De vooruitzichten zijn goed: wie naar de releasekalender van de cinema’s kijkt, ziet elke week minstens één grote film staan. Aan het aanbod zal het dus niet liggen. Zo willen we je deze week aanmanen om naar The Father te trekken, een sublieme film met Anthony Hopkins in de hoofdrol. Maar ook de streamingdiensten zijn doen nog hun best: zo werd zopas Luca gelanceerd op Disney+, een zomerfilm van Pixar die eveneens voor ontroering heeft gezorgd.

The Father: dementie voor de allereerste keer zo realistisch in een film

Het was het meest vreemde moment van een op zich al vreemde Oscaruitreiking: de award voor Beste Acteur die als laatste werd uitgereikt. De verplaatsing was gemaakt omdat zowat iedereen verwacht had dat Chadwick Boseman de award zou krijgen voor zijn laatste rol, in Ma Rainey’s Black Bottom. Het zou een mooi eerbetoon zijn, zo was de redenering. En omdat zelfs de Academy niet op voorhand weet welke naam er in de enveloppe zit, maakte ze een beredeneerde gok. Anthony Hopkins won, maar die man – 83 en dus risicopatiënt voor Covid – lag te slapen aan de andere kant van de wereld, in Londen. Joaquin Phoenix vertelde dat hij de award in zijn naam ontving en dat was het dan: het einde van de show.

De film waarvoor Anthony Hopkins de prijs kreeg, heet The Father. Daarin speelt Hopkins een dementerende man die Anthony heet en dezelfde geboortedatum heeft dan hemzelf, 31 december 1937. Anthony woont al jarenlang in een grote flat in Londen, alleen. Zelfstandig. Omgeven door zijn boeken, zijn klassieke muziek, zijn piano. Zoals hij het graag heeft. Maar dochter Anne (Olivia Colman) begint te merken dat de dingen moeilijker gaan. Dat haar vader vergeetachtig is. Verward. Dat hij dingen kwijtraakt en achterdochtig wordt.

Dat klinkt als een klassieke film over iemand die bezoek krijgt van de verschrikkelijke ziekte die ontdekt werd door Aloïs Alzheimer. Het is de Franse filmmaker Florian Zeller – die de film op zijn eigen toneelstuk baseerde en met The Father zijn debuutfilm aflevert – die zorgt dat het meer wordt dan dat. Door zijn manier van vertellen en verbeelden zorgt hij er immers voor het eerst voor dat we als kijker mee in de war worden gebracht. Personages krijgen verschillende gezichten. De chronologie wordt verhakkeld. Plots lijken jaren verdwenen uit ons geheugen. Of is een deur plots een kast geworden. En Anne, ging die nu naar Parijs verhuizen of niet?

Anthony Hopkins speelt het allemaal subliem. Zeller wilde Anthony Hopkins voor de rol en niemand anders. Hij mailde hem in 2017 en wachtte geduldig op antwoord. De productie werd in tussentijd niet opgestart. Het is de beste zet geweest die de regisseur kon maken. Hopkins maakt de angst die mensen met dementie elke dag voelen, het verdriet ,de woede en de onzekerheid, op sublieme wijze voelbaar.

We hebben zelf via vrijwilligerswerk al heel wat ervaring met mensen met (jong)dementie en nooit hebben we de realiteit van de ziekte meer treffend vertolkt gezien dan hier. De gelatenheid wanneer blijkt dat je zelf niet meer weet hoe je je trui moet aandoen en dan maar hulp aanvaardt. Het gevoel de vat op de werkelijkheid te verliezen. Niet meer weten wie je kan vertrouwen. En dan toch maar met iemand meegaan omdat je geen andere optie hebt. Elke dag opnieuw informatie proberen opnemen die je de dag nadien – of zelfs vijf minuten later – alweer kwijt bent. Om dan helemaal opnieuw te beginnen. Niet weten waar je bent en wie de mensen om je heen zijn. De frustratie en het verdriet die daarbij gaan horen.

De terugkerende paranoia rond het verloren polshorloge toont het op een pijnlijke manier aan: je geheugen neemt binnenwegen omdat de hoofdweg is afgesloten. Er worden voorwerpen en mensen met gevoelens en angsten verbonden. Niet omdat ze noodzakelijkerwijs zo met elkaar samenhangen, maar omdat het de enige weg is die onze hersenen nog kennen.

Op het einde van de film is de grote flat verdwenen en moet Anthony zich tevreden stellen met een klein kamertje waar iedere dag iemand binnen stapt om hem aan te kleden. De rest van de dag mag hij eten en slapen. Op goeie dagen kan er nog een wandelingetje in het park vanaf. Ook dat is leven met dementie. Ook dat is verlies. Sublieme en tegelijkertijd confronterende film.

Score: 9/10

Luca: Pixar brengt een eenvoudige boodschap op de allermooiste manier in een zomerfilm

Bij Pixar zijn ze behoorlijk op hun tenen getrapt: hun laatste twee films zijn immers zonder bioscooprelease op Disney+ gelost. Bij Soul was daar nog begrip voor, want op vele plekken waren de bioscopen gesloten en een release via het eigen streamingkanaal leek de meest logische optie. Zes maanden later is er al wel een alternatief, maar opnieuw komt Luca gewoon beschikbaar op Disney+, zonder bioscooprelease en zonder VIP Access.

De film vertelt het verhaal van het zeemonster Luca die samen met zijn ouders in de onderwaterwereld leeft. Hij heeft een stiekeme fascinatie voor de bovenwereld, maar daar wonen de mensenmonsters en zijn ouders hebben hem altijd duidelijk gemaakt dat de mensen maar één ding willen en dat is hem om het leven brengen. Maar dan ontmoet hij per ongeluk Alberto, een zeemonster dat al veel meer kennis heeft van de mensenwereld dan hijzelf. Luca raakt gefascineerd door de jongen en zijn onverschrokkenheid en laat zich mee op sleeptouw nemen. Samen dromen ze van een Vespa die hen dan kan rijden naar waar ze maar willen. Wanneer ze Giulia ontmoeten, een dochter van een eenarmige visser, lijkt dat doel wat dichterbij te komen.

Het begin van Luca doet denken aan The Little Mermaid: een verhaal over een onderwaterwezen met een fascinatie voor de bovenwereld. Deels is de film er verwant mee, maar het hart van deze film zit ‘m hier in de vriendschap tussen Alberto en Luca. Luca’s hoofd zit immers vol angsten en dingen die hij niet mag of kan doen, zo is het hem immers altijd geleerd. Het is pas wanneer hij Alberto ontmoet dat hij beseft dat dat niet noodzakelijk zo hoeft te zijn. Alberto van zijn kant heeft eindelijk de vriend waar hij al zo lang naar verlangt en samen durven ze de stap te zetten naar een leven in het (fictieve) stadje Portorosso.

Luca is niet toevallig een jongeman die gebeten is om te weten: hij is nieuwsgierig naar alles wie/wat hij niet kent en is altijd bereid om het beeld dat hij van de realiteit heeft bij te stellen als blijkt wat hij dacht te weten fout is. De boodschap is hier niet ver te zoeken: Pixar vertelt over inclusie en over hoe we elkaar pas kunnen aanvaarden als we elkaar leren kennen. Zij gebruiken de metafoor van de zeemonsters en de mensenmonsters, maar de boodschap is toepasbaar op mensen met een andere huidskleur, seksuele geaardheid, politieke overtuiging of religie dan de onze, of zelfs op mensen met een beperking. Wie we niet kennen, jaagt ons angst aan.

Iedereen heeft het verlangen om aanvaard te worden en ergens bij te horen. Deze keer geen innerlijke gedachtenstromen, zielen, dodenwerelden of mythische draken (zoals in Raya And The Last Dragon, de recente Disney-film), maar gewoon een film over vriendschap en het verlangen om ergens bij te horen. Eenvoudiger kon het niet, maar Luca brengt de boodschap op de allermooiste manier binnen. We kunnen er vreemd genoeg niet voor naar de bioscoop, maar wie er Disney+ voor opstart, zal zien dat de nieuwe Pixar, in al zijn eenvoud, opnieuw een pareltje is.

Score: 8/10 – Luca is te bekijken via Disney+.