De debatten zijn geopend over een nieuwe federale regering, zoveel is wel duidelijk. Eén noodzakelijke vereenvoudiging dringt zich op: dit land moet af van liefst negen ministers van Volksgezondheid. Maar oude demonen komen snel terug: verder regionaliseren, of net de omgekeerde beweging?

In het nieuws: Vandaag komt de superkern nog eens bijeen.

De details: Op de agenda: ouderschapsverlof, tracking en vrijwilligers in rusthuizen.

• De vergadering kan moeilijk hartelijk worden voor premier Sophie Wilmès (MR), na de vlijmscherpe kritiek van een hele reeks partijen afgelopen donderdag in de Kamer. Zowel van sp.a, Groen, Ecolo, maar ook de PS, en zelfs CD&V en Open Vld onder de waterlijn, kwamen er kritische geluiden. Het maakt dat de relaties tussen de premier en sommige voorzitters er niet op vooruitgegaan zijn.
• Het ouderschapsverlof is een belangrijk punt. De groenen willen het graag claimen, kwamen zelf met een aantal voorstellen, die meteen heel handig werden opgepikt door minister van Werk Nathalie Muylle (CD&V). Die kondigde ze aan, maar de losse eindjes moeten nu afgewerkt worden, want maandag gaan de bedrijven weer van start. Eén van de vragen was bijvoorbeeld wie er allemaal gebruik mag van maken: alle ouders, of enkel ouders met kinderen onder de twaalf?
• Het ouderschapsverlof moet vooral mensen met kinderen toestaan om, zolang de scholen niet opnieuw helemaal open zijn (en dat is nog wel even), wat minder te werken: een soort tijdskrediet in coronatijd dus.
• “Wij zijn zeer tevreden dat het eindelijk op de agenda staat. Bij veel ouders staat het water aan de lippen staat. Een oproep aan de politiek dus: keur het eindelijk goed”, zo zet de Gezinsbond druk vanmorgen op Radio 1. Zij hadden gehoopt dat de regeling tegen 4 mei, maandag, bij de herstart van de bedrijven in orde zou zijn. Maar dat lukt dus niet. Volgende stap is dan dat het met terugwerkende kracht kan vanaf 1 mei, iets waar de Gezinsbond fel voor pleit.
• Misschien een nog veel heter hangijzer dat op de agenda staat: de tracking en tracing. In dat dossier vielen afgelopen week wat lijken uit de kast:
  • De app komt er niet, nadat er weken mee geleurd is. Minister Philippe De Backer (Open Vld) werkt wel een ‘kader’ uit, maar plots zijn de deelstaten bevoegd, en gaat de hete aardappel naar daar.
  • De manuele tracing dan, die zal via 2.000 ‘coronaspeurders’ lopen, maar gaan die ooit op tijd klaar zijn?
  • En vooral: is er genoeg materiaal in de zogenaamde triagepunten, die moeten omgebouwd worden tot testpunten? Vanuit de sector klinken weinig bemoedigende geluiden.
  • Feit is dat de deelstaten, met in Vlaanderen minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V), terugduwen naar het federale niveau van De Backer (Open Vld): zonder onder meer het materiaal kunnen deelstaten die tracing niet deftig doen. Onderliggend speelt een spelletje zwartepieten: niemand wil de schuld krijgen van de ander z’n nalatigheid.
  • En ook voor het aspect van de ‘coronaspeurders’ blijven vragen hangen. Op een drafje moet de Vlaamse regering die gaan vinden, via een privépartner, waarbij de aanbesteding niet in percelen op de markt is gezet. Eén leverancier moet dus alles in goede banen leiden, én de opstart en rekrutering van een call center, dat vanaf maandag al moet draaien, én de opleiding van dat personeel, én de aansturing, én reportage, én de inbedding van een tracing app.
  • Dat maakt dat maar bijzonder weinig bedrijven in aanmerking komen, als zou het op maat van één bepaalde leverancier geschreven zijn. Maar ook dat is een constante in tijden van grote crisis: er valt plots veel geld te verdienen.
  • Er staat wel wat op het spel: Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) stak politiek gezien z’n nek ver uit: “Het zal in orde zijn”, zo stelde hij.
• De experten zijn alvast kritisch. Erika Vlieghe, de voorzitter van de GEES-groep, die de exit begeleidt, stelt op de radio dat “twee voorwaarden” absoluut moeten vervuld zijn:
  • “Het is alle hens aan dek bij de huisartsen, achter de schermen wordt heel hard gewerkt om de triagepunten klaar te krijgen.”
  • “De contact tracing moet nog op punt gezet.”

Harde conclusies over de staatsstructuur: Nu wel duidelijk wordt dat onderhandelingen over een nieuwe regering eraan komen, dringt een dieper gesprek over gezondheidszorg zich op.

• Wat voor iedereen ondertussen wel duidelijk is: met negen ministers van Volksgezondheid werkt het écht niet efficiënt. Deelnemers aan de meetings met die ‘negen’ geven verslag van hemeltergend lange en nutteloze bijeenkomsten: de bevoegdheden zitten hopeloos versnipperd, en bovendien ontbreekt elke hiërarchie.
• Tot voor de coronacrisis leefde men daarmee. Maar nu komt het harde ontwaken. Tussen de lijnen geeft men toe dat die structuur “dodelijke slachtoffers heeft gemaakt”: een te trage reactie, chaos, een niet-gestructureerde aanpak, sommigen betaalden er de hoogste prijs voor.
• Nog even pro memorie, hoe het vandaag geregeld is:
  • Maggie De Block (Open Vld) is federaal minister van Volksgezondheid.
  • Wouter Beke (CD&V) is in de Vlaamse regering bevoegd voor ‘gezondheidszorg, preventie en welzijn’.
  • Christie Morreale (PS) heeft diezelfde post in de Waalse regering.
  • Antonios Antoniadis (SP) heeft de ministerportefeuille in de Duitstalige Gemeenschap.
  • Bénédicte Linard (Ecolo) is in de Franse Gemeenschapsregering minister voor alles wat ‘kinderen’ betreft.
  • Valérie Glatigny (MR) in diezelfde regering bevoegd voor de universitaire ziekenhuizen.
  • Alain Maron (Ecolo) is in de Brusselse regering bevoegd voor de Franstaligen, met de ministerportefeuille van ‘Hulp aan personen met een handicap, ziekenhuisbeleid, ouderenbeleid en geestelijke gezondheidszorg’.
  • Elke Van den Brandt (Groen) heeft diezelfde portefeuille in de Brusselse regering, voor de Nederlandstaligen.
  • Barbara Trachte (Ecolo) is dan weer een Brussels staatssecretaris, die bevoegd is voor preventie, maar dan wel enkel voor de Franstalige Brusselaars.
• Vraag is, als je het gaat hervormen, hoe je dat doet. Tussen de lijnen is in elk geval te horen dat zowel de N-VA als de PS wel te vinden zijn voor een verdere regionalisering van de bevoegdheid: het federale niveau verder ontmantelen, om bijvoorbeeld de ziekenhuizen en huisartsen ook op niveau van de deelstaten te gaan regelen.
• Groot hangijzer is de financiering van de sociale zekerheid natuurlijk: daar vinden vandaag de grootste financiële transfers tussen Vlaanderen en Franstalig België plaats, zo’n 12 miljard euro per jaar.
• Maar scenario’s waarbij die stroom nog jaren gegarandeerd is, maar de bevoegdheden verder doorgeduwd worden, zijn niet ondenkbaar: in de zes maanden onderhandelingen kwamen ze al op tafel. Het is een publiek geheim dat de PS allerminst opgezet was met het beleid van Maggie De Block (Open Vld), die ‘hun’ zuil aanviel, met haar federale beleid. Liever dus zelf de boontjes doppen straks.
• Opvallend: op z’n ‘virtueel congres’ lokte MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez wat volk via YouTube en Facebook, in totaal keken 1.500 mensen volgens Le Soir. Maar interessanter: hij beloofde er, geflankeerd door premier Wilmès, een “nieuw sociaal pact“. Daarbij wil de MR ‘hervormingen’ voor allerlei sectoren, “waarbij de federale entiteiten en de federale macht samenkomen met mensen van goede wil”. Nogal wollige woorden om ook voor een soort staatshervorming te pleiten, want gezondheidszorg viel expliciet.
• “Het is duidelijk dat negen ministers te veel is“, zo stelde Bouchez. Onduidelijk is alleen de oplossing van de MR dan: een hervorming onder Franstaligen, die zes van de negen ministers leveren? Of opnieuw het federale niveau versterken? “In tijden van crisis keert iedereen terug naar het federale”, zo stelde Bouchez daarover al. Alleen lijkt dat compleet ondenkbaar voor de PS, maar ook de Vlaamse regering.
• Opvallend is alvast de opmerking van Egbert Lachaert, kandidaat-voorzitter van Open Vld, in Gazet van Antwerpen: “Na de staatshervorming in 1993 hebben we een explosie van het aantal ambtenaren gezien. Waardoor het overheidsbeslag nu al 53 procent bedraagt. Voor elke euro belasting die een Belg betaalt, krijgt hij de helft minder terug in service dan een Nederlander.” Met andere woorden: als er opnieuw ‘hervormd’ wordt, moet het vooral minder kosten, in plaats van meer. Afwachten hoe de PS dat bekijkt.

Vergelijken tussen voorzitters: Groen en sp.a richtten zich allebei tot het land, de impact is wel opvallend verschillend.

• Helemaal fair is het niet natuurlijk, want 1 mei blijft toch eerder een ‘rood’ feestje, dan een groen. Maar ook de groenen hielden op 1 mei een ‘viering’, voorzitter Meyrem Almaci (Groen) sprak via videoboodschap het land toe en de partij vroeg aandacht via een persbericht.
• Almaci deed het duidelijk doe-het-zelf, met een speech recht in de lens van haar smartphonecamera, en een rode roos op de achtergrond in een glazen vaas. “In tijden van crisis leer je je vrienden kennen. Zij die altijd klaarstaan. Die solidair zijn”, zo begon ze haar speech. Ze pleitte voor een ‘solidaire lente’, een pakket voorstellen dat Groen eerder al neerlegde in het Parlement.
• Het contrast met Conner Rousseau (sp.a) kon nauwelijks groter zijn: die ging voor een heuse tv-productie (tot en met gepoederd gezicht, met veel tegenzin naar verluidt) en langere boodschap, die ook het brede publiek moest aanspreken. Van rozen of rode symbolen was geen sprake, het moest en zou voor ‘iedereen’ zijn.
• Het verschil in impact is immens. Waar nauwelijks een spoor te vinden is van Almaci haar speech in de pers, wordt Rousseau ondertussen overladen met lof:
  • “De setting is haast presidentieel. (…) De toon is die van een staatsman”, zo schrijft De Standaard.
  • “Hij richtte zich niet tot de klassieke achterban, wel tot het hele land (sic). Faut le faire, als voorzitter van een partij die amper één Vlaming op tien nog kan bekoren. En dan toch doen alsof iedereen socialist is maar het zelf nog niet beseft, à la Steve Stevaert. Zijn toon was presidentieel. Staatsman van 27. Staatsmannetje, vooralsnog”, zo schrijft Het Laatste Nieuws.
• Die vaststelling is opmerkelijk: jarenlang lagen de socialisten in de lappenmand, terwijl de groenen surften op de golven van een populaire klimaatbeweging. Maar electoraal verzilverde Groen dat niet in 2019, en nu lijkt het tij in beeldvorming gekeerd: de ‘hipster’-voorzitter zit niet bij de groenen, maar bij de socialisten.
• Dat de naam ‘Stevaert’ valt, is meer dan zomaar een detail: het verwijst naar een tijdperk waarin de groenen ook constant in achtervolging moesten rijden. Zo ver is Rousseau uiteraard nog niet, maar z’n 1 mei-examen lijkt zo wel stevig geslaagd.

Angst voor de semantiek: Open Vld en CD&V delen één lot, geprangd tussen ‘Vivaldi’ en ‘paars-geel’:

• In opvallende weekendinterviews spreken zowel voorzitter Joachim Coens (CD&V) als kandidaat-voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) zich uit over toekomstige coalities. Of liever, hoe ze elke discussie daarover willen aansnijden.
• Semantiek, de manier van hoe je het verwoordt of een ‘frame‘ geeft, is uiteraard altijd belangrijk daarbij. En over één zaak zijn zowel CD&V als Open Vld het eens: ze moeten van die framing af. Ze willen niet meer “tussen die twee muren” zitten.
• “We gaan straks toch weer niet vervallen in dat geleuter over paars-geel of paars-groen zeker? Dan zullen de mensen zeggen: zijn ze daar weer? Zijn ze daar echt weer?! Hebben ze hun les nu nog niet geleerd?”, zo zegt Coens vandaag in De Standaard.
• “Ik wil niet opnieuw dat gedoe over de kleurenpuzzel. Dat is een slechte show, daar zit geen boodschap in voor de burger”, zo stelt Lachaert in Gazet van Antwerpen. “Er bestaat vandaag geen basis voor gelijk welke coalitie, niet voor paars-groen of Vivaldi, zonder N-VA, en niet voor paars-geel, met de N-VA. Er is geen vertrouwen.”
• Voor Lachaert is het duidelijk: “Er moet achter de schermen aan dat vertrouwen worden gewerkt. De mislukking van een regering van nationale eenheid heeft sporen nagelaten. De uitdaging is mensen elkaar opnieuw te laten vinden. Het kan helpen dat ik nieuw ben en goede contacten heb bij andere partijen“, zo klopt Lachaert zich op de borst.
• Beiden proberen zo angstvallig de beeldvorming te vermijden: maar de politieke realiteit ontkennen, dat heeft natuurlijk weinig zin. Beide partijen zitten ‘op de wip’, tussen een linksere of een rechtsere coalitie, of ze dat nu leuk vinden of niet.

De redder van het land: El Salvador is op 1 mei opgestaan, en hij is zowaar ook voorzitter van voetbalclub Royal Francs Borains.

• Als iemand verbijsterende interviews kan geven, dan is het MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. Dat bewijst hij alweer, in Het Laatste Nieuws vandaag.
• Daar lanceert hij de nogal wilde theorie dat hij het land ‘behoed heeft’ van een Franstalige, linkse regering: “Ik heb Paul Magnette (PS) als formateur tegengehouden in maart. Niet omdat ik de redder des vaderlands wilde zijn en het mijn tegenstander niet gunde. Maar omdat ik nooit geloofde dat hij zijn partij in een regering met N-VA zou krijgen. Hij zou mislukken, alsnog Vivaldi forceren (zonder N-VA), CD&V zou afhaken en hij zou een Franstalige linkse regering met 82 zetels (MR, PS, Ecolo, Open Vld, sp.a, Groen, cdH en DéFI) op de been brengen waar ik in volle coronacrisis geen neen tegen kon zeggen. Dat wilde ik niet.”
• Bouchez heeft het over de dagen van midden maart, waarin N-VA en PS een deal hadden gemaakt: Magnette deelde toen, op vrijdag, mee aan de MR-voorzitter dat hij formateur zou worden, om samen met de N-VA een noodregering te maken. Bouchez deed er vervolgens 28 uur lang alles aan om dat manoeuvre tegen te houden. Uiteindelijk trok Magnette z’n woord in, en werd het een minderheidskabinet van Wilmès II, tot grote vreugde van Bouchez.
• Vandaag ‘spint’ hij het zo dat dat was om een “Franstalige, linkse regering tegen te houden”. Een regering waar aan Vlaamse kant dan enkel Open Vld, sp.a en Groen zouden in zitten, samen 30 zetels.
• “Ik heb de kans op een regering met een centrumrechts beleid gered. Ik begrijp dat er frustratie is over de huidige constructie. Maar het is beter om een regering van CD&V, MR en Open Vld te hebben dan een Franstalige, linkse regering.”
• Hoe geloofwaardig die uitspraak is, blijft de vraag. Op geen enkel moment waren dergelijke plannen van een ‘links, Franstalig kabinet’ realistisch. Want in dat scenario hadden dan zowel Open Vld én sp.a moeten meestappen: voor de liberale fractie in de Kamer ondenkbaar, en evengoed voor de sp.a-top bijzonder vreemd om slikken.
• Het zijn eerder de soort statements die ertoe leiden dat Bouchez z’n geloofwaardigheid verliest bij z’n collega-voorzitters.

Opvallend om te lezen: Helikoptergeld, het blijft een idee dat rondgaat.

• In de Verenigde Staten voerde de verguisde Donald Trump door waar linkse leiders in Europa maar van durven dromen: helikoptergeld. Die term staat voor geld dat ‘uitgedeeld’ wordt vanuit de overheid, om de economie te ondersteunen. Helemaal gek is het niet, als je ziet hoe ondertussen miljarden dollars (en euro’s) worden uitgedeeld aan allerhande bedrijven. De burger mag dan ook iets, was Trump z’n redenering: gemiddeld krijgen Amerikaanse gezinnen een cheque van 3.000 dollar.
• Bij ons kwam het debat moeilijk op gang. CD&V-specialist in economie, Kamerlid Steven Matheï, opperde dat een cheque van 1.500 euro geen slecht idee zou zijn. Z’n eigen fractie sloeg meteen in paniek: ze lieten weten dat het geen ‘partijvoorstel’ was. In regeringskringen loopt men niet warm van het idee.
• Maar de linkervleugel van de PS, met luide stem Ahmed Laaouej, de fractieleider in de Kamer, droomt er nu van. Hij wil graag dat alle lage en middeninkomens een cheque van 200 euro krijgen.
• “De gewesten hebben premies van vier- of vijfduizend euro aan een reeks bedrijven en zelfstandigen toegekend. Die hulp is broodnodig om hen de crisis te helpen overwinnen. Maar een economie moet op twee benen staan. Gezinnen moeten ook de middelen hebben om producten en diensten te kopen”, zegt Laaouej in La Dernière Heure.
• Ongeveer drie miljoen mensen zouden in aanmerking komen, een kost van 600 miljoen euro dus, hangt verbonden aan het voorstel. Vermoedelijk komt zo’n debat er pas als andere Europese landen het ook zouden doen. Daarvan is voorlopig nog geen sprake.