Om sancties te omzeilen, schakelt Rusland over op andere munteenheden dan de dollar voor de betalingen voor zijn olie-export. Van India eist het nu betalingen in de munt van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), de dirham. Een aanval op de dominante positie van de dollar?

Op de energiemarkt regeert gewoonlijk de dollar. Vooral olie wordt in greenbacks verhandeld, en Rusland, een van de grootste olieproducenten en -exporteurs ter wereld, ziet zijn toegang tot de Amerikaanse munt bemoeilijkt door westerse sancties (zo zijn uitwisselingen met de Russische Centrale Bank in het Westen verboden). Maar het land schijnt een manier gevonden te hebben om deze sancties te omzeilen.

Het rekent zijn energieleveringen aan in andere valuta. Eind juni had het nieuws dat Russische steenkool door een Indiase onderneming in Chinese yuan was betaald, al voor opschudding gezorgd op de valutamarkten. Maar nu is er nog een andere munt in de strijd geworpen: de lokale munteenheid van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), de dirham.

Olie voor dirhams

Volgens facturen die door het persagentschap Reuters zijn ingezien, is Indiase raffinadeurs gevraagd voor Russische olie in dirhams te betalen, terwijl gelijkaardige leveringen vroeger in dollars werden vereffend. Volgens bronnen die dicht bij de zaak staan, hebben twee raffinaderijen reeds betalingen in deze valuta verricht. In de komende dagen zullen ook andere deze wijziging doorvoeren.

De Russische oliegigant Rosneft gebruikt in Dubai gevestigde grondstoffenhandelaars (zoals Everest Energy en Coral Energy) om het zwarte goud naar India te vervoeren. Het is pas deze maand dat deze bedrijven zijn begonnen de kosten voor de olieleveringen in dirham aan te rekenen. De betalingen moeten aan het Russische Gazprombank worden gedaan, en wel via Mashreq Bank, een financiële instelling met hoofdkantoor in – je raadde het – Dubai.

Neutraliteit

Wat het Oekraïne-conflict betreft, heeft India altijd een neutrale koers gevaren. De grootste democratie ter wereld koopt steeds meer Russische olie, omdat zij van de lage prijzen profiteert om in haar energiebehoeften te voorzien. India importeerde vroeger weinig olie uit Moskou, maar in mei en juni werd Rusland zijn op één na grootste importbron, na Irak. En in de andere richting is New Delhi na China de belangrijkste exportbestemming voor het Russische zwarte goud geworden.

Abu Dhabi van zijn kant verzekert ook dat het neutraal staat tegenover Rusland en het conflict. Het Golfland doet bijvoorbeeld niet mee aan de westerse sancties tegen de Russen. Het lenen van zijn valuta voor bovengenoemde transacties zou, althans in het Westen, snel kunnen worden opgevat als een handreiking aan Rusland om de sancties te omzeilen.

Geldmarkt

Het valt nog te bezien of deze betalingen navolging kunnen vinden op de mondiale geldmarkten. Verschillende landen kunnen zich tot een andere valuta dan de dollar wenden om olie te betalen of in rekening te brengen (om verschillende redenen: van inflatie tot sancties).

Saoedi-Arabië, bijvoorbeeld, heeft al het idee geopperd om yuan te ontvangen voor zijn olie. De dominante positie van de dollar (geconsolideerd door zijn aanwezigheid op de oliemarkten) zou in ieder geval ondermijnd kunnen worden. Een andere bedreiging voor de dominantie van de greenback komt van China: het land werkt aan een systeem van yuan-reservevaluta, samen met andere landen.

Tenslotte zou er binnenkort ook een meer directe relatie tussen Rusland en India kunnen ontstaan, met handel in roebels en roepies in plaats van yuan of dirhams. Vorige week heeft de Indiase centrale bank namelijk een mechanisme ingevoerd om de internationale handel in roepies te reguleren.

(lb)