De Italiaanse maffia heeft de regio rond Napels de voorbije decennia grondig vervuild. En dat heeft ook ernstige gevolgen voor de producten die er vervaardigd worden. Bij ons is vooral mozzarella bekend. Die kaas stond enkele jaren geleden al eens ter discussie, maar nu zou het veilig zijn mozzarella te eten. Wanneer we echter horen dat het aantal kankerpatiënten in de regio met 47 procent is toegenomen, zijn we er toch niet helemaal gerust in. 

Napels zien en sterven, schreef Goethe ooit, verblind door de schoonheid van de regio. Maar sindsdien is er veel veranderd, vooral in de grond dan. Nu titelt L’Espresso een artikel met ‘Napels drinken en sterven’. De Camorra, een van de grootste maffiagroepen in Italië, dumpt al meer dan twintig jaar giftig afval over een groot deel van Zuid-Italië. Sinds 1991 zou het volgens de schattingen van milieugroep Legambiente al om bijna tien miljoen ton afval gaan.

De meerderheid van dat industrieel afval is afkomstig uit fabrieken in de noordelijke helft van de Italiaanse laars. Daar is het een goede zaak om het afval op een eenvoudige manier kwijt te geraken en als de maffia het in het zuiden gaat dumpen, knijpen ze graag een oogje dicht. Het hoeft niet te verwonderen dat de Camorra al veel geld moet hebben verdiend met dat ‘afvalverwerkingsprogramma’.

Onder de bloemkolen

Veel Italianen beseffen niet eens hoe ernstig de situatie is. Nochtans groeit het verzet tegen de praktijken bij de bevolking van Napels. In 2007 stapelde het afval zich letterlijk op in de stad, die heel populair is bij toeristen. Daardoor haalde het nieuws de wereldpers en de toenmalige premier Silvio Berlusconi besloot in te grijpen. Hij maakte bekend zes verbrandingsovens te bouwen, maar bij de opening van nummer één stootte hij al op hevig verzet. De oven kon 600.000 ton afval per jaar verbranden én 200.000 huishoudens een jaar van energie voorzien. Maar niemand wist wat er allemaal verbrand werd en wat de gezondheidsrisico’s waren. Zelfs de bisschop van Napels wou zijn zegen niet geven.

De Amerikaanse marine besloot een onderzoek te doen naar de vervuiling rond een basis in de regio. De conclusie was hard: 92 procent van de private waterbronnen was zo vervuild dat ze een onaanvaardbaar risico vormden. In 5 procent van de gevallen lag het uraniumgehalte eveneens veel te hoog. Soldaten die buiten de basis zouden willen gaan wonen, krijgen het advies om voor een hoog gebouw te kiezen en de laagste verdiepingen te vermijden.

Maar wat met producten uit de regio, zoals groenten en mozzarella? De melk voor die kaas komt van runderen die in de velden grazen. En generaal Sergio Costa, van de nationale bosdienst, geeft toe dat hij afgelopen november zes tonnen giftig afval onder een veld met bloemkolen heeft opgegraven. De plastic handschoenen van een aantal van zijn mannen zijn zelfs opgelost door de aanraking met de tonnen.

Niets aan de hand? En die kanker dan?

Nog een veeg teken aan de wand: het aantal tumoren bij mannen is de voorbije 20 jaar met 47 procent gestegen in Napels. Bovendien zijn er ook veel meer patiënten met longkanker. De toename is ook merkbaar bij mensen die niet roken en dat is zeldzaam in Europa. In de streek van Campania is de onvruchtbaarheid groter dan in de rest van Italië en autisme komt er ook een stuk frequenter voor.

De pastoor van Caivano is het beu om witte kisten met overleden kinderen in zijn kerk te zien. Hij verzamelde nabij zijn altaar foto’s van de kinderen die hij de voorbije jaren begraven heeft. Het inspireert de lokale bevolking om stilaan in opstand te komen. “Vroeger wisten we niet eens wat zich in de eerstvolgende parochie afspeelde. Nu zijn we ons gaan organiseren en tellen we het aantal kankerdoden op. Er is angst en wanhoop”, zegt pastoor Maurizio. Hij houdt zich bezig met lobbywerk in de senaat in Rome en bij het Europese parlement in Brussel. Ook hoopt hij het probleem te kunnen aankaarten tijdens een audiëntie bij paus Franciscus.

Duits afval

Het probleem moet de Italiaanse overheid niet nieuw in de oren klinken. Al in 1997 maakte Carmine Schiavone, die ooit actief was als maffioso en bij zeker 50 moorden betrokken was, bekend dat miljoenen tonnen giftig afval verwerkt zijn, een deel ervan was zelfs afkomstig uit Duitsland. Eén van de bendeleden legde contacten met Duitse politici. Ook de Duitse federale politie bevestigt dat er contacten waren met Schiavone in 1994.

Intussen is Napels te klein geworden en zou de maffia de activiteiten verleggen naar Oost-Europa en de Balkanlanden. De banden met de Chinese maffia zouden het zelfs mogelijk maken om grote schepen met afval naar China en Hongkong te laten varen.

Generaal Costa stelt dat het eten van mozzarella veilig is. Alle kaas wordt grondig gecontroleerd en voldoet aan de normen. Maar wanneer hij aan Associated Press bevestigt wat er allemaal in de bodem gevonden is, kan toch niemand er helemaal gerust in zijn: arsenicum, cadmium, tin, beryllium en andere metalen, tetrachloride en nog meer chemische stoffen. Mocht mozzarella op die manier ooit verdwijnen uit de regio, dan zal dat duizenden banen eisen.