Twee jaar geleden werd een video over de effecten van cola op het lichaam gepost op YouTube. Choquerend op het eerste zicht, maar iets minder op het tweede. Of waarom je niet alles moet geloven wat ze zeggen over cola.
1. “Na 10 minuten komen 10 theelepels suiker in je bloedbaan terecht.”
Natuurlijk bevat cola veel suiker, maar bevat jouw portie ook tien theelepels? Grote lepels, kleine lepels, afgestreken of op een torentje… Het probleem met die maat is dat ze niet vast is: een theelepel kan tussen 3 en 6 gram bevatten, meestal wordt de maat gelijkgesteld aan 5 gram.
Tweede probleem: wat is de hoeveelheid cola die je drinkt: een glas, een blik, een flesje, meerdere flessen? Het aantal theelepels verschilt per portie: 5, 7, 10 of een veelvoud ervan.
Hoe erg is het echt? Hoeveel cola je ook drinkt, het is altijd veel suiker. Alleen niet altijd 10 theelepels. Wel waar is dat er te veel suiker wordt gegeten: slechts 5 procent van je dagelijkse calorie-opname zou uit suiker mogen komen. Voor 2000 (vrouw) kcal per dag is dat 25 gram suiker, voor 2400 kcal (man) is dat 30 gram. Een klein glas tot een blikje cola per dag dus, en dan mag je geen koekje, choco of snoepje meer eten.2. “Na 20 minuten piekt de bloedsuikerspiegel en de lever antwoordt door veel insuline vrij te geven: “de lever schreeuwt, de insuline spuit eruit”.”
Klein foutje: insuline wordt aangemaakt door de pancreas, niet de lever. Die staat wel in voor de afbraak van suikers, maar da’s iets helemaal anders. En dan dat taalgebruik: de lever schreeuwt? De insuline spuit eruit? Echt waar?
Hoe erg is het echt? De pancreas en lever moeten werken om de suikers in je bloed te managen. Je lichaam is daar op voorzien, anders bestond het systeem niet. However: aangezien we te veel suiker eten, draaien deze overuren en raken ze overbelast. Volgens sommige wetenschappers is te veel suiker de hoofdoorzaak van niet-alcoholische cirrose, wat de lever onherstelbaar beschadigt. Bij een constant hoog niveau aan insuline loop je ook kans op insulineresistentie, wat uiteindelijk leidt tot diabetes type 2: je lichaam reageert niet meer op de insuline, waardoor de glucose in je bloed blijft rondhangen en niet als energie in de spieren geraakt.3. “Na 40 minuten is alle cafeïne opgenomen en zijn je pupillen wijder, alsof je amfetamines hebt geslikt, en je bloeddruk is gestegen.”
Wijdere pupillen kunnen naast drugs (lsd, marihuana, cocaïne, heroïne) ook veroorzaakt worden door medicatie tegen hartritmestoornissen, allergieën, door neusdruppels of oogdruppels, vergif, een tumor of oh ja, te weinig licht dat op het oog valt. De link met drugs is wel heel dramatisch. Niet gelogen, maar ook slechts een klein deel van de waarheid.
Hoe erg is het echt? Dat je pupillen verwijden van cola is geen gezondheidsprobleem en is ook zo weer voorbij. De hoge bloeddruk daarentegen is dat wel, zeker als het permanent wordt. Een hoge bloeddruk manifesteert zich niet meteen en soms zijn de potentieel dodelijke gevolgen ervan (hartfalen, beroerte, vergroot hart, hartaderbreuk) eerder.
4. “Na 45 minuten piekt de dopamineproductie piekt, stimuleert het pleziercentrum van de hersenen en maakt dat je je goed voelt. Fysiek is dat gelijkaardig aan het effect van heroïne.“
Dopamine komt vrij na het gebruik van elk genotsmiddel: eten, alcohol, roken, cafeïne, seks en ja, ook drugs. Het verschil tussen drugs en de andere middelen die dopamine vrijmaken is dat normaal een beetje dopamine wordt vrijgelaten en dan weer wordt opgenomen door het lichaam – zo blijft het gehalte intact. Bij drugs wordt meer dopamine vrijgelaten en blijft het langer in de hersenen rondspoken: de dopaminevoorraad blijft dus niet op peil. De formulering suggereert dat cola hetzelfde effect heeft als heroïne. We durven dat te betwijfelen.
Hoe erg is het echt? Het feit dat je hersenen letterlijk een geluksgevoel verspreiden na het drinken van cola maakt dat er een positieve associatie wordt gelegd. De slogan ‘Open happiness’ is dus niet zo vergezocht. Of het effect groot genoeg is om een verslavend effect te creëeren is nog wel de vraag. Voor wie er gevoelig aan is, waarschijnlijk meer dan voor wie er niet gevoelig aan is.
5. “Na 60 minuten: een suikercrash waardoor je opnieuw naar cola grijpt om opnieuw energie te krijgen. Het is ook waarom diabetes piekt: het overconsumeren van gesuikerde dranken.”
Diabetes ontstaat doordat het lichaam geen insuline meer aanmaakt (type 1) of de insulinereceptoren niet meer werken (type 2). In beide gevallen kan er geen suiker in de cellen opgenomen worden, omdat daar insuline voor nodig is. Ongezond leven verhoogt de kans op diabetes, al is er geen causaal verband tussen suikerconsumptie en diabetes.
De suikercrash klopt misschien als je niets anders eet of drinkt, wat meestal niet het geval is. Die andere voeding houdt de bloedsuikerspiegel dan toch deels op peil?
Hoe erg is het echt? Te veel suiker leidt tot te veel calorieën, meer energie dan je kan opdoen dus je lichaam stapelt het op in de vorm van vet. Minder gesuikerde dranken drinken kan je alleen maar ten goede komen. Dit geldt trouwens niet enkel voor cola maar voor alle gesuikerde dranken en voeding.
Ook over de opbouw van de video zijn vragen te stellen.
Zo worden de effecten op een strikt tijdschema gezet maar wordt er niet bij verteld in welke omstandigheden dit telt. Geldt het enkel als je veel cola in één keer naar binnen klokt? Wat als je er 15 minuten over doet om een glas cola te drinken? Dan zit nog niet alle suiker na 10 minuten in het systeem, bijvoorbeeld. Stijgt de bloedsuikerspiegel dan trager? Is dat beter of is het effect hetzelfde? Idem voor cafeïne? Of maakt dat niet uit? Of begint het x minuten na de eerste slok effect te hebben? Hoe lang duurt elk effect dan?
In welk programma de uitspraken worden gedaan en wie ‘Wholistic rejuvenist’ Gloria Gilbère is, wordt ook niet duidelijk. De ‘health detective’ heeft een reeks artikels en boeken op haar naam staan, maar geen enkele wetenschappelijke achtergrond. Het stelt uiteindelijk alles in vraag, zelfs of bovenstaand tijdschema wel klopt.
Cola staat duidelijk niet op het lijstje met gezonde voeding. Maar spreken de harde feiten niet voor zich in plaats van sterke vergelijkingen en cijfers te gebruiken die bij nader inzien niet zo straf zijn? Blijkbaar niet, want een genuanceerdere video, zoals deze video van CBC Philadelphia, is maar 55.000 keer bekeken tegenover 200.000 keer voor bovenstaande video.
Noot: in Europa wordt geen high fructose corn syrup gebruikt, maar gewone suiker. Fructose gaat recht naar de lever en wordt vaak omgezet in (buik)vet, wat hier dus ‘minder’ een probleem is.
Niet overtuigd dat cola niet gezond is? Bekijk dan eens in onderstaand artikel waar het nog allemaal voor gebruikt wordt.