De Europese Unie stelt zich spijkerhard op tegen het onafhankelijkheidsstreven van Schotland en Catalonië. Bij zijn bezoek aan de UK waarschuwde Commissievoorzitter Barroso de Schotten voor een ‘ja’-stem bij het komende referendum over onafhankelijkheid, tot ergernis van Ben Weyts (N-VA). “De EU vreest de wil van de kiezer en probeert de kiezer bang te maken. Als de argumenten op zijn, valt men terug op het creëren van een angstcultuur.”

“Als je geen argumenten meer hebt, dan val je terug op tactieken zoals de kiezers bang maken. Dat zie je nu bij ons ook gebeuren. En dat is exact wat Barroso in Schotland gedaan heeft. Dit gaat als een boomerang in hun gezicht terugkomen, de Europese Unie heeft al niet veel democratisch draagvlak, en nu gooien ze alleen maar verder hun ruiten in”. N-VA-ondervoorzitter Ben Weyts is niet gediend met de harde opstelling die de Europese Unie hanteert ten opzicht van regio’s die streven naar onafhankelijkheid. 

Dit weekend was Commissievoorzitter José Emmanuel Barroso op bezoek in het Verenigd Koninkrijk. En meteen zag hij de kans zich te mengen in het debat rond de Schotse onafhankelijkheid. In september kunnen de Schotten zich in een referendum daarover uitspreken.

Onafhankelijk? Helemaal achteraan de rij weer aanschuiven

Volgens Barroso zal Schotland niet zomaar lid kunnen worden van de EU, als het onafhankelijk zou worden. Dan moet het volgens Barroso “de normale procedure volgen voor landen die lid willen worden”. Dat houdt in dat ieder huidig lid moet instemmen met lidmaatschap voor de nieuwkomer.

Barroso uitte openlijk zijn twijfels of Spanje daar ooit mee akkoord zou gaan. Spanje blokkeerde immers die vraag voor Kosovo. Dat heeft dan weer alles te maken met Catalonië, de rijke regio van Barcelona waar een sterke stroming ijvert voor onafhankelijkheid. Een meerderheid van de Catalanen eist een referendum zoals in Schotland, Madrid weigert ook dat.

“Project fear”

Alex Salmond, Schotse eerste minister en leider van de Schotse Nationale partij (SNP) beschuldigde prompt Londen ervan de EU te gebruiken voor ‘Project Fear’, een angstcampagne rond de onafhankelijkheid. De SNP noemde de argumenten van Barroso “belachelijk”, Schotland is immers al veertig jaar lid van de EU. De zaak zou volgens de Schotten met een simpele aanpassing van het EU-verdrag geregeld kunnen worden.

Het is niet de eerste keer dat de EU zo’n standpunt inneemt. Europees president Herman Van Rompuy stelde in december bij zijn bezoek aan Spanje nog heel scherp dat Catalonië bij een eventuele onafhankelijkheid “alle verdragen opnieuw zou moeten onderhandelen”. Het is dus de tweede keer dat de EU-topmensen heel duidelijke standpunten innemen. Die zijn nochtans niet universeel gedragen.

Zwaktebod van Europa

“Er is absoluut geen consensus onder de analisten en de experts dat het zo extreem moet gaan. Als de Europese Unie niet in staat is om elk volk haar eigen keuzes te laten maken, zoals bij het Schotse referendum, dan is dat een ongelofelijk zwaktebod. Iedereen weet dat onafhankelijkheid via een referendum niet onze weg is, we kiezen nu voor het confederalisme in België. Maar nogmaals, een heel domme tactiek van de EU in Schotland, terwijl Europa al zo weinig draagvlak heeft”, zegt Weyts.

Averechtse reactie

“De uitspraak van Barroso is tactisch wellicht niet zo slim. De Schotten zouden nu wel eens averechts kunnen reageren”, zegt professor Hendrik Vos, EU-specialist van de UGent.

Toch zou Barroso wel eens gelijk kunnen hebben, volgens Vos. “Schotland zal pas lid van EU kunnen worden als alle andere landen daar expliciet mee instemmen, en landen als Spanje, Frankrijk of Griekenland zullen bang zijn voor het precedent en daar zeker niet enthousiast over zijn. (…) Maar als UK het licht op groen zet, en de internationale gemeenschap een onafhankelijk Schotland zou erkennen, dan kan ook het EU-lidmaatschap nog moeilijk belemmerd worden. Maar wellicht wel vertraagd, en het zal hen ook wel lastig gemaakt worden.”