De laatste dagen van de ambtstermijn van Donald Trump zijn aangebroken. Op woensdag 20 januari 2021 zal hij Het Witte Huis moeten verlaten en zal Joe Biden de nieuwe president van de Verenigde Staten worden. In de laatste dagen van zijn ambt verleent Trump nog gratie aan heel wat mensen, maar kan hij dat ook aan zichzelf?
Wanneer Donald Trump woensdag niet langer de president van de Verenigde Staten is, is hij zijn presidentiële onschendbaarheid kwijt en kan hij opnieuw vervolgd worden. Maar daar zou hij mogelijk vanonder kunnen muizen, door zichzelf gratie te verlenen. Het is iets wat nooit eerder gebeurde in de geschiedenis van de Verenigde Staten, waardoor het ook niet helemaal duidelijk is of het mag of niet.
Gratie
In de Verenigde Staten kan de president gratie verlenen aan veroordeelden en gevangenen. Op die manier kan hij ervoor zorgen dat hun straf kwijtgescholen wordt. Tijdens zijn termijn als president heeft Donald Trump al gratie verleend aan tientallen veroordeelden.
De laatste dagen van een presidentschap zijn traditioneel de dagen waarin heel wat van die pardons uitgedeeld worden. En daarvoor durven sommigen al eens een aardig potje te lobbyen. Zo worden er soms hallucinante bedragen aangeboden in ruil voor zo’n pardon.
Maar aangezien Trump zelf verschillende rechtszaken boven zijn hoofd heeft hangen, kan hij die pardon in principe ook gebruiken voor zichzelf. Al is dat natuurlijk geen makkelijke kwestie.
Grondwet
In het verleden hebben presidenten al meermaals gratie verleend aan vrienden en familieleden. Maar gratie verlenen aan jezelf, da’s natuurlijk nog iets anders. Jezelf gratie verlenen zou namelijk een inbreuk kunnen betekenen tegen de Amerikaanse Grondwet. Die zegt dat “niemand het recht heeft om de rechter te zijn in zijn of haar eigen zaak”. Door gratie aan jezelf te verlenen word je dus op een manier rechter in je eigen zaak.
Toch lijkt Trump er zelf van overtuigd dat hij zichzelf gratie kan verlenen. Zo tweette hij in 2018 nog dat hij “het absolute recht” heeft om zichzelf gratie te verlenen. Toen al trokken verschillende Grondwetkenners dat in twijfel. Als Trump zichzelf gratie verleent, dan zal die zaak waarschijnlijk bij de Supreme Court belanden, aangezien er hierbij twee bepalingen uit de Grondwet met elkaar in conflict komen. Het is dan aan de Supreme Court om te oordelen welke wet meer doorweegt.
Achterpoortje genaamd Mike Pence
Maar er is een achterpoortje in het systeem. In 1974 probeerde toenmalig president Richard Nixon namelijk om zichzelf in het licht van het Watergate-schandaal gratie te verlenen. Toen oordeelde een rechter in zijn eigen entourage dat dat onmogelijk zou zijn. Maar via een omweg kreeg Nixon toch z’n pardon.
Hij stapte namelijk zelf op, waardoor zijn vicepresident Gerald Ford president werd. Een maand nadat Ford president werd, verleende hij gratie aan zijn voorganger Nixon.
In principe zou Trump deze methode ook kunnen gebruiken. Als hij morgen, op zijn laatste dag als president, zelf ontslag neemt, dan wordt zijn vicepresident Mike Pence automatisch president voor één dag. In die dag kan Pence dan gratie verlenen aan Donald Trump.
Waar wordt Trump van beschuldigd?
Trump zou zo’n gratie kunnen gebruiken aangezien er hem verschillende rechtszaken boven het hoofd hangen. Zo is er uiteraard de bekende zaak rond pornoactrice Stormy Daniels en Playboymodel Karen McDougal. Zij ontvingen tijdens de presidentscampagne van Trump zwijggeld om hun affaires uit het verleden geheim te houden. Maar in 2018 kwamen ze met hun verhaal naar buiten. Toen werd Michael Cohen, de advocaat van Trump, al veroordeeld tot drie jaar cel. Trump was op dat moment nog onschendbaar als president maar hij kan nu veroordeeld worden voor fraude in deze zaak omdat hij het geld overschreef als een business transactie, wat gezien wordt als fraude. Daarnaast zijn er nog verschillende gevallen van belastingontduiking en -fraude bekend.
Maar recent maakte Trump zich ook nog eens schuldig aan twee mogelijk strafbare feiten. Zo belde hij op 2 januari naar de hoogste verkiezingsambtenaar in Georgia met de vraag om extra stemmen voor hem te “vinden”. Volgens de ambtenaar kan dit gezien worden als een inbreuk tegen zowel de federale wet als de wet in Georgia omdat het een vraag was tot verkiezingsfraude.
Maar ook de gebeurtenissen van 6 januari 2021 kunnen Trump duur komen te staan. Toen bestormden duizenden van zijn aanhangers het Capitool in Washington nadat Trump hen ophitste tijdens zijn speech. Hij deed dat met citaten als: “We moeten vechten tot het einde of we zullen geen land meer hebben” en door te blijven herhalen dat Biden op frauduleuze wijze won.