De 24e Olympische Winterspelen zijn aan de gang in de Chinese hoofdstad en om het gebrek aan koud weer tegen te gaan, gebruiken de organisatoren enorme hoeveelheden water en energie om de evenementen van nepsneeuw te voorzien. Wat zijn de gevolgen van het handhaven van kunstmatige winterse omstandigheden op deze schaal?
De eerste Olympische Winterspelen vonden plaats in 1924 in Chamonix in de Franse Alpen. Alle gebeurtenissen vonden buiten plaats. De organisatoren van de Spelen overstroomden pistes om natuurlijke ijsbanen voor ijshockey en banen voor rodelsporten te creëren. Er was ook volop verse poedersneeuw om te skiën.
Meer recente Spelen hebben aanzienlijke hoeveelheden kunstmatige sneeuw gebruikt. Olympische sneeuwmakers hebben gezegd dat in Sochi 2014 voor ongeveer 80% nepsneeuw werd gebruikt en in Pyeongchang 2018 lag dat dichter bij 90%. Nu kijken we naar een Olympische Winterspelen in Peking met 100% kunstmatige sneeuw, wat ongekend is. Dit roept een hele reeks vragen op met betrekking tot de veiligheid en het concurrentievermogen voor atleten en de milieukosten van de Spelen.
Straks kunnen sneeuwkanonnen het verschil niet meer goedmaken
De laatste paar Olympische Spelen zijn sowieso slecht gekozen vanwege hun natuurlijke omstandigheden. Klimaatverandering heeft de temperatuur verhoogd en de neerslagpatronen in Peking verschoven, maar niet zo significant dat de omstandigheden wezenlijk anders zijn dan tien jaar geleden toen het bod werd ingediend. Een Olympische Winterspelen hier zou altijd afhankelijk zijn van kunstmatige sneeuw, omdat Peking en Zhangjiakou (de bergstad in de provincie Hebei waar ski-evenementen plaatsvinden) gewoon niet zoveel sneeuw krijgen. En in dat geval zijn sneeuwkanonnen een geweldige tussenoplossing: je kunt weliswaar sneeuw produceren, maar je kan geen koude temperaturen produceren.
Sinds de jaren zestig vertrouwen skigebieden steeds meer op kunstsneeuw. Om te overleven moeten resorts ongeveer 100 dagen per jaar de deuren kunnen openen. Dat is erg krap aan het worden. In Europa bijvoorbeeld ontdekte het WSL Institute for Snow and Avalanche Research dat er sinds 1970 ongeveer 12 dagen verloren zijn gegaan aan het begin van het seizoen en 26 dagen aan het einde in de Zwitserse Alpen. In Noord-Amerika zien we vergelijkbare cijfers.
Op het noordelijk halfrond is ongeveer vier miljoen vierkante kilometer sneeuwdek in de lente verloren gegaan – een afname van ongeveer 10% in de afgelopen vier decennia. Kunstmatige sneeuwkanonnen zijn nu nog een oplossing. En dat is wat we zien in Peking. Maar als deze trends zich voortzetten en de wereld over 40 jaar nog eens 10% verliest van die sneeuwbedekking, of als de wintertemperaturen blijven stijgen, kunnen de sneeuwkanonnen het verschil niet meer goedmaken.
Geen chemicaliën en geen drinkwater gebruikt. Maar is dat wel zo?
Bij deze Olympische Spelen verplaatsen zeven machinekamers en pompstations water de bergen in, waar het door hogedrukpompen wordt geduwd en vervolgens met lucht door een ventilator wordt geblazen en uit meer dan 350 sneeuwkanonnen wordt geblazen. De kunstsneeuw heeft meestal chemische toevoegingen die het helpen te binden, maar voor deze Spelen beweren de sneeuwmakers dat er geen chemicaliën bij betrokken zijn.
De Chinese organisatoren hebben waterreservoirs gebruikt die al heel lang regen en afvloeiing opvangen, en ze beweren dat ze niet uit algemene bronnen van drinkwater moeten putten. Dit werd betwist door lokale kranten die berichtten over rivieren die werden omgeleid om de sneeuwkanonnen te kunnen bedienen, en ambtenaren hebben naar verluidt de irrigatie naar landbouwgrond stopgezet om grondwater te sparen. Maar voor het grootste deel lijkt het erop dat de organisatoren van evenementen putten uit vooraf aangelegde reservoirs.
China heeft beweerd dat de Spelen voor 100% zullen worden aangedreven door groene energie, en de organisatoren van Peking hebben zich tot het uiterste ingespannen om de toegang tot hernieuwbare energiebronnen veilig te stellen. Een analyse door de website Carbon Brief suggereerde dat Zhangjiakou meer groene energie kan opwekken dan de meeste landen en dat het baanbrekende netwerksysteem elektriciteit kan leveren aan Peking en aangrenzende regio’s.
800 Olympische zwembaden
Maar hoe zal China, als de Spelen eindigen en de camera’s vertrekken, de tientallen skiresorts en ijsbanen die in het hele land zijn gebouwd, van stroom blijven voorzien om te voldoen aan zijn belofte om 300 miljoen Chinezen aan het wintersporten te krijgen?
Alles bij elkaar genomen is het onderhouden van een voorraad nepsneeuw een gecompliceerde technische oplossing die heel veel energie en meer dan 185 miljoen liter water – genoeg om 800 Olympische zwembaden te vullen – nodig heeft. Als de regio genoeg warme dagen heeft en de sneeuw smelt, kan het waterverbruik flink oplopen. Volgens schattingen van het organisatiecomité van Peking 2022 zullen de Spelen gebruik maken van 4% van het beschikbare water in Yanqing en 2,6% in Zhangjiakou. Maar onderzoekers van de Universiteit van Straatsburg en sommigen in China meldden dat het waterverbruik hoger zou kunnen zijn, afhankelijk van hoe de Spelen verlopen.
Wat als al die kunstsneeuw (snel) smelt?
De Paralympische Spelen vinden een maand later plaats, wanneer het waarschijnlijk toch wat warmer en droger wordt. De productie van nepsneeuw kan op dat moment toenemen. En dan is er een grote vraag over wat er gebeurt als zoveel sneeuw smelt.
Ongeveer 800.000 vierkante meter typisch droog terrein zal worden bedekt met nepsneeuw. De grondwaterspiegel zou een beetje smeltwater kunnen bevatten, maar waarschijnlijk niet zoveel, vooral als het snel smelt. Het is heel moeilijk om precies te zeggen hoe dat eruit zou zien, omdat het meeste onderzoek situaties heeft overwogen met natuurlijke sneeuw en wat kunstmatige sneeuw erin gemengd. Onderzoekers hebben de gevolgen van 100% nepsneeuw die snel smelt, niet onderzocht. Dit is dus een beetje een testcase. We weten dat de organisatoren van plan zijn om water terug te winnen als de sneeuw smelt, maar het is onmogelijk om alles op te vangen.
Eerder onderzoek suggereert dat er sedimenterosie en enig verlies van plantenleven zal zijn en dat zou de dieren in het wild in de regio kunnen schaden. Maar het is nog te vroeg om te zeggen wat de omvang daarvan zal zijn. De Spelen vinden plaats naast het Songshan National Nature Reserve en er werden 20.000 bomen gekapt om plaats te maken voor sommige evenementen. Het reservaat was voorheen niet toegankelijk voor bezoekers, en om de Spelen mogelijk te maken, werden de grenzen van het reservaat hertekend, wat opschudding veroorzaakte onder lokale biologen. Het verlies aan biodiversiteit binnen het reservaat – vooral rond alpenweiden en bepaalde zeldzame soorten die daar groeien – valt niet te ontkennen.