Plots 'versnelling' over vaccins, massavaccinatie al in maart, maar gemeenten blijven met veel vragen

Premier Alexander De Croo (Open Vld) en zijn minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) begrepen snel dat de kritiek over de vaccinaanpak om een koerswijziging schreeuwde, waarna later ook Vlaams minister Wouter Beke (CD&V) bijschakelde. De wel erg voorzichtige aanpak van vaccins in de frigo laten, wordt aangepast. Zo moet het vaccineren sneller gaan. Vlaams minister Bart Somers (Open Vld) wil al voorbereiden om in maart massacampagnes te doen. Alleen, de gemeenten, die de vaccinatiecampagne moeten begeleiden, weten nog van niets, en klagen. De kritiek is dus niet weg.

In het nieuws: De reactie van Vandenbroucke en nadien Beke, om toch te schakelen in de vaccinatiecampagne.

De details: Van “starten met oog op veiligheid” ging het plots naar “nu versnellen”.

Communicatie is belangrijk in een crisis, dat is een open deur intrappen. Maar het is en blijft een les die je ervaren rotten als Alexander De Croo (Open Vld), de premier, en zeker z’n minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) niet moet leren.
Want zij voelden gisteren duidelijk nattigheid over de vaccins, waar België er al zo’n 700 van had beginnen toedienen. Het contrast met andere landen, zoals Israël, de VS, de UK, maar ook EU-land Denemarken, kon nauwelijks groter.
De kritiek over de trage Belgische opstart, en vooral de initiële verdediging “dat wij voor kwaliteit gingen”, en liever “uiterst voorzichtig te werk gingen”, en ook dat het “een marathon was en geen sprint”, het volstond allemaal niet. Het optreden van Dirk Ramaekers, hoofd van de taskforce vaccinatiestrategie, in Terzake maandag mag ronduit dramatisch genoemd worden.
Onder meer de aanpak om hele frigo’s vol vaccins te laten zitten, om toch maar voor elk toegediend vaccin “een ander klaar te hebben zitten”, leverde forse kritiek op. Het richtcijfer van 30.000 vaccins toegediend in de eerste golf leek alvast niet gehaald te worden.
En dus volgde gisteren een nieuwe mantra: “Versnelling”, werd plots de boodschap. En er werd “aan de taskforce gevraagd om de campagne te versnellen”. Dat is natuurlijk de overheid die aan zichzelf vraagt een tandje bij te steken, maar communicatief werkte het wel.
Daarbij nam de minister van Volksgezondheid het heft in handen, na kritiek van zowat heel de oppositie, van N-VA over cdH tot Vlaams Belang en PVDA, in de Kamer: “Geen enkel vaccin mag in een diepvries blijven liggen. Ze moeten zo snel mogelijk allemaal gebruikt worden”, verklaarde hij in het halfrond.
Daarop volgde ook het Vlaams niveau, dat altijd in deze crisis wat achterophinkt, als het op de medische aanpak aankomt. Want ook Vlaams Welzijnsminister Wouter Beke (CD&V) kwam met het nieuws dat er “snellere vaccinatiecampagnes zullen komen”, en “dat er geen vaccins van de huidige voorraad meer in de koelkast blijven met het oog op een tweede prik”.
Ze koppelden dat nieuws aan Pfizer, de producent van het vaccin dat nu al geleverd wordt, die bevestigde dat de leveringen er de komende weken zullen zijn. Daarbij is sprake van 250.000 dosissen voor Vlaanderen. “Hierdoor moeten we geen stock meer aanhouden“, zo was de redenering.
Ook in het Vlaams Parlement volgden kritische reacties van de oppositie, daar is dat Groen, Vooruit en Vlaams Belang. Dat Vlaanderen trager is dan Wallonië, bij de vaccinatie, ging niet onopgemerkt voorbij. Maar Beke bleef er rustig bij, al mag hij zich ongetwijfeld vandaag in het Vlaams Parlement weer aan een spervuur van vragen verwachten.
De enige die ondertussen nog een beetje communicatief uit de bocht ging, was federale vicepremier Petra De Sutter (Groen), nochtans zelf medisch zeer geschoold. Op Terzake bleef ze gisterenavond bij de lijn dat “Europa heeft gekozen voor zekerheid”. “Men wil vertrouwen hoog houden door de procedure correct te volgen. Niet alleen het Verenigd Koninkrijk en Israël, ook Rusland en China vaccineren mensen met vaccins die niet dezelfde standaard hebben als degene die wij gebruiken”, zo verklaarde ze.
Dat is een vreemde uitspraak over Israël en de UK. Want in dat eerste land werkt men met het vaccin van Pfizer, dat ook in België nu wordt toegediend, in de UK werkt men ook met Moderna en AZ, allemaal producenten waar ook de EU bij aankocht. De bureaucratische molen gaat alleen wat trager, en er is minder snel aangekocht in de EU. Meteen kreeg De Sutter ook een paar forse reacties van de internationale pers, dat haar uitspraak “onzin” was.

The big picture: Is de heisa rond de vaccinaties nu weg? Het valt te vrezen.

Vandaag komt opnieuw de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid samen, een lange en dure naam voor de vergadering die de negen ministers van Volksgezondheid van dit land bijeen moet brengen, onder leiding van Wouter Beke. Zij moeten proberen om op één lijn te komen.
Maar daar waar Vlaanderen maar aan een dikke 6.700 vaccinaties zou komen deze maand, zit men in Brussel met een snellere strategie om 4.000 vaccins in de woonzorgcentra toe te dienen, en in Wallonië gaat men zelfs voor 12.000 inentingen: het dubbele dus. Wallonië schiet gewoon sneller uit de startblokken.
Het beeld in Franstalig België is ook mediatiek dus helemaal anders, daar ligt Christie Morreale (PS) veel minder onder vuur dan Beke aan Vlaamse kant. Het debat daar draait veel meer rond de volgorde van de vaccins, een felle open brief vanuit de medische wereld pleitte ervoor om zorgverleners en medisch personeel voorrang te geven bij vaccins, in plaats van te focussen op de bewoners van woonzorgcentra.
Alvast het personeel van die woonzorgcentra wordt nu ook mee ingeënt, zo is beslist. Maar vrijdag wil Vandenbroucke met meer duidelijkheid komen, over het geheel. Morgen staat alvast ook nog een meeting gepland met de taskforce zelf. Maar of Vandenbroucke en Beke tegen vrijdag nu een spectaculaire versnelling kunnen aankondigen, valt te betwijfelen: er is de bottleneck van Europese bestellingen, waardoor België niet sneller kan gaan. Garanties over leveringen in februari zijn er blijkbaar ook niet.
Bovendien is er nu al erg veel druk op de woonzorgcentra en de ziekenhuizen, die met personeel werken dat al maanden op het tandvlees zit, doordat collega’s uitvallen. Een nieuw plan, dat nog sneller moet gaan, levert daar meer spanning op. Anderzijds zagen weinigen het nut in van duizenden vaccins in de frigo te laten wachten.
Maar het zijn niet de enigen die met vragen zitten over de organisatie van de vaccinatiecampagne. Met name de gemeenten roeren zich. Want na de woonzorgcentra in januari, moet in februari een eerste massavaccinatie plaatsvinden. Die wordt dan op niveau van de gemeenten georganiseerd, met grote ‘vaccinatiedorpen’. Tenminste, dat is wat in de buurlanden wordt voorbereid.
Want in Vlaanderen ontvingen de burgemeesters nog geen letter bijkomende info, tot grote ergernis van de lokale bestuurders. “Die knopen zijn nog altijd niet doorgehakt. Het wordt tijd dat ze hun ei leggen. De vaccinaties moeten zo dicht mogelijk bij de mensen gebeuren om succesvol te kunnen zijn”, waarschuwt Nathalie Debast namens de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten.
Maar ook hier dreigt een typisch Belgische soap: Vlaanderen is bevoegd voor de gemeenten, maar het federale beslist over de ziekenhuizen. En ondertussen lijken de beleidsniveaus op elkaar te wachten.
Die chaos is extra moeilijk te aanvaarden, omdat men al maanden spreekt vanuit de overheid over de vaccins als “de oplossing” van de coronacrisis, het “lichtpuntje aan het eind van de tunnel”. Al maanden heeft men dus ook de tijd gehad om die vaccinatiecampagne voor te bereiden. Het kan niemand van de beleidsmakers ondertussen ontgaan zijn hoe in de pers artikelen verschijnen over de manier waarop de Israëlische overheid, gespecialiseerd in crisismanagement, die campagne minutieus plande en uitvoerde in eigen land.
En kijk, ook daar is al een eerste antwoord klaar: vanmorgen liet Bart Somers (Open Vld), in de Vlaamse regering bevoegd voor de gemeenten, aan Belga weten “dat hij met lokale besturen begin maart klaar wil zijn om de bredere bevolking te vaccineren“. Tot nu toe stond die planning op april-mei.

Aangekondigd: Met veel bombarie komt hij er nu, de ‘pandemiewet’.

“De Wetten van Verlinden”, staat met grote letters onder een voorpagina van Knack die de Vogue waardig had kunnen zijn: de foto van CD&V haar nieuwe leading lady spat ervanaf. En de minister van Binnenlandse Zaken weet het wel zeker: “Neen, de rechtsstaat zit niet op een roetsjbaan“.
Vandaag immers kondigt Verlinden, in zowat alle kranten ook, een wettelijk kader aan om heel de corona-aanpak te onderbouwen, een zogenaamde ‘pandemiewet’. Die werkte haar kabinet uit, samen met minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld).
Die wet komt er nadat er loodzware kritiek te horen was op de manier waarop maatregelen zoals een avondklok, de sluiting van bepaalde zaken, het betreden van woningen, het verbieden van iemands toegang tot een tweede woning, of de controle van burgers met drones werden genomen. Voor een aantal van die zaken, die manifest tegen de grondrechten ingaan, ontbrak toch de nodige democratische onderbouwing via het Parlement.
En erger, een aantal lokale bestuurders misbruikten de coronacrisis om lokaal nog verder te gaan: onder meer in Willebroek voerde een burgemeester van N-VA de avondklok in “omwille van veiligheid”, wat uiteraard niet kan.
Een nieuwe ‘pandemiewet’ moet nu een aantal mogelijke maatregelen ‘aanbieden’ die de beleidsmakers wettelijk kunnen nemen in het geval van een pandemie. Dan heeft dat soort maatregelen meteen een democratische meerderheid in het Parlement achter zich gehad. Want tot nu ging alles via KB’s en MB’s, koninklijke en ministeriële besluiten van de regering zelf: een beetje magertjes, om zo ver vrijheid te beperken, met dergelijke juridische instrumenten.
Maar of nu alle kritiek kan getemperd worden, met de pandemiewet, en de rechtsstaat “niet op de roetsjbaan” zit, zoals Verlinden stelt? Wel, in De Morgen reageert grondwetspecialist Patricia Popelier al waarschuwend: “We moeten opletten dat we hiermee geen blanco cheque geven. Een inperking van de grondrechten kan enkel aanvaard worden vanuit een bijzondere urgentie, en als de bestaande maatregelen niet volstaan. Op zijn minst moeten er in de pandemiewet procedurele garanties worden ingebouwd voor zo’n uitbreiding. Zij moet achteraf ook telkens de goedkeuring krijgen van het parlement.”

Ook genoteerd: Tenminste één regeringspartij blijft kritische vragen stellen. Die van Georges-Louis Bouchez (MR).

De aankondiging van Verlinden haar pandemiewet komt er net op moment dat de federale overheid in volle kracht haar controles op thuiswerk uitrolt. Controles organiseren, dat loopt als een trein, voor de inspecteurs.
Wie in overtreding blijkt, mag ferme boetes verwachten. Het is een zoveelste bijkomend element in een ondertussen wel erg gereguleerd klimaat van regeltjes, waarvan sommigen toch moeilijk uit te leggen blijven.
Opvallend daarbij, de opmerkingen van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, toch nog altijd de tweede grootste regeringspartij na de PS. Die reageerde deze ochtend op een artikel in La Libre, dat “vijf redenen” gaf waarom de kappers nog steeds gesloten zijn. “We hebben recht op een echte wetenschappelijke studie. Niet op een reeks beschouwingen. We moeten niet bang zijn om moeilijke beslissingen te nemen, we doen dat al een jaar lang. Maar dat moet op een meer solide basis gebeuren”, zo stelde hij onverkort.
Bouchez was al eerder kritisch over de sluiting van al te veel zaken, vaak kleine zelfstandigen, die pal in het kiespubliek van de MR zitten. Maar het ontbreekt de Franstalige liberalen wat aan slagkracht in de regering. Vicepremier Sophie Wilmès (MR) is vooral gefocust op buitenlandse dossiers, en verder is er enkel nog David Clarinval (MR), die wel probeert, maar niet tegen de pletwals van Vandenbroucke en De Croo opkan.