De regering viel erover eind vorig jaar. Maar het Marrakeshpact is niet meteen een thema in de huidige kiesstrijd. Meer zelfs: daar waar migratie de afgelopen regeringsjaren telkens hoog op de agenda stond, en politici als Theo Francken (N-VA) en Maggie De Block (Open Vld) jarenlang hoge ogen gooiden qua populariteit door het thema, lijkt het allemaal wat weggedeemsterd.
Was het de eerste keer dat we het echt hoorden knetteren in een tv-debat, deze campagne? De VRT had dan ook een mooie line-up voor hun groot migratiedebat in De Zevende Dag: zowat heel Vlaams-Brabant zat mee aan tafel. En dus kregen we een lekker lange en pittige woordenstrijd afgelopen zondag in De Zevende Dag, toch een zeldzaamheid op de Vlaamse televisie.
Haast even zeldzaam als het thema zelf. Want wie gedacht of gehoopt had dat migratie hét thema van de kiescampagne zou worden, is er echt wel aan voor de moeite. Migratie zit nauwelijks in de campagne: vorige week lanceerde Theo Francken (N-VA) een boek rond het thema, ‘Migratie in 24 vragen en antwoorden’. Het kreeg nauwelijks weerklank, of het moest gekomen zijn van Vlaams Belang, dat prompt een persiflage deed en ‘Migratie in 24 gebroken beloften’ lanceerde. Om maar te zeggen: de mediatieke hoogconjunctuur voor Theo en z’n thema is wat weg.
Het debat op zondag was dus een uitstekend moment om de temperatuur van het water even te voelen, en voor sommigen, om het thema weer in de campagne te krijgen. Eén ding is wel duidelijk: tussen Francken en Maggie De Block (Open Vld), elkaars voorganger en opvolger, komt het al langer niet meer goed. Dat leverde vooral veel gerol met de ogen en een koude oorlog op tussen de beide oud-coalitiepartners, aan de debattafel.
Maar ook met Koen Geens (CD&V), toch jarenlang hun coalitiepartner in de federale regering, spatte de liefde er niet van af. De minister van Justitie zat niet echt over ‘zijn’ thema aan tafel, maar weerde zich voor zijn doen verbazend fel. Tot twee keer toe wees Geens erop dat het om ‘vluchtelingen’ gaat, mensen die geholpen moeten worden. Hij pakte Francken zwaar aan: “Ik vind dat heel merkwaardig, dat het onmiddellijk daar altijd maar naartoe getrokken wordt. Er zijn vorig jaar 19.000 asieldossiers geweest, en 52 procent zijn na de strengste procedure als asielzoeker erkend. Dat zijn mensen. En de manier waarop u daar over spreekt, u begint onmiddellijk over ‘illegale migratie’. U hebt dat woord gebruikt.” De N-VA’er riposteerde even kordaat: “Alsjeblieft, begin niet op die toon, dat zijn allemaal mensen.”
Ondervragen als de Stasi
Het waren de drie oud-collega’s in de regering die het debat domineerden, en duidelijk ook alle drie de materie goed beheersten. Hans Bonte (sp.a), blijkbaar ter elfder uren er nog bij geroepen, en ook de enige niet-lijsttrekker aan tafel, bracht vooral verwarring. Jessika Soors, de lijsttrekker van Groen in Vlaams-Brabant, heeft als deradicaliseringsambtenaar gewerkt en heeft duidelijk ook een achtergrond in de problematiek. Zij weerde zich in het debat, maar had zichtbaar wat last van zenuwen. Net als Dries Van Langenhove, lijsttrekker voor Vlaams Belang, die nu ondervindt dat een tv-debat nog iets anders is dan studentenbijeenkomsten.
Al had Van Langenhove natuurlijk wel goed z’n moment voorbereid, door helemaal op het eind van het debat nog eens Theo Francken en N-VA voor de voeten te werpen of ze nu straks alweer uit het Marrakesh-pact willen stappen, als ze opnieuw in een regering zouden gaan. Al deed hij dat met zo’n heftigheid dat het wel leek op een ondervraging van de Stasi, waarop Francken hem aanmaande tot kalmte.
De N-VA’er had z’n antwoord klaar: het is gewoon juridisch niet evident eruit te stappen, “want het is ook geen verdrag”. Wat dan wel? “Er is een engagement dat er een Commissie komt van de Verenigde Naties die om de twee jaar het migratiebeleid onder de lamp houdt en een rapport maakt. Mijn voorstel is dat we daar niet aan meewerken. Zo’n rapport moet er niet komen, want we zijn het met een aantal doelstellingen uit het pact fundamenteel oneens.” Dat noopte de andere voormalige regeringspartijen dan wel tot de vraag waarom het dan nodig was de regering te laten vallen, als het zo simpel kon passeren.
België lid van de Veiligheidsraad
De Block toonde zich consequent en verdedigde het pact. “Het Marrakeshpact is een overeenkomst die voor het eerst de plicht vastlegt om uw onderdanen terug te nemen”, zo stelde ze. Maar daaraan straks, in een coalitie met N-VA, niet meer meewerken? Dat zal moeilijk liggen, al was het maar omdat België op dit moment voor twee jaar lid is van de Veiligheidsraad. Dan zo opvallend gaan dwarsliggen, dat gaat niet evident zijn. Zowel bij Open Vld als CD&V lijkt dat een ‘no pasaran’. Al zou het tegendeel verklaren, in volle kiesstrijd, een pak meer verbazend geweest zijn.
En zo kabbelde het verder, zonder dat migratie echt brokken maakt. Wie kandidaat minister-president is, wat de economische plannen zijn, en welke nieuwe belastingen er gaan komen: het staat voorlopig een pak hoger op de agenda dan asiel, vluchtelingen en nieuwkomers.
