Sp.a-voorzitter Bruno Tobback zit niet goed in de campagne. Zijn bitse uitval naar professor Carl Devos in Terzake schiep een beeld van een boze, wat verzuurde man. Zeker omdat het incident maar blijft terugkomen. Terwijl partijgenoot Johan Vande Lanotte wél perfect aanvoelt hoe hij de aanval moet leiden, lijkt Tobback zich bezig te houden met achterhoedegevechten en venijnige uitvallen. Het zorgt voor totaal onnodige afleiding in de sp.a-campagne.

Vanavond staat Tobback oog in oog met professor Carl Devos, op het voorzittersdebat van de UGent en De Morgen. Het wordt een ‘blij weerzien’, want dinsdag in Terzake haalde Tobback keihard uit naar de professor. Het incident op zich was wat gênant, maar vooral de fallout van de bitse confrontatie wordt door Tobback slecht beheerd. En zo ontstaat het beeld van een verzuurde voorzitter die vooral bezig is met zichzelf.

“Het verhaal is versleten”

Het begon allemaal dinsdag, in de studio’s van Terzake. Die lichten elke dag een partij door, en die dag was het aan sp.a. Voor die doorlichting doen ze beroep op een groepje “auditeurs”, personaliteiten en journalisten die de partijen “doorlichten”. Professor Devos is één van hen, en hij was rapporteur voor de sp.a. Hij kwam live in de uitzending vertellen hoe de auditeurs de partij zien. Dat was niet min: blijkbaar hadden ze op een gegeven ogenblik de discussie moeten stoppen “omdat er te veel negatieve punten waren, en het wat evenwichtiger moest”, zo zei Devos. Om dan koud te stellen: “Het verhaal van de sp.a is versleten en er is een gebrek aan charismatische figuren om de boodschap duidelijker te verkopen”. “De partij heeft een probleem”, concludeerde hij fel.

“Dat is onzin”

Tobback reageerde meer dan geprikkeld. Zijn lichaamstaal sprak boekdelen, zijn ergernis leek maar toe te nemen, en het ging van kwaad naar erger. Toen Devos stelde “dat ons sociaal model niet houdbaar is”, vloog Tobback er met de voeten vooruit in. “Met alle sympathie, professor: dat is onzin. Die uitspraak berust op niks en dat is ook wat wij de voorbije twee jaar bewezen hebben. Iedereen kwam ons vertellen dat we de crisis nooit zouden kunnen oplossen zonder de index af te schaffen. Wij hebben toen gezegd dat het wel kan op andere manieren, zoals het aanpakken van de inflatie en het beschermen van de consument. En wij hebben gelijk gekregen, beste professor.”

“Ik blijf het ongelofelijk erg vinden dat mensen die serieus gestudeerd hebben dat klakkeloos en zonder enige basis blijven verkondigen. Ons sociaal model is het grootste succes van heel Europa en zowat heel de wereld”, brieste Tobback. Devos moest even slikken, maar reageerde heerlijk: “Tja, dit sluit aan bij een andere opmerking van de auditeurs: dat de partij vaak te defensief overkomt.”

Tobback vergroot de schade in Het Journaal

Niet zozeer het debat, maar wel hoe het verder liep, is tekenend. Natuurlijk had iedereen de clash gezien. Een clash die Devos en Terzake nochtans hadden proberen vermijden: er was namelijk afgesproken dat de professor niet in conflict zou gaan met Tobback.

Maar de sp.a-voorzitter heeft lak aan zijn imago van een defensieve, wat zure man. Toen een dag later het veel meer bekeken VRT-Journaal langskwam, met het lichtere format Boukhriss & Bahri, draafde Tobback gewillig op. “Ik ben normaal heel zen, tot ik op een bepaald moment op iets stoot waarvan ik vind: ‘Dit zou je nu beter niet doen.'”, stelde hij met een grijns. En weer gaf professor Devos een dreun, in hetzelfde Journaal: “Bruno Tobback mag reageren zoals hij wil. Ik vond het niet de slimste reactie. Maar Bruno Tobback is Bruno Tobback.”

Lapzwansen die onzin mogen debiteren

Maar in De Morgen gaat Tobback nog veel verder:” Ik begrijp dat ‘de audit’ een gimmick is die het programma geestig moeten maken. Maar het kan toch niet dat die auditeurs zonder enige tegenspraak politieke partijen mogen fileren? De helft van de tijd gaat op aan lapzwansen die onzin mogen debiteren. Dit klopt niet voor een openbare omroep.”

En Tobback speelt het heel hard op de man. Nu kan er best wel iets gezegd worden over de samenstelling van die auditeurs, maar de pH-waarde van Tobback’s reactie is nauwelijks te peilen: “Tussen de auditeurs zitten ondernemers (Guillaume Van der Stighelen en Aline Julia, wov), een sportjournalist (Hans Vandeweghe, wov), een journalistieke fan van Bart De Wever (Jan Segers, wov) en de hoofdredactrice van een ondernemersgazet (Isabel Albers, wov). Waarom niet iemand die geen 4.000 euro per maand verdient? Waarom niet iemand die voor een baas werkt of moet rondkomen met 1.200 euro?”

En uiteraard krijgt Devos zelf de grootste veeg: “Hoe kan een politicoloog zich hiertoe lenen? De hele samenleving betaalt hem net om verder te kijken dan de perceptie.” Tobback besluit het hallucinante interview met: “Ik heb mij eens goed laten gaan. Dat lucht altijd op.”

Abonnement op kritisch blad opgezegd

Nieuw is de animositeit tussen Tobback en Devos niet. Die laatste heeft erg goede connecties heeft binnen de sp.a, maar laat zich daarom ook vaak kritisch uit over de partij. En laat Tobback nu net bijzonder moeilijk met kritiek uit het eigen kamp overweg kunnen.

Toen Sampol, het links-academisch maandblad en mee een geesteskind van Devos, in december een kritische analyse maakte over de sp.a, was Tobback in alles staten. Onder meer Guy Peeters, de voorzitter van de socialistische ziekenfondsen, maakte toen dezelfde analyse als Devos nu. “Guy Peeters? In twee jaar niet gezien of gehoord”, reageerde Tobback. Maar straffer achter de schermen: de partij zei al haar abonnementen op Sampol op. Het tekent de manier waarop Tobback omgaat met kritiek.

Vande Lanotte houdt de focus wel

Opvallend ook: terwijl Tobback in gevechtjes rond zijn persoon zit, houdt Johan Vande Lanotte wel heer hard de focus. Maandag in Terzake, in duel met Bart De Wever (N-VA) ging hij keihard door op de (niet-)indexering van de pensioenen die de N-VA zou doorvoeren. Want daar heeft Vande Lanotte bloed geroken, en daar zal hij in bijten.

Vandaag, in een dubbelinterview met Elio Di Rupo in De Standaard, blijft hij daarop inhakken. “De N-VA wil de meeste gepensioneerden de indexering van hun pensioen ontzeggen, en om de aandacht af te leiden beginnen ze het debat over de PS. In elk geval is het bij de bevolking nog niet doorgedrongen dat ze met de N-VA in 2015 geen indexering krijgen van hun pensioen, behalve de minima. Die boodschap gaan we vanaf nu herhalen tegen elke gepensioneerde die we tegenkomen: als de N-VA aan de macht komt, ben je je index kwijt.” 

“Mij eens goed laten gaan”: vooral politiek totaal onverstandig

De aanpak van Vande Lanotte contrasteert met die van Tobback. De Oostendenaar is bepaald niet onbesproken, hij heeft veel vijanden. Maar de focus ligt nu volledig op zijn boodschap, niet op schermutselingen in de marge. Niet bij Tobback. Nu is politiek ook theater, dat geldt in verkiezingstijd nog veel meer. Er zijn wel meer drieste partijvoorzitters geweest die zich intern op alles en iedereen boos maken en dan tegelijk naar buiten uit de knuffelbeer of de sympathieke peer in een tv-quiz uithangen. Ook dat is politiek: perception is reality. 

Net daarom is de houding van Tobback zo schadelijk. Zijn partij zit in het defensief. Groen voert een sterke campagne en heeft met Ringland plots een rugwind die niet te onderschatten is. PVDA+ krijgt overal een serieus forum en maakt kans om minstens één zetel te halen. Tobback kan best een oproep doen aan de linkse kiezer om één front te vormen en op zijn partij te stemmen. Dat is een logische, zelfs natuurlijke move voor sp.a. Maar koppel daaraan het beeld van een defensieve, zure voorzitter, en de poppen gaan aan het dansen.

Politiek is ook emotie, en het parcours dat Tobback deze week rijdt, is bezaaid met brokken. Benieuwd of hij vanavond wel zoete broodje bakt met professor Devos. Maar eigenlijk kennen we het antwoord al: Tobback ziet geen graten in zich “eens goed laten gaan”.