In het kort

• De ministers van Financiën en Economische Zaken van de EU dringen aan op een belasting op vapes en andere nicotineproducten vanwege bezorgdheid over de gezondheid.
• Gezondheidsdeskundigen benadrukken de toegankelijkheid van deze producten, vooral voor jongeren, door onvoldoende belasting.
• Een correcte belasting maakt deze producten minder betaalbaar en toegankelijk, en vermindert zo de potentiële schade voor jongeren.

De Europese Unie staat onder toenemende druk om belastingen op vapes en nicotinezakjes in te voeren. Vijftien ministers van Financiën en Economische Zaken hebben onlangs een brief geschreven aan de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, waarin ze pleiten voor de publicatie van de langverwachte richtlijn inzake tabaksaccijnzen. De ministers, die gezondheidsproblemen aanhalen, stellen dat het huidige wetgevingskader, dat voor het laatst is bijgewerkt in 2011, verouderd is en geen oplossing biedt voor de proliferatie van nieuwe nicotineproducten zoals e-sigaretten en verwarmde tabak.

Dit streven naar hervorming komt overeen met het Europese Beating Cancer Plan, waarin herzieningen werden voorgesteld om deze nieuwere producten in de belastingstructuur op te nemen. Het voorstel is echter nog niet gepubliceerd, wat aanleiding geeft tot bezorgdheid bij gezondheidsdeskundigen die de toegankelijkheid van deze producten benadrukken, vooral voor jongeren, als gevolg van ontoereikende belastingen. Gegevens van het European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs laten een zorgwekkende stijging zien van het aantal gebruikers van vapes onder 15- en 16-jarigen.

Gezondheidsproblemen

Studies hebben aangetoond dat blootstelling aan nicotine tijdens de adolescentie de ontwikkeling van de hersenen negatief kan beïnvloeden en tot verslaving kan leiden. Het momentum voor actie neemt toe, met ministers van Volksgezondheid die er eerder bij de Commissie op aandrongen om alle tabaksgerelateerde wetgeving te herzien.

Unaniem akkoord binnen EU blijft moeilijk

De nieuwe richtlijn zou de belastingen op traditionele tabaksproducten aanzienlijk verhogen en minimumaccijnzen invoeren op nieuwere producten zoals verwarmde tabak, e-sigaretten en nicotinezakjes. Hoewel sommige EU-landen al onafhankelijke maatregelen nemen, zoals het Belgische verbod op wegwerpvapes, blijft het een uitdaging om unanieme overeenstemming binnen de EU te bereiken.

Rijkere landen met hogere bestaande accijnzen steunen het voorstel om smokkel en grensoverschrijdende handel aan te pakken. Landen als Italië, Griekenland en Roemenië, met lagere belastingniveaus en aanzienlijke investeringen in de tabakssector, verzetten zich daarentegen tegen wijzigingen in de huidige regels. Industriegroepen die de betrokken sectoren vertegenwoordigen, hebben ook kritiek geuit, met het argument dat hogere belastingen de jeugd niet effectief zouden beschermen en zelfs de zwarte marktactiviteit zouden kunnen aanwakkeren. Zij stellen alternatieve oplossingen voor, zoals strengere handhaving van leeftijdsbeperkingen en straffen voor detailhandelaren die aan minderjarigen verkopen.