International Women’s Day. Ieder jaar ontaardt de onvermijdelijke discussie rond deze dag  in een potje modder gooien. Dit verhitte maatschappelijk discours verdeelt de deelnemers steevast in twee kampen, of zo lijkt het toch: ofwel sluit je je aan bij die van de “radicale, schuimbekkende feministen” ofwel bij die van de “seksistische, dominerende mannen” die hunkeren naar de goede oude tijden van het “patriarchaat”. Dit zijn stereotypen, maar toch weten ze zich steeds te nestelen in ons collectief bewustzijn. Nuancering wordt daarbij vaak verdrongen naar de achtergrond. Dat de strijd voor gendergelijkheid broodnodig is, staat buiten kijf.  Maar in dat verhitte discours lijken de gevolgen voor de identiteit van de man een nagedachte te zijn, terwijl die de laatste paar decennia toch wel zware klappen heeft gekregen. Het concept van het “man zijn” is namelijk ingrijpend veranderd. Vooral jonge mannen weten geen blijf meer met zichzelf. Sommigen zoeken uit angst hun toevlucht in de wereld van de hypermasculiniteit, terwijl anderen simpelweg verloren lijken te zijn in de wildernis. Met andere woorden: hun identiteitsgevoel vertoont barsten. Want wat betekent het nog: mannelijk zijn? Hebben wij nood aan een reboot?

Virile agitur

Diverse culturen doorheen de geschiedenis hadden allen gemeenschappelijke kenmerken om het “man zijn ” aan te duiden. De oude Grieken (en later de Romeinen) hadden de opvatting dat je een persoonlijke identiteit niet opbouwt door er simpelweg over te filosoferen, maar die alleen kan verwezenlijken door daden. Ze wisten dat individuele levenskeuzes enorme invloed hebben op hoe die persoon zichzelf ziet, en hoe diens psyche zich vormt. Het Romeinse gezegde “Virile agitur” (het mannelijke wordt uitgevoerd), verwoordt de essentie van dit principe. Voor hun draaide het fundamenteel om eer, discipline en trouw. Ze wisten allen wat er van hun verwacht werd (bescherming bieden, kennis overdragen), ongeacht hun status in de wereld. Dat was wat het man zijn in die cultuur betekende. Voor de Romeinen was dit een proces dat steeds herhaald moest worden. Alleen op die manier, of zo dachten ze, creëer je een gevoel van persoonlijke identiteit en trots. Naar die principes zou de moderne man kunnen teruggrijpen.

“Alpha what?“

Het is al lang geweten, maar het kan niet genoeg herhaald worden: Het tijdperk van de boertige macho, of erger nog, de zogenaamde alpha male is nu echt wel definitief voorbij. Mogelijk kwam je er in de nineties bij een select publiek nog mee weg, maar dat gedrag brengt je tegenwoordig nergens meer. Vanaf een bepaald punt in je leven wordt er een stuk meer van je verwacht dan de spiermassa die je kan voorleggen, of met hoeveel partners je het bed hebt gedeeld. Er zal altijd wel iemand zijn die je in zo’n banale zaken voorbij steekt, dus wees slim en verleg je focus. Eeuwig jong (zowel fysiek als mentaal) willen blijven is een gevaarlijke illusie, en niet haalbaar. “You can’t measure manhood with a tape line around his biceps“, zei beroemd Amerikaans atleet Billy Sunday ooit. Can’t argue with that, Billy.

De zege van de middelmatigheid

Dat we in het Westen in een prestatiemaatschappij leven en dat dit soms ongezonde vormen aanneemt, klopt volledig. Maar waarom zou dit een reden moeten zijn om als jonge man volledig te stoppen met ambities te koesteren? Deze essentiële waarde waar mannen van oudsher belang aan hechtten, lijkt jammer genoeg steeds minder weerklank te vinden bij deze groep. In de sociale wetenschappen staat dit fenomeen bekend als “verlengde adolescentie”. Studies hebben uitgewezen dat meer en meer jonge mannen te lang in die fase (12-18 jaar) vast blijven zitten, en er niet in slagen om door te groeien. Iedere man zou zichzelf daarom de volgende vraag moeten stellen: wat voor man wil ik worden, en hoe bereik ik dit? Het vraagt tijd en moeite, maar het is een cruciale fase voor ieder individu, van welk gender dan ook. Libanees schrijver Khalil Gibran wist hier het volgende over te zeggen: “The significance of a man is not determined by what he has achieved, but rather what he wants to achieve“. Plannen, het steeds streven naar beter is dus de boodschap. Alleen zo creëer je de basisvoorwaarden voor groei.  

“Laat iemand anders het maar doen”

Onze moderne samenleving verwacht dat zaken die voordien eerder als “vrouwelijke activiteiten” werden aanzien (koken, wassen, etc..), meer en meer door mannen gedaan moeten worden. Toch stuit dit principe bij velen nog op weerstand. Het zou niet “mannelijk” zijn, wij staan daar zogezegd boven. Dit is foutief denken, en is zelfs inherent onmannelijk. Als een volwassen man echt zelfstandig wilt zijn, en dus respect wilt krijgen van zijn directe omgeving en/of partner, moet die ook bereid zijn bepaalde zaken te doen die hem niet meteen aantrekkelijk lijken. Het getuigt van weinig karakter en gevoel van verantwoordelijkheid om die klusjes uit luiheid af te schuiven op een ander. Dit zijn life skills, elk individu zou die onder de knie moeten hebben. Hoe meer je op zelfstandige basis weet te doen, des te groter je gevoel van eigenwaarde wordt.

Niets is dan ook meer bewonderenswaardig dan een man die zijn principes volgt en van wanten weet, in eender welke situatie. Amerikaans filosoof Ralph Waldo Emerson vatte dit bondig samen in zijn beroemde essay ‘Self-reliance’ met het credo “trust thyself“. Als je weet dat je de kennis en vooral de wil bezit om voor haast ieder obstakel een oplossing te vinden, wordt het leven meteen al een stuk aantrekkelijker.

Horizon verbreden

Het mag dan wel lichtjes elitair klinken, maar het is nu eenmaal een fact of life: mannen die geregeld eens een boek openslaan, kennen meer succes in hun leven en carrière dan diegenen die dat niet doen. Dit heeft meerdere redenen. Lezen (zowel fictie als non-fictie) dient namelijk niet alleen om woordenschat bij te spijkeren, kennis te verkrijgen of om de horizon te verbreden. Het verandert effectief de manier waarop je brein werkt. Hoe vaker een persoon leest, hoe sterker zijn synapsen (de verbindingen tussen zenuwcellen) worden en hoe meer er bijgemaakt kunnen worden wanneer de oude afsterven. Dit zorgt ervoor dat connecties tussen meerdere stukken informatie gemakkelijker gelegd worden en dat je met creatieve ideeën voor de dag kan komen.

Daarnaast maakt het de lezer ook meer empathisch. Dit is zeker cruciaal voor mannen, omdat wij biochemisch gesproken nu eenmaal niet zo in tune zijn met emoties als vrouwen. Met andere woorden: een man die regelmatig leest, heeft meer te bieden dan een die dat niet doet. Of in de woorden van Napoleon Bonaparte: “Show me a family of readers, and I will show you the people who move the world.” 

Stay classy

Het is een toonbeeld van volwassenheid in een open samenleving wanneer die kritisch naar zichzelf durft kijken, en waar nodig veranderingen aanbrengt. Dit is een collectief project, en vraagt dus participatie van iedereen. De weg naar een egalitaire samenleving kent putten en obstakels, maar het is het waard om daar voor te vechten. Dus, heren: vind gerust trots in je mannelijkheid en alle positieve waarden die het kan uitdragen, maar blijf bescheiden en behoud dat gevoel van zelfspot dat zo belangrijk is. Wees verder grootmoedig, respectvol, en steun met overtuiging de strijd van een ander die momenteel niet dezelfde kansen krijgt. Er kan namelijk een tijd komen waarin je zelf nood hebt aan die steun.