In het kort

• Levensstijl en omstandigheden, zoals opleiding, inkomen, werk, slaap, beweging, sociale netwerken en mentaal welzijn, spelen een cruciale rol.
• Omgevingsfactoren hebben tien keer meer invloed op gezond ouder worden en vroegtijdige sterfte dan genetica.
• Veel van deze factoren zijn aanpasbaar, wat kansen biedt voor beleidsmaatregelen ter verbetering van de volksgezondheid.

Hoewel onze genen een rol spelen in gezondheid en levensduur, toont een grootschalig onderzoek, gepubliceerd in Nature Medicine, aan dat omgevingsfactoren veel zwaarder doorwegen. De studie, geleid door de Universiteit van Oxford, volgde bijna een half miljoen Britten en analyseerde zowel hun genetische aanleg voor 22 ziekten als biologische verouderingsprocessen via bloedeiwitten.

De conclusie is opmerkelijk: leefstijl en omgevingsfactoren hebben een impact die tot tien keer groter is dan genetica bij gezond ouder worden en het risico op vroegtijdig overlijden. Elementen zoals opleidingsniveau, inkomen, werkstatus, slaap, beweging, rookgedrag, sociale netwerken en mentaal welzijn spelen hierbij een doorslaggevende rol. Zelfs gewicht in de kindertijd en roken van de moeder tijdens de zwangerschap dragen bij.

Belangrijkste bevindingen

Elk van deze factoren lijkt op zichzelf misschien beperkt, maar hun gecombineerde effect is aanzienlijk. “Het echte leven is rommelig,” zegt hoofdauteur Austin Argentieri aan EuroNews, onderzoeker aan de universiteit van Harvard. “Al deze omgevingsinvloeden stapelen zich op.” Hij benadrukt dat ze de kern vormen van onze sociale en fysieke context en dus een grote impact hebben op gezondheid en levensverwachting.

Gezondheid is maakbaar

De studie toont aan dat de invloed van genetica en omgeving verschilt per aandoening. Genetische aanleg speelt een grotere rol bij ziekten zoals dementie en borst-, prostaat- en darmkanker. Voor hart-, long- en leverziekten is de omgevingsinvloed echter veel groter.

De bevindingen onderstrepen een belangrijk inzicht: veel omgevingsfactoren zijn beïnvloedbaar. Dat opent de deur naar beleidsmaatregelen die gericht zijn op het verbeteren van de volksgezondheid. Dr. Stephen Burgess, biostatisticus aan de Universiteit van Cambridge en niet betrokken bij het onderzoek, vat het krachtig samen aan EuroNews: “Onze genen bepalen niet onze toekomst.” Genetica kan bepaalde risico’s verhogen, maar de manier waarop we leven, maakt het verschil.