Sinds een 60-tal jaar verloopt verkiezingsnacht ongeveer als volgt. De grote tv-netwerken – met in het bijzonder de Associated Press – roepen een winnaar uit, die de nieuwe president wordt. De verliezer belt de winnaar op om hem te feliciteren, belooft zijn volle medewerking voor een vreedzame en vloeiende machtsoverdracht, waarna het proces van transitie wordt gestart.
Niet met Donald Trump. Die weigert zijn nederlaag toe te geven en belooft reeksen rechtszaken die moeten bewijzen dat hij de rechtmatige winnaar van de verkiezingen is.
De transitie wordt traditioneel georganiseerd door een speciale afdeling van de General Services Administration (GSA). De baas daarvan is door Trump benoemd. Maar om dat proces op te starten moet Trump wel de winnaar van de verkiezingen erkennen. Op welke manier dat gebeurt wordt niet gestipuleerd. Zolang Trump dat niet doet kan de GSA haar activiteiten niet opstarten.
Trumps beslissing kan frivool lijken. Ze heeft wel impact op een land dat 17 procent van het globale bbp voor zijn rekening neemt, dat de globale reservemunt uitgeeft en dat 43 procent van alle atoombommen op aarde in zijn bezit heeft.
Wat is de General Services Administration (GSA)?
De General Services Administration (GSA) is een mastodont, met een budget van 20,9 miljard dollar en 12.000 werknemers. Het beheert 8.700 gebouwen en heeft 215.000 wagens rondrijden. De organisatie wordt geleid door Emily W. Murphy, die door Trump werd aangesteld. Murphy staat in Washington aangeschreven als een integer persoon, die nu in een erg moeilijke positie terecht is gekomen. De wet bepaalt dat ze de president niet nodig heeft om het proces in gang te zetten. Maar dat toen tegen de wil van haar baas is voorlopig nog een brug te ver.
Wat doet een transitieteam?
Het transitieteam maakt deel uit van de GSA. Het zorgt ervoor dat de inkomende administratie op 20 januari haar taken kan aanvatten. Zonder in een administratieve chaos terecht te komen. Denk aan het toegankelijk maken van handleidingen met betrekking tot officiële taken, doorgeven van paswoorden op computers, het aanmaken van badges die toegang geven tot officiële gebouwen,… Alle te nemen maatregelen staan gestipuleerd in de Wet omtrent de Presidentiële Transitie, die werd opgesteld in 1963.
Die wet schrijft voor dat eens de GSA de resultaten van de verkiezingen ratificeert, het proces van start kan gaan dat de machtsovergave begeleidt. De GSA voorziet voor dat proces een budget van 9,9 miljoen dollar. De kosten van de transitie worden door de belastingbetaler gedragen.
Maar daar wringt nu de schoen. De woordvoerder van de GSA, Pamela Pennington, zegt dat resultaten van de verkiezingen niet zijn geratificeerd en dat de transitie dus niet kan opstarten. Dat betekent dat team Biden niet over fondsen kan beschikken om dat proces op gang te trekken. Ter vergelijking: in 2016 had de administratie Obama daags na de verkiezingen de nodige documenten afgetekend opdat het team van Trump de transitieperiode kon aanvatten.
Wat gebeurt er nu?
Wat er nu gebeuren moet blijft koffiedik kijken. Het enige precedent is de stembusslag van 2000, die pas 36 dagen na de verkiezingen werd beslist, na tussenkomst van het Hooggerechtshof. Dat Biden op het oké van Trump zal wachten lijkt onwaarschijnlijk. Geld om alles op te starten heeft zijn campagne voldoende. Ook George W. Bush wachtte in 2000 niet op het akkoord van Bill Clinton om de transitie op te starten. Het team van de inkomende president kan een reeks zaken informeel afhandelen tot er uiteindelijk zo’n formeel akkoord komt. Maar ook het ministerie van Defensie vat geen transitie aan zolang de GSA dat niet doet. Trump ontsloeg maandag ook nog eens per tweet Mark Esper, zijn minister van Defensie.
Volgens de Washington Post rest Biden weinig anders dan een rechtszaak tegen de GSA aan te spannen indien zijn overwinning niet wordt erkend.