen voor een residentie.”

Hoe gaan je vrienden om met jouw coeliakie?
“Ze hebben enorm veel begrip. Eerst hadden ze medelijden en ik heb hun toen duidelijk gemaakt dat ik dat niet fijn vond. Sindsdien gaan ze er met veel humor mee om en dat vind ik veel aangenamer. Nieuwe vrienden moet ik wel vaak uitleggen wat gluten zijn. Als ze dan geïnteresseerd zijn, vind ik dat heel fijn, want dat betekent dat ze geïnteresseerd zijn in mij als persoon. Uit mezelf vertel ik het nooit spontaan, enkel als de situatie mij ertoe dwingt.”

Is een glutenvrij dieet voor iedereen geschikt?
“Bepaalde mensen denken dat een glutenvrij dieet er eentje is waarvan je afvalt. Ze willen dit dieet dan ook volgen. Maar niets is minder waar. Gluten worden meestal vervangen door suikers en vetten, waardoor je alleen maar bijkomt. Amerikaans onderzoek heeft uitgewezen dat glutenvrij eten niet gezond is, als je geen coeliakie hebt.”

Wil je weten of jij een verhoogd risico op coeliakie hebt? Doe de zelftest van de Vlaamse Coeliakievereniging: https://nl.surveymonkey.com/r/LCGJC5N. Wie meer informatie wil over coeliakie, kan terecht op: https://www.coeliakie.be/.