Onderzoekers bestuderen al jaren de verbanden tussen natuurrampen en huiselijk geweld. En de conclusie is duidelijk: gevallen van huiselijk geweld stijgen spectaculair tijdens en na bosbranden, pandemieën, aardbevingen, cyclonen en overstromingen. Het is meestal gericht op vrouwen en kinderen. Waarom?
Catastrofale overstromingen na aanhoudende zware regenval in New South Wales en Zuidoost-Queensland hebben de jongste weken geleid tot een ravage. En terwijl het proces van opruimen na de overstromingen doorgaat, worden hulpdiensten geconfronteerd met een vaak onuitgesproken uitkomst van natuurrampen: een forse toename van huiselijk geweld.
Eerdere overstromingen, onder meer na de orkaan Katrina in de Verenigde Staten, toonden al een toename van huiselijk en familiaal geweld. In de vier jaar na de Black Saturday-bosbranden in Australië, maakten de zwaarst getroffen gebieden melding van hogere niveaus van misbruik. Internationaal zien we een verhoogd risico op huiselijk geweld tijdens de Covid-19-pandemie. Studies hebben ook een toename gemeld van het aantal verzoeken om opvang voor vrouwen na rampen door een toename van geweld in hun relaties.
Waarom komt huiselijk geweld vaker voor na natuurrampen?
Angst en onzekerheid komen vaak voor tijdens rampen. Bij sommigen kunnen deze gevoelens leiden tot huiselijk en ander soort geweld. De vele verliezen die verband houden met rampen – waaronder het verlies van huizen en inboedel, auto’s en levensonderhoud – veroorzaken vaak financiële druk, wat ook extra druk kan uitoefenen op gezinnen en relaties. Verdriet, verlies en trauma kunnen mensen ook overweldigd laten voelen en iemands copingvaardigheden op de proef stellen. Het ervaren van levensbedreigende situaties of situaties die verlies en trauma veroorzaken, kan ook leiden tot psychische problemen, zoals een posttraumatische stressstoornis. Ook dit kan de gezinsdynamiek bemoeilijken en het vermogen van mensen om ermee om te gaan veranderen. Plus: drugs- en alcoholgebruik stijgt vaak tijdens en na rampen, wat ook de spanningen in relaties kan verergeren.
Wanneer mensen ontheemd zijn en bij andere leden van de gemeenschap of in opvangcentra moeten verblijven, neemt ook het geweld tegen vrouwen toe. In die gevallen hebben vrouwen en kinderen de neiging om meer geweld in het algemeen te ervaren, niet alleen huiselijk geweld.
Er is niet veel voor nodig
Het is opnieuw een indicator van de brede waaier van problemen die ons te wachten staan (of al ondergaan) door de klimaatverandering. In de toekomst zullen meer van dit soort catastrofale weersomstandigheden immers rampen veroorzaken.
Overigens blijkt dat alleen al het feit dat het warmer wordt an zich voor meer geweld zorgt. Onderzoek heeft aangetoond dat stijgende temperaturen gepaard gaan met een toename van zelfmoorden en gewelddadig gedrag, evenals verergering van stemmings- en angststoornissen. En veel is daar niet voor nodig. Studies in Engeland en Wales hebben aangetoond dat, wanneer de temperatuur hoger was dan 18°C, elke temperatuurstijging van 1°C werd geassocieerd met een 3,8 procent verhoogd risico op zelfmoord onder de bevolking. Tussen 1996 en 2013 zorgde elke temperatuurstijging van 1°C in Finland voor een toename van 1,7 procent in gewelddadige criminaliteit in het hele land. Er wordt zelfs geschat dat deze eeuw door klimaatverandering in de VS 22.000 extra moorden, 180.000 extra gevallen van verkrachting, 1,2 miljoen extra gevallen van zware geweldpleging, 260.000 extra overvallen, 1,3 miljoen extra inbraken, 2,2 miljoen extra gevallen van diefstal en 580.000 extra gevallen van autodiefstal zullen plaatsvinden.
De serotoninefactor
Wetenschappers hebben ontdekt dat sommige gevolgen voor de gezondheid van verhoogde hitte, zoals verstoorde slaap- en serotonineniveaus – een hormoon dat cruciaal is voor het aanpassen van onze gevoelens, emoties en gedragingen – een rol kunnen spelen bij het ontstaan van psychische aandoeningen. Slaaptekort komt vaak voor tijdens hittegolven, wat dan kan leiden tot frustratie, prikkelbaarheid, impulsief gedrag en zelfs geweld.
Extreme temperaturen, zoals die worden waargenomen tijdens hittegolven, worden ook geassocieerd te zijn met sommige vormen van dementie en gestoorde geestelijke gezondheidstoestanden, vooral voor degenen die al in kwetsbare omstandigheden verkeren, zoals psychiatrische patiënten. En lage niveaus van serotonine worden geassocieerd met depressie, angst, impulsiviteit, agressie en het optreden van gewelddadige incidenten.
(kg)