Feit: volgens het World Happiness Report van de Verenigde Naties bestaat de top tien van de gelukkigste landen ter wereld voornamelijk uit Europese landen. Denemarken staat op één, gevolgd door Noorwegen en Zwitserland. Onze noorderburen staan verrassend op vier, België bekleedt de 21e plaats. Maar is de rest van de wereld dan ongelukkig?

In het Westen leeft het idee dat persoonlijk geluk maakbaar is en dat je zelf de touwtjes in handen hebt. Misschien wel het beste voorbeeld daarvan is de American Dream, het idee dat iedereen gelukkig kan worden, ongeacht zijn afkomst. In de praktijk komt deze droom vaak neer op het verwerven van status en materiële rijkdom.

Azië, een strikte hiërarchie

Terwijl in onze streken het geluk van het individu doorgaans primeert, staat in Aziatische landen zoals China, India en Japan de familie centraal. De samenleving wordt er ingedeeld volgens een strikt hiërarchisch systeem, waarin oudere mannen hoger op de ladder staan en jonge vrouwen lager. Het persoonlijk geluk wordt opzijgezet ten voordele van het groter geluk van de groep waartoe je behoort. De eer van je familie, je dorp of het bedrijf waarvoor je werkt, krijgt voorrang op je eigen geluk.

Wie afwijkt van deze norm, wordt berispt en in het ergste geval verstoten. In Japan heeft die sociale druk voor een fenomeen gezorgd waarbij jongeren zich vrijwillig op- en afsluiten, de zogenaamde hikikomori.

Al sinds de jaren negentig kampt Japan met een ernstig sociaal probleem: jongeren die zich in hun kamer opsluiten. Ze verbreken het contact met familie en vrienden en worden moderne kluizenaars. Ze zouden ondertussen al met zo’n 3,6 miljoen zijn.Hikikomori, wat letterlijk ‘zich opsluiten’ betekent, is een symptoom van een samenleving met een grote prestatiedruk. “Japan staat bekend als tijgerland, landen met snelle economische groei in Azië”, zegt japanologe Sarah De Roode. “De druk is er enorm. Sommige jongeren kunnen niet omgaan met die druk en sluiten zich letterlijk en figuurlijk af van de samenleving. Jongeren belanden in een depressie en krijgen een laag zelfbeeld. Ze komen niet meer buiten en verbreken het contact met hun omgeving.”Hikikomori wordt niet officieel erkend als een psychologische stoornis. De enige gekende behandeling gebeurt op initiatief van de getroffen jongeren. “Na een tijd geraken de slachtoffers uit de vicieuze cirkel, zoeken ze contact op met degenen die het dichtst bij hen staan en komen ze gaandeweg terug in de samenleving”, zegt japanofiel Eline Vanreyten. “Psychiaters lobbyen wel voor een concrete aanpak en behandeling, maar dan moet het eerst erkend worden als een psychische stoornis.”

Afrika, veel tijd en weinig zorgen

Ook in Afrika worden familiewaarden hoog in het vaandel gedragen. “Afrikanen leven vaak in grote families samen onder één dak”, vertelt Idrissa (25). “Ze maken zich minder zorgen over materiële dingen, omdat ze weinig hebben. En alles wat ze hebben delen ze”, legt hij uit.

Omdat ze in grote groepen samen leven, kent iedereen elkaar. “Als mensen elkaar tegenkomen op straat, vragen ze hoe het met hen gaat en hoe het met de gezondheid is”, aldus Idrissa.

Het Midden-Oosten, gedeeld geluk

In het Midden-Oosten overheerst het gemeenschapsgevoel. De meeste mensen halen er hun persoonlijk geluk uit het helpen van anderen.

Yilmaz Kurtal, de voorzitter van de moskee in Winterslag bevestigt dat het groepsgevoel primeert. “Iedereen in de gemeenschap zorgt voor elkaar. Als er iemand ongelukkig is, proberen de anderen hem op te vrolijken”, zegt hij.

Toch is het ook belangrijk dat je zelf goed in je vel zit. “Als je als individu ongelukkig bent, kun je ook weinig betekenen voor anderen”, zegt Kurtal.

Zuid-Amerika, wees blij met wat je hebt

Het leven in Zuid-Amerika is soms hard, maar je moet het gewoon accepteren, zeggen anderen. “Blijven huilen bij elke tegenvaller heeft geen zin.”

Ondanks hun realistische kijk op het leven, dragen veel Zuid-Amerikanen het hart op de tong. Ze leven uitbundiger dan mensen in het Westen en tonen sneller hun emoties.

© 2015 – C.H.I.P.S. StampMedia – Tekst: Stef Vananderoye en Kenneth Voorter