Sinds vorige maand is Rocketman in de bioscoop, een biopic over de woelige carrière van Elton John. Ook de film The Dirt zag onlangs het daglicht op Netflix, een biopic over de hedonistische rockband Mötley Crüe die in de jaren ‘80 duchtig keet schopte. De hoofdingrediënten zijn seks, drugs, rock-‘n-roll en een overdosis miserie. Dat biopics en andere filmformats over legendarische bands, zangers en zangeressen in trek zijn, is een understatement, nu de prestigieuze producties over de loopbanen van onder andere Queen, Beyoncé en straks ook van The Beatles, Bruce Springsteen en de Sex Pistols (voor de zoveelste keer) naar het groot scherm komen. Deze films leveren de artiesten niet alleen torenhoge box office-inkomsten op, maar ook een toegang tot markten, die anders nul interesse zouden tonen in hun muziek. De filmmakers vinden het warm water niet heruit, maar wat wel nieuw is, zijn de vele onwaarheden en verdraaide urban legends die in de biopics geslopen zijn, vaak zelfs met opzet. Een vraag die het stellen waard is: zullen deze films die veelal knipogen naar de hoogdagen van wat we nu classic rock noemen, op termijn voor een heropleving van dat genre zorgen? 

Rocketman, de biopic over het leven van Elton John, strookt niet helemaal met de waarheid. Bij de scène van het eerste Amerikaanse concert van de Britse zanger in 1970 loopt het al mis. Rocketman toont een optreden met veel glamour en weinig jams. Elton John zijn publiek gaat zelfs boven zijn piano vliegen, een fantasierijk hersenspinsel van de zanger die we regisseur Dexter Fletcher vergeven.

Maar wat we niet door de vingers zien, is dat Elton John en zijn kompanen Crocodile Rock spelen. Die song werd pas in 1973 uitgebracht op de plaat ‘Don’t Shoot Me I’m Only the Piano Player’, een doorn in het oog van muziekpuristen. In werkelijkheid stond Elton John in een vrij kleine keet, de Troubadour in Hollywood, met zijn piano, een drummer, een gitarist en een bassist. De band speelde in het donker ellenlange jams die de monden van heel wat aanwezigen, onder wie Quincy Jones, Leon Russell en Mike Love van The Beach Boys, deden openvallen.

Verder suggereert de film dat Elton John zijn artiestennaam ontleent aan John Lennon, wat niet klopt. De I’m Still Standing-zanger vernoemde zichzelf naar zijn mentor Long John Baldry, die tevens Rod Stewart ontdekte.

Daarnaast stond Neil Young niet een week voor Elton in de Troubadour en had Elton nog geen gitarist in 1970. Ook schreef Elton John I’m Still Standing jaren voordat hij naar de afkickkliniek ging. Rocketman suggereert nochtans dat het lied geschreven werd tijdens een moment vol inspiratie, waarin Elton John beseft dat hij ook goede muziek kan schrijven zonder onder invloed te zijn.

(Lees hier onze recensie van Rocketman.)

The Dirt

The Dirt zag op 22 maart het levenslicht op Netflix. De biopic over Mötley Crüe laat weinig aan de verbeelding over. We volgen vier langharige belhamels die van plan zijn om in de leggings van hun zus met hun bol vol haarspray de wereld te veroveren met poppy metalsongs. Hun strijdtoneel: de discobars, rockcafés en stripclubs van het Los Angeles van de jaren ’80.

Het duurt niet lang eer de wildebrassen de top van de rockvoedselketen bereiken, maar veel soeps levert dat niet op. De bandleden verliezen hun passie voor muziek maken en komen in een negatieve spiraal terecht van drugs, drank, vrouwen en een dodelijk auto-ongeluk. Het klassieke rock-‘n-roll-verhaal ging van kwaad naar erger en we krijgen heavy stuff op ons bord, zeker als je bedenkt dat de band echt bestaan heeft. Qua entertainment zeult The Dirt een monsterzege binnen en je kan bij momenten je dijen wel aan diggelen kletsen van het lachen. Vooral de hedonistische scènes waarin de rocksterren van Mötley Crüe halfnaakt door hotelgangen lopen, cocaïne snuiven in hun privéjet, hun fluit tonen en plassen bij een openbaar zwembad, zijn om je vingers van af te likken. 

(Nieuw offensief van muziekindustrie: platenlabels klagen provider aan voor illegaal downloaden.)

Geloofwaardig? 

Toch moeten we ons vragen stellen bij de geloofwaardigheid van The Dirt. De film is gebaseerd op het boek The Dirt: Confessions of the World’s Most Notorious Rock Band, een autobiografie van de hand van de leden van Mötley Crüe in samenwerking met New York Times-schrijver Neil Strauss. De filmmakers slaan de beruchte fourth wall aan diggelen door personages in het midden van de film te laten bekennen dat het er in werkelijkheid niet exact zo aan toeging als we op Netflix te zien krijgen. 

Bovendien verklapte bassist en liedjesschrijver Nikki Sixx in hoogst eigen persoon al aan de wereldpers dat The Dirt niet 100 procent met de waarheid strookt. Logisch ook dat hun herinneringen vertekend zijn, want de bandleden waren zowat heel de jaren ’80 dronken en/of gedrogeerd. Maar je kan The Dirt ook zien als een doofpotoperatie om de échte erge dingen uit de carrière van Mötley Crüe te verdoezelen. De gebeurtenissen die regisseur Jeff Tremaine niet vertoond heeft, waren niet de minste. 

(Amazon en Google beginnen met gratis muziekstreaming: heeft Spotify een probleem?)

Waar is Pamela?

 Om te beginnen is het veelbesproken huwelijk tussen drummer Tommy Lee en topmodel Pamela Anderson volledig doodgezwegen. Lee kende Anderson amper vier dagen toen zij hem in 1995 het jawoord gaf. Uit het huwelijk kwamen niet alleen twee kinderen voort, maar ook een wereldwijd beruchte en uiterst expliciete sekstape op een jacht.

Niet veel later liep het mis, met nog meer controverse als gevolg: Lee werd opgepakt omdat hij Anderson klappen en stampen verkocht had in de aanwezigheid van hun zonen. Het leverde hem een celstraf van zes maanden op en het koppel ging uit elkaar in 1998. 

Heel deze heisa kreeg in de jaren ‘90 duizend keer meer aandacht dan eender wat de band in die tijdsperiode verrichtte. In The Dirt is de geschiedenis niettemin herschreven: Lee stampt zijn vriendin in de jaren ‘80 op de tourbus omdat ze zijn moeder een “cunt” noemde. 

Meer historische onnauwkeurigheden: over O’Dean Peterson, de eerste zanger van de band, wordt met geen woord gerept; de band ontmoette zanger Vince Neil niet op een tuinfeestje; Tom Zutaut van de platenfirma Elektra nam Mötley Crüe niet onder zijn vleugels na een gesprek van een luttele dertig seconden en manager Doc McGhee sprak de band niet voor het eerst in hun appartement. 

(Spotify zet in op playlists voor Belgische markt: verbetering of vernauwing voor het muzieklandschap?)

Bohemian Rhapsody

Vergeleken met The Dirt is Bohemian Rhapsody, het verhaal van Queen, best netjes en beschaafd. Alle grote momenten ontbreken natuurlijk niet in de biopic, zoals de eerste show van zanger Freddie Mercury met de band, hun legendarisch optreden op het Live Aid festival en hoe bij Mercury aids wordt geconstateerd, een domper van jewelste op de feestvreugde van de glorieuze band. We krijgen een aangrijpend beeld te zien van de loopbaan van Queen als band en van Freddie Mercury. 

Tot daar de non-fictie, want hoewel de overlevende bandleden Brian May en Roger Taylor nauw betrokken waren bij het productieproces van Bohemian Rhapsody, zijn er tal van historische foutjes in de film te bespeuren, hetzij opzettelijk om scenario-gerelateerde redenen en om de goede naam van Queen hoog te houden, hetzij per ongeluk. Die laatste optie lijkt niet erg aannemelijk.

De snor van Freddie

Zo zijn we getuige van hoe de monsterhit We Will Rock You opgenomen wordt. Dat gebeurde eind 1977 toen de heren van Queen nog in hun glamrockfase zaten. De kledingvoorschriften: strakke pakjes, lange haren en make-up. In Bohemian Rhapsody zien we Mercury met zijn iconische snor in de studio zitten, maar dat is dus historisch onjuist. 

Verzonnen break-up

In de film zien we ook hoe de bandleden van Queen uit elkaar gaan. Mercury biecht aan zijn trawanten op dat hij achter hun rug een solodeal gesloten heeft voor vier miljoen dollar en dat hij voor een lange tijd wil stoppen met de groep. Zijn collega’s zijn in shock en iedereen gaat zijn eigen weg. In werkelijkheid heeft dat gesprek nooit plaatsgevonden. De mannen van Queen waren in 1983 gewoon bekaf doordat ze al ongeveer een decennium zonder een échte pauze aan het touren waren. Alle groepsleden snakten naar een welverdiende break.  

(DiCaprio en Brad Pitt voor het eerst samen in een film, maar waarom een Oscar niet evident wordt.)

Uiteindelijk begonnen ze tegen het einde van dat jaar aan hun plaat ‘The Works’ te sleutelen zonder dat het ooit tot een splitsing kwam. Niet veel later ging Queen dan ook weer de baan op. Over ‘The Works’ spreekt trouwens geen kat in de film en Live Aid wordt voorgesteld als een grootscheepse reünie voor Queen, wat het niet was. In Bohemian Rhapsody sluiten de leden van Queen vrede met elkaar voor ze het podium van Live Aid beklimmen en hun meest legendarische show ooit geven, maar in werkelijkheid was dat concert het laatste optreden van hun tour. Freddie en zijn kornuiten hadden hun muziek dus extreem strak gerepeteerd. Hun geheim was oefening, niet één of andere magische vriendschapsband. 

HIV-diagnose 

Verder was Freddie er voor het Live Aid-concert niet van op de hoogte dat hij seropositief was, anders dan Bohemian Rhapsody ons wil doen geloven. We zien Mercury in de film namelijk aan de rest van de band onthullen dat hij HIV-positief is en dat hij het trieste nieuws geheim wil houden om zich volledig te kunnen toeleggen op de muziek. 

De meeste rockhistorici zijn het er echter over eens dat Mercury tussen 1986 en 1987 zijn diagnose te horen kreeg, dus lang na de repetitiesessies voor het Live Aid festival dat in 1985 doorging. 

Fictieve platenbaas 

Andere historische foutjes in Bohemian Rhapsody: Freddie Mercury werd na veel klagen en aandringen in 1970 pas aangenomen als zanger van de band nadat de oorspronkelijke frontman Tim Staffell ontslag genomen had. In de film wordt het voorgesteld alsof Brian May en Roger Taylor meteen na hun eerste ontmoeting met Mercury met hem in zee gaan. ‘Toevallig’ wil Staffell er dan ineens mee stoppen.

Ook doet Bohemian Rhapsody uitschijnen dat John Deacon de originele bassist van Queen is, terwijl maar liefst drie ronkers hem voorgingen. Bovendien is het personage van Ray Foster, medewerker van de platenfirma EMI, totaal fictief en leerde Freddie Mercury zijn latere lief Jim Hutton niet kennen terwijl die hem aan het bedienen was als ober. 

Veelbelovende zomer 

Eind deze maand verschijnt nog Yesterday, een komediefilm met een muzikale touch. In de hoofdrol hebben we gitarist Himesh Patel. Yesterday speelt zich af in een parallel universum, waarin niemand zich de Beatles herinnert behalve Patel. Die heeft het geniale idee om de songs van Lennon en McCartney te plagiëren, wat hilarische situaties oplevert. 

Ook Blinded by the Light, een biopic over Bruce Springsteen, is deze zomer op het grote scherm te zien. De film werd al aan insiders uit de film- en muziekindustrie vertoond op het prestigieuze Amerikaanse filmfestival Sundance en kon op lovende kritieken rekenen. Over de inhoud van de scènes of de verhaallijn is echter nog niets bekend. 

Later dit jaar ziet Murder In The Front Row het daglicht, een ambitieuze documentaire over de beginjaren van de thrash metal in de VS, met getuigenissen van leden van onder andere Metallica, Slayer, Exodus en Megadeth. Uit de trailer kunnen we afleiden dat we verhalen zullen horen die nooit eerder aan het grote publiek verteld zijn.

En alsof er nog niet genoeg ellende in de wereld is, is er een zoveelste nieuwe biopic over de carrière van de Sex Pistols onderweg onder de naam Only Anarchists Are Pretty. Eerdere films over de band, waaronder Sid & Nancy, werden door zanger Johnny Rotten al de grond in geboord. Hij vond dat de film het heroïnegebruik van bassist Sid Vicious en zijn vriendin Nancy veel mooier voorstelde dan het was. Wellicht zal hij bij Only Anarchists Are Pretty niet minder bits zijn. “Je hebt misschien berichten gezien over een nieuwe biopic van de Sex Pistols”, schrijft hij op Twitter. “Om twijfel de wereld uit te helpen: deze film is niet officieel en niet goedgekeurd door de Sex Pistols.”

Rockfilms, de nieuwe musicals?

Bohemian Rhapsody kwam bij ons uit op 31 oktober 2018 en werd een razend succes. De film werd genomineerd voor vijf Oscars, waarvan het er maar liefst vier in de wacht wist te slepen. De film met een budget van zo’n 46 miljoen euro bracht wereldwijd al zo’n 808,6 miljoen euro op (begin mei 2019).

Het gevolg was een nieuwe hype rond de band van Freddie Mercury. Wat iedereen vroeger onmogelijk achtte, is nu werkelijkheid geworden: Queen wordt massaal gedraaid op populaire radiozenders. Zelfs kinderen onder de tien jaar brullen nu uit volle borst Queen-anthems als We Will Rock You, Don’t Stop Me Now en I Want To Break Free mee. De overlevende leden van Queen touren trouwens nog steeds met American Idol-deelnemer Adam Lambert aan de micro. Hun optredens raken dan ook in no time uitverkocht. Sommigen beweren zelfs dat Queen, die als Britse band nooit helemaal aanvaard werd in de VS, nu populairder is dan ooit aan de overkant van de Atlantische Oceaan. 

Dat gigantisch succes zorgde er dan weer voor dat zowat elke grote groep nu staat te springen om een biopic of een ander filmformat naar het witte doek te brengen. Iets gelijksoortig gebeurde enkele jaren geleden nog met sterk gehypete en financieel succesvolle rockmusicals. Voorbeelden zijn We Will Rock You van Queen, Aida van Elton John en American Idiot van Green Day. 

Films over muziek zijn nu eenmaal hot tegenwoordig. Het motief van de artiesten om een film in elkaar te flansen, is niet enkel een dikkere portefeuille, maar ook een veel groter bereik in markten waar ze onder andere omstandigheden in hun wildste dromen geen luisteraars zouden kunnen strikken. En daar plukken onder andere Mötley Crüe en hun achterban nu de vruchten van. De Amerikaanse omroep CNN schat het aantal wereldwijde Netflix-abonnees op zo’n 150 miljoen mensen. De kijklink naar The Dirt – ook nog eens een Netflix Original die extra in de kijker gezet wordt – stond wekenlang vanboven op het hoofdmenu van de streamingdienst te pronken. De Netflix-machine ging aan het draaien en de gevolgen zijn wellicht torenhoge inkomsten, nieuwe fans en meer aandacht voor hun muziek. De band gaf er in 2015 de brui aan. Of The Dirt-rage voor een reünie zal zorgen, valt nog af te wachten, maar het staat vast dat Vince Neil en zijn collega’s zich geen zorgen moeten maken over hun pensioen. 

Wie er helemaal warmpjes zal bijzitten, mede dankzij zijn biopic, is Elton John. Timing is key. Rocketman verscheen in mei; in september of oktober brengt de Tiny Dancer-zanger zijn autobiografisch boek uit en hij is met pauzes aan een afscheidstour bezig die maar liefst drie jaar in beslag zal nemen. Elton John heeft zijn eigen managementbedrijf Rocket Music Entertainment Group, waar ook Ed Sheeran bij betrokken is. De popster hoeft dus amper tussenpersonen te betalen en zal ten volle kunnen genieten van de extra inkomsten en aandacht die de zelf gecreëerde hype met zich mee zal brengen, om na meer dan vijftig jaar een punt te zetten achter zijn carrière. Van een strategisch businessplan gesproken. Dat het loont, zien we duidelijk, want Rocketman bracht wereldwijd al zo’n 50,3 miljoen euro op (begin mei 2019, budget: 35,8 miljoen euro).

Wij zetten er alvast ons geld op in dat de entourage van Soundgarden binnenkort een biopic bestelt over de overleden zanger Chris Cornell in plaats van een documentaire. 

Rock-revival? 

Maar wat dan met de historische foutjes die in bovenstaande films geslopen zijn? De algemene houding van de filmmakers is duidelijk dat de harde feiten er niet al te veel toe doen. Ze zien het in de eerste plaats als hun taak om de emotie en energie van een bepaalde act met zoveel mogelijk magie op film vast te leggen. Dat de resultaten er mogen wezen, is een understatement. 

De artiesten die zich aan een biopic of ander filmformat wagen, bevinden zich ook in een geprivilegieerde situatie. Ze kunnen de waarheid naar hun hand zetten door bepaalde gebeurtenissen uit te vergroten en andere te verdoezelen. Elton John hield er bijvoorbeeld een echte rock-‘n-roll-levensstijl op na, maar ondanks zijn veertigtal wereldhits werd hij als persoon nooit echt als een coole rockster beschouwd, maar eerder als een serieuze muzikant. In Rocketman kan hij zich permitteren om haantje de voorste uit te hangen. We zien hem in het begin van de film in een afkickcentrum en ook zijn seksuele ontwikkeling als homo wordt uitvoerig in beeld gebracht. Wat bij deze stoerdoenerij natuurlijk bij helpt, is het feit dat Elton John altijd publiekelijk bewierookt is door badboys zoals Axl Rose van Guns N’ Roses en de mannen van de Red Hot Chili Peppers.

De nieuwe films kunnen echter ook het imago van andere artiesten beschadigen. In The Dirt zien we een Ozzy Osbourne die volledig de weg kwijt is en in de aanwezigheid van Mötley Crüe mieren opsnuift met een rietje en zijn eigen urine drinkt. Een twaalfjarige die The Dirt bekijkt en nog nooit van The Prince of Darkness gehoord heeft, zal met een totaal vertekend beeld van de muzikant zijn bed in kruipen en misschien minder geneigd zijn om ooit een liedje van de artiest te beluisteren. Kritisch zijn voor de inhoud is dus de boodschap.

Waarom smaken we die biopics dan als zoete broodjes? We krijgen iconische legendes te zien die verregaande naambekendheid verwierven waar de eendagsvliegen uit het Instagramtijdperk van vandaag een puntje aan kunnen zuigen. Rockmuziek is al zo lang niet meer prominent in de hitlijsten dat we de cultuur, de levensstijl en het imago rond het genre beginnen te beschouwen als iets uit het verleden. In die zin zou je kunnen zeggen dat de rockbiopics de westernfilms van de 21ste eeuw zijn. De cowboys zijn vervangen door langharig tuig dat de wereld wil veroveren.

Niet alleen de gewaagde outfits, maar ook de oermensachtige charme van de stevige songs zorgen voor veel ontzag met nieuwe, jonge fans als gevolg. Wie The Dirt of Bohemian Rhapsody bekijkt, krijgt gewoon zin om een gitaar van de muur te rukken en erop te rammen als een bezetene. Zal rock door deze films terug de dominante positie weten te veroveren die het genre in de jaren stillekes ooit had? Wellicht niet. Tijden veranderen, maar het is goed mogelijk dat we over een aantal jaar in het Sportpaleis tieners die als kind Bohemian Rhapsody zagen, aan het werk zullen zien met gitaren begeleid door trap- of dubstepbeats. De erfenis van de classic rock blijft ademen, en dat is uiteindelijk het belangrijkste.

Tegenoffensief van Queen B

Nu de oude garde een gat in de markt gevonden heeft, springt ook modern Hollywood op de kar. Niemand minder dan Beyoncé heeft pas de film Homecoming op Netflix gelost, een documentaire over haar optreden als headliner op het Amerikaanse festival Coachella in 2018. Alsof dat nog niet genoeg is, heeft ze pas een live plaat van het concert uitgebracht met dezelfde naam. Eigenlijk stond Beyoncé al gepland voor Coachella in 2017, maar haar dokters vonden het te gevaarlijk dat ze met twee baby’s in haar buik zou optreden op het festival.

Queen B pakt er maar al te graag mee uit dat ze als eerste vrouwelijke, zwarte artieste op het hooggeplaatste evenement mocht headlinen. Opmerkelijk: Beyoncé is zowel scenariste als regisseur en executive-producer. Homecoming is in feite een collage van haar twee optredens op Coachella 2018 en beelden van hoe Beyoncé maandenlang achter de schermen oefende om te herstellen van haar zwangerschap en haar show op punt te krijgen. De behind the scenes-beelden zijn vrij schaars, maar we leren Queen B wel op een meer intieme manier kennen. Zo komen we te weten dat haar zwangerschap en het herstel daarvan moeizaam verliepen. In de film doet ze uit de doeken hoe ze kampte met een hoge bloeddruk, een kwalijke bloedinfectie en schade aan de nieren en de lever. Verder had een van haar baby’s ernstige hartritmestoornissen in haar baarmoeder waardoor ze meteen naar de spoedafdeling moest. Geen lachertje, die zwangerschap van Beyoncé.

Broer en zus kwamen veilig ter aarde, maar daarna begonnen de moeilijkheden pas. Beyoncé onthulde dat ze 99 kilogram woog op het moment dat ze beviel. Om opnieuw in vorm te raken voor haar intense shows, ging de 37-jarige zangeres een strikt veganistisch dieet aan en begon ze te trainen alsof haar leven ervan afhing. En ook dat was niet eenvoudig, zegt Queen B in een voice-over: “Er waren dagen waarop ik dacht dat ik nooit meer dezelfde zou zijn en ik nooit meer dezelfde fysiek zou hebben. Mijn kracht en uithoudingsvermogen zouden nooit meer hetzelfde zijn.”

Ook bevestigt Beyoncé zonder schroom een diva van formaat te zijn. Ze is erg perfectionistisch en zeker van haar visie en dat zullen haar 200 danseressen geweten hebben. In het begin van Homecoming krijgen we te zien hoe Queen B, tot grote spijt van haar team, na een repetitie de hele show nog eens wil opvoeren om de laatste schoonheidsfoutjes eruit te halen. Voor de repetities waren er drie podia in gebruik: één voor de band, één voor de danseressen en één voor het creatieve team. Tijdens de voorbereidingen van haar shows zoemde Beyoncé als een bij van podium naar podium om over elk detail haar mening te kunnen geven.

Toch is Beyoncé niet enkel een harde tante. Ze maakt aan de camera’s duidelijk dat ze veel inspiratie put uit de dagelijkse omgang met haar muzikanten, danseressen, zangers en technisch en creatief team. Queen B maakt er dan ook geen geheim van dat ze op het podium enkel jonge, zwarte artiesten een plaats gunt, naar haar zeggen om haar klassieke songs en stijl in een nieuw jasje te steken. “It’s just so much damn swag“, aldus Beyoncé.

Verder komen we er achter wat echtgenoot Jay-Z allemaal uitspookt terwijl moeder de vrouw nacht na nacht de harten van duizenden fans verovert. Ook zien we zeldzame beelden van hun dochter Blue Ivy, die ondertussen al zeven is en duidelijk in een kleine Beyoncé aan het transformeren is. Anders dan bij de biopics The Dirt en Bohemian Rhapsody krijgen we échte beelden van Beyoncé te zien. Dankzij het miljoenenbereik van Netflix zal die zeldzame kijk in haar privé, waarvan de beelden ongetwijfeld zorgvuldig geselecteerd werden, Queen B alleen maar meer sympathie opleveren.

Het resultaat: een 1-1 tussenstand voor nieuwe pop en oude rock. Maar of er sprake is van een echte concurrentiestrijd is nog maar zeer de vraag. We mogen ons verwend en gelukkig prijzen dat we in een all you can eat-tijdperk leven waarin we te allen tijde slechts enkele muiskliks verwijderd zijn van de meest uiteenlopende platen en films en waarin nostalgische en nieuwe muzikale projecten vreedzaam naast elkaar bestaan, vaak zelfs op dezelfde festivalpodia. Een bewijs daarvan zijn de hedendaagse retro-acts Whispering Sons, Greta Van Fleet en Tame Impala die straks de weides van Rock Werchter en Pukkelpop zullen verschroeien. Wij kijken alvast uit naar de nieuwe biopics en muziekfilms die binnenkort het daglicht zullen zien, en de trends die ze zullen voortbrengen.