Is een middagdutje alleen voor baby’s? Absoluut niet! Een powernap is een kleine herstart voor de hersenen, zeggen experts. Zeven vragen en antwoorden over de belangrijkste pauze van de dag.

Na de vroege dienst, tijdens de lunchpauze thuis of in het weekend: veel mensen zweren bij een dutje overdag. Wat leveren dutjes op en hoe kunnen we het maximale uit deze korte pauze halen? Antwoorden van experts op zeven vragen.

Is een middagdutje gezond?

“Ja! Maar alleen als we dutjes definiëren als powernaps”, zegt Markus Specht, hoofd van het Centrum voor Interdisciplinaire Slaapgeneeskunde aan de DKD Helios Kliniek in Wiesbaden. Dat betekent: niet echt diep in slaap vallen, maar alleen even wegdommelen.

In mediterrane landen, waar regelmatig siësta wordt gehouden, hebben studies bovendien aangetoond dat de bevolking minder vaak lijdt aan hart- en vaatziekten, morbide obesitas of beroertes.

“Tegelijkertijd hebben onderzoeken bij mensen in de VS aangetoond dat juist deze factoren zijn verbeterd wanneer ze voorheen overdag geen dutje deden, maar daar vervolgens mee zijn begonnen”, zegt Simone Koch, arts, hormoonexpert en biohacker. Haar specialisatie is onder andere het onderzoeken hoe natuurlijke processen in het lichaam kunnen worden geoptimaliseerd door gezonder gedrag.

Wat is het perfecte moment voor een powernap?

Na de lunch, idealiter tussen 13 en 14 uur, ga je 15 tot 20 minuten liggen en sluit je je ogen, adviseert slaaparts Specht. “Dan bevindt ons lichaam zich in zijn natuurlijke dieptepunt en glijdt het gemakkelijker in de ontspanningsmodus.”

Het is alleen belangrijk om daarna consequent weer op te staan, zodat je niet in een diepe slaap valt. Zijn tip: “Zet zeker een wekker!”

Wat gebeurt er in de hersenen tijdens een dutje?

Als we onze ogen sluiten en gewoon afwachten wat er gebeurt, komen de hersenen in een meditatieve toestand terecht. De hersengolven bevinden zich in het zogenaamde alfaritme, het bewustzijn gaat een beetje naar beneden.

“Je kunt het een beetje zien als een screensaver voor je hoofd, die op de achtergrond opruimt en vervolgens het systeem opnieuw opstart. Daarom voelen we ons na een geslaagde powernap ook zo verfrist”, zegt Markus Specht.

Waarom voelen we ons na een middagdutje soms nog vermoeider dan daarvoor?

Omdat meestal gebeurt wat juist vermeden moet worden: het powernapje is een volwaardig dutje geworden en het lichaam is al in de diepe slaapfase beland. “Eigenlijk zou het brein nu klaar zijn om nog zes uur verder te slapen. Als we dan bruusk worden gewekt, voelen we ons echt kapot”, aldus slaaparts Specht.

Wat er dan gebeurt: we worden pas tegen de avond weer echt wakker en kunnen ’s nachts dan ook moeilijk tot rust komen. Simone Koch vult aan: “Mensen met een zeer lage bloeddruk hebben vaak behoorlijk wat tijd nodig om weer op gang te komen. En voor hen is zelfs een dutje vaak niet zo gunstig.”

Kan een middagdutje ook contraproductief zijn?

Wie overdag regelmatig in slaap valt, verstoort zijn natuurlijke slaap-waakritme. Want als je te vroeg op de dag toegeeft aan de slaapdruk die zich gedurende de dag opbouwt, is deze ’s avonds gewoonweg te gering om goed in slaap te kunnen vallen.

Niet in slaap kunnen vallen is dan pure stress voor lichaam en geest. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel en uiteindelijk tot een ernstige slaapstoornis, die dan professioneel moet worden behandeld.

Een uitzondering hierop zijn naast baby’s ook zieke en oudere mensen, zegt Specht: “Omdat je op hoge leeftijd ’s nachts minder melatonine aanmaakt en je nachtrust daardoor toch al verminderd is, kan een extra dutje overdag zeer verkwikkend zijn.”

Kan ik een slapeloze nacht compenseren met een middagdutje?

Of het nu komt door een wild feest, liefdesverdriet of piekeren: wie de nacht ervoor nauwelijks een oog dicht heeft gedaan, kan beter volhouden tot de volgende avond. Zoals ook wordt aanbevolen bij jetlag.

Ook hier kan een powernap wonderen verrichten, zegt Specht. Maar wie zich overdag overgeeft aan slaap, loopt het risico in de eerder genoemde valkuil te trappen en ’s avonds klaarwakker in bed te liggen.

Wat zijn de onmiddellijke en langetermijneffecten?

Succesvolle dutjes heeft een merkbaar onmiddellijk effect, zegt biohacker Simone Koch. “Direct na het opstaan kunnen we dingen beter onthouden, zijn we geconcentreerder en ontvankelijker.” Als je het als een levenslang ritueel beoefent, profiteer je er tot op hoge leeftijd van.

Er zijn aanwijzingen dat regelmatige dutjes ertoe kunnen bijdragen dat ouderdomsziekten en kwetsbaarheid aanzienlijk later optreden. Specht merkt hierover op: “Ik ben er persoonlijk van overtuigd dat powernaps ons niet alleen fysiek en mentaal beter laten presteren, maar ook onze geestelijke gezondheid op de lange termijn versterken.”

Wie dus regelmatig ’s middags gaat liggen, voelt zich daarna niet alleen alerter, maar ook minder gestrest en gaat uitdagingen in het dagelijks leven rustiger tegemoet. Overigens: elk dutje telt, ook al is dat voor de meeste mensen alleen in het weekend mogelijk.

Bron: DPA Serviceline