In de Kamer gaat een commissie het koloniaal verleden van België onder de loep nemen. Dat hebben de fractieleiders van de verschillende partijen samen beslist. Wat er binnen die commissie exact moet gebeuren, is nog niet helemaal duidelijk. Een precieze opdracht is voorlopig nog onbekend.
We weten nog niet of een bestaande commissie zich over de kwestie zal buigen of of er een nieuwe commissie in het leven geroepen wordt. Federaal parlementsvoorzitter Patrick Dewael (Open Vld) en Groen wilden een “waarheidscommissie” over het koloniaal verleden van België uit de grond stampen als antwoord op de hernieuwde controverse rond het koloniaal schrikbewind van koning Leopold 2, de vernieling van diens monumenten en de Black Lives Matter-beweging in het algemeen.
Die waarheidscommissie zou eventueel tot de conclusie kunnen komen dat er formeel aan koning Filip gevraagd wordt om zich te verontschuldigen voor het koloniaal bewind van de Belgen in Congo. Dat melden onder meer de VRT en de Mediahuis-kranten. Dat is niet ondankbaar, want eerder dit jaar bood de Nederlandse koning Willem-Alexander aan Indonesië zijn excuses aan voor het Nederlandse geweld tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, maar zo ver zijn we in België nog lang niet.
Enkel Vlaams Belang tegen
Enkele uren geleden bogen de fractieleiders van de politieke partijen in ons land zich over het voorstel van Dewael en Groen. Hoewel er geen “waarheidscommissie” zal komen, is het leeuwendeel van de politieke partijen het erover eens dat de Kamer ernstig over de kwestie moet nadenken.
Ook CD&V en N-VA gingen akkoord met het voorstel, ondanks het feit dat N-VA-kopstuk Theo Francken en CD&V-kopstuk Sammy Mahdi afgelopen weekend nog aangaven dat ze de invoering van zo’n commissie niet nodig vonden. Vlaams Belang stemde als enige partij in het parlement niet in met het voorstel.
Meer duidelijkheid voor vakantie
Momenteel overweegt het parlement om de commissie te laten adviseren door wetenschappelijke experts. De bal ligt nu in het kamp van de commissie Buitenlandse Zaken om de grote lijnen uit te werken voor een aanpak van de verwerking en verzoening van het koloniaal verleden van België.
Tijdens de komende weken zal die commissie meer informatie over de hele zaak bekend maken, waaronder de afbakening van de opdracht, de finaliteit van de commissie, betrokkenheid van experts, middenveld en gemeenschappen.
Nog voor het parlementair verlof zal de conferentie van voorzitters een knoop doorhakken en beslissen of de taak wordt voortgezet in de commissie Buitenlandse Zaken of in een aparte nieuwe commissie. Een meerderheid van de fractieleiders is voorstander van een nieuwe commissie.
Koloniaal schrikbewind
Na de Koloniale Conferentie van Berlijn in 1884 en 1885 verwierf koning Leopold II het huidige gebied van Congo als privébezit. Leopold II zou uit smetvrees zelf nooit afreizen naar het land, maar liet Britse ontdekkingsreizigers en Belgische militairen het land veranderen in één groot strafkamp. De Congolezen moesten – zonder betaald te worden – rubber ontginnen, waardoor Leopold II schatrijk werd als belangrijke speler in de vroege auto- en fietsindustrie.
Bij wie zijn dagelijks quotum niet haalde, werden de handen afgehakt. Onder dit regime zouden zo’n 10 miljoen Congolezen overleden zijn, maar zekerheid over dat cijfer bestaat niet, omdat er destijds nog geen bevolkingsregisters bestonden in Congo.
Na felle kritiek en foto’s van afgehakte ledematen bij Congolese kinderen in de Angelsaksische pers werd Leopold II in 1908 gedwongen om zijn Congo-Vrijstaat over te dragen aan de Belgische staat. De uitbuiting ging verder, maar op een minder wrede – zij het moreel verwerpelijke – manier. In 1960 werd Congo onafhankelijk van België.