De eerste verkiezingen zonder opkomstplicht lijken te kampen met een opvallend lage opkomst. Hoewel de definitieve cijfers nog moeten binnenkomen, zijn er zorgwekkende signalen over het aantal kiezers dat zijn stem uitbracht.

De gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024 markeren een belangrijk keerpunt in de Belgische verkiezingsgeschiedenis. Voor het eerst is het niet verplicht om te stemmen, een beslissing die de afgelopen maanden al voor veel debat zorgde. Analisten en politici vroegen zich af welke impact deze verandering zou hebben, maar concrete voorspellingen over de opkomst bleven moeilijk te maken.

Nu de verkiezingsdag is aangebroken, blijkt dat de afschaffing van de opkomstplicht mogelijk een forse daling in het aantal kiezers met zich meebrengt.

Zorgwekkende berichten over lage opkomst

Hoewel de officiële opkomstcijfers nog niet bekend zijn – de stembureaus waar men elektronisch stemt sluiten pas om 15 uur – zijn er vanuit verschillende delen van het land verontrustende signalen. Veel stemlokalen melden een opvallend lage opkomst. VRT NWS voerde steekproeven uit in diverse steden en gemeenten, en de resultaten wijzen op een gemiddelde opkomst van slechts 70 procent.

Dit is een sterke daling vergeleken met de opkomst van zes jaar geleden, toen 93 procent van de kiezers naar de stembus trok voor de gemeenteraadsverkiezingen. Traditioneel trekken lokale verkiezingen meer kiezers aan, omdat deze bestuurslagen dichter bij de burger staan.

Herziening opkomstplicht in het vizier

De lage opkomst heeft de Vlaamse regering aan het denken gezet. Voorafgaand aan de verkiezingen gaf de regering al aan dat de afschaffing van de opkomstplicht na deze stembusgang geëvalueerd zou worden.