De opmars van de besmettelijkere Britse coronavariant leidt tot grote zenuwachtigheid bij virologen en beleidsmakers. Moeten we ons schrap zetten voor een derde golf, met mogelijk een nieuwe lockdown?
Nog geen snelle stijging
Eerst de cijfers in perspectief: er is vooralsnog geen derde golf, een snelle stijging richting een nieuwe piek, te zien in de nationale cijfers over het aantal ziekenhuisopnames. Van een overbelasting van de ziekenhuizen is ook geen enkele sprake: het aantal patiënten op intensieve zorg, 322, ligt ver onder de piekcapaciteit van circa 2.000 bedden.
Ook het aantal vastgestelde besmettingen is nog ver verwijderd van de piekniveaus van eind oktober, begin november. Wat wel zo is: de cijfers blijven al weken hangen op een hoger niveau dan na de eerste golf en lijken de voorbije dagen weer in de lift te zitten.
Zorgen op lokaal niveau
Op lokaal niveau gaan er wel al alarmbellen af. Volgens Dirk Devroey, decaan van de Faculteit Geneeskunde en Farmacie aan de Vrije Universiteit Brussel, tonen de testcijfers in een handvol gemeenten aan dat daar de derde golf al gestart is. “Vaak erger dan de tweede golf”, voegt Devroey eraan toe. Hij waarschuwt al sinds begin deze maand voor een algemene derde golf.
Besmettelijkere varianten worden mogelijk dominant
Volgens steekproeven door biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven/UHasselt) is de Britse variant van het coronavirus verantwoordelijk voor 25 procent van de recentelijk vastgestelde besmettingen. Als dat bevestigd wordt, hebben we volgens virologen een groot probleem. Die mutant is volgens wetenschappers minstens 30 procent besmettelijker, en mogelijk ook gevaarlijker voor de gezondheid van ouderen. Daarnaast zijn er ook zorgen rond de Zuid-Afrikaanse variant, die in een cluster in Oostende uitbrak.
Almaar meer virologen gaan ervan uit dat de Britse variant over enkele weken de dominante variant wordt in België. Daardoor gaan alle prognoses voor de R-waarde, het getal dat aangeeft hoeveel mensen een coronapatiënt besmet, fors omhoog, van circa 1 naar 1,5 over enkele weken.
De heikele kwestie: hoe drastisch moeten we ingrijpen?
De opmars van de besmettelijkere varianten verklaart de roep van virologen en andere experts om bijkomende coronabeperkingen. Opmerkelijk is dat daarbij vooral het onderwijs geviseerd wordt, en niet de winkels. Onderwijsexpert Dirk Van Damme van de denktank Oeso vindt dat de scholen gesloten moeten worden. Hij baseert zich onder meer op de recente Britse en Duitse gegevens.
‘Beleidsmakers werden verblind door cijfers die een stabilisatie suggereerden, maar op een veel te hoog niveau. Het pro-actief denken en verschillende scenario’s voor ogen houden, was er niet bij. Je moet vandaag maatregelen nemen om een ramp later te snel af te zijn’, zegt de voormalige kabinetschef van Frank Vandenbroucke (huidig minister van Volksgezondheid) op Twitter.
In Frankrijk spreken experts al openlijk over de ultieme noodrem: een nieuwe lockdown.
En de vaccins dan?
De vaccineringscampagne zal op korte termijn geen dam kunnen opwerpen tegen een mogelijke derde golf. Amper 2 procent van de volwassen Belgen heeft al een eerste dosis gekregen, terwijl de vaccins van Pfizer en Moderna pas bij twee dosissen volledig effectief zijn. Het aantal Belgen dat ook al de tweede dosis gekregen heeft, is echter beperkt tot 584.
Volgens een weinig opbeurende simulatie door de nieuwswebsite Politico bereikt België in het huidige tempo pas in september 2024 de zo verhoopte groepsimmuniteit.
Bovendien is nog onduidelijk in welke mate de vaccins in hun huidige vorm ook weerstand bieden tegen de nieuwe coronavarianten.