In het kort

• De Antarctische circumpolaire stroming, de krachtigste oceaanstroming op aarde, verzwakt door de opwarming van de aarde.
• Tegen 2050 zou de stroming 20 procent langzamer kunnen zijn doordat vers, koel water van smeltend Antarctisch ijs het zoute oceaanwater verdunt.
• Een verzwakte stroming zou het delicate evenwicht verstoren dat de kracht van de stroming bepaalt, wat warmer water mogelijk verder naar het zuiden zou kunnen laten doordringen en het smelten van de Antarctische ijskappen zou versnellen.

De Antarctische circumpolaire stroming, de krachtigste oceaanstroming op aarde, wordt geconfronteerd met de zorgwekkende bedreiging van verzwakking. Deze immense kracht, vijf keer sterker dan de Golfstroom en meer dan 100 keer sterker dan de Amazonerivier, speelt een vitale rol in het reguleren van het wereldklimaat en het circuleren van water, warmte en voedingsstoffen over de hele wereld. Zie het als een kolossale “transportband” die de Stille, Atlantische en Indische Oceaan met elkaar verbindt. Dat schrijft de BBC.

Dit kritieke systeem staat echter onder druk. Vers, koel water van smeltend Antarctisch ijs verdunt het zoute oceaanwater, waardoor het delicate evenwicht dat de kracht van de stroming bepaalt, verstoord kan raken. Ons onderzoek suggereert een grimmige realiteit: tegen 2050 zou de Antarctische Circumpolaire Stroom 20 procent langzamer kunnen zijn als gevolg van de opwarming van de aarde.

Beschermt kwetsbare ijskappen

Beschouw deze krachtige stroming als een beschermende slotgracht rond Antarctica. Ze houdt warme wateren op afstand en beschermt zo kwetsbare ijskappen. Daarnaast fungeert hij als een barrière tegen invasieve soorten zoals zuidelijke kelp en de dieren die deze soorten met zich meedragen, waardoor ze over enorme afstanden verspreid worden voordat ze het continent bereiken. De gevolgen van een verzwakking zijn verstrekkend en treffen niet alleen Antarctica, maar de hele planeet.

Directe metingen zijn uitdaging

In tegenstelling tot bekendere stromingen zoals de Golfstroom of de Kuroshiostroom, blijft de Antarctische Circumpolaire Stroom grotendeels een mysterie vanwege de afgelegen locatie, waardoor directe metingen een uitdaging zijn. Wetenschappers hebben waargenomen dat ondanks de opwarming van het water rond Antarctica, waardoor de stroming theoretisch zou moeten versnellen, de sterkte de afgelopen decennia relatief stabiel is gebleven. Deze stabiliteit houdt zelfs aan bij toenemend smelten van het ijs, een fenomeen dat verder onderzoek vereist.

Recente vooruitgang in oceaanmodellering biedt waardevolle inzichten in dit complexe systeem. Met behulp van de krachtigste supercomputer en klimaatsimulator van Australië hebben ze de Antarctische circumpolaire stroming bestudeerd. De Australische onderzoekers hebben het model Access-OM2-01 ontwikkeld, dat ingewikkelde details zoals wervelingen registreert, waardoor nauwkeuriger beoordeeld kan worden hoe de stroming zal reageren op de opwarming van de aarde.

Zorgwekkende toekomst

Onze projecties laten een zorgwekkende toekomst zien: koud, zoet smeltwater van Antarctica migreert naar het noorden, vult de diepe oceaan en verandert de dichtheidsstructuur ervan. Dit gaat de effecten van de opwarming tegen, wat leidt tot een algehele vertraging van de stroming met 20 procent binnen drie decennia.

De gevolgen van deze verzwakking zijn ingrijpend. Als de primaire stroming die verantwoordelijk is voor de circulatie van voedselrijk water rond Antarctica, ondersteunt deze stroming een levendig ecosysteem. Een zwakkere stroming zou kunnen leiden tot een verminderde biodiversiteit, een lagere visproductiviteit en een mogelijke verstoring van het voedselweb voor kustgemeenschappen die afhankelijk zijn van deze visserijen.

Bovendien kan een verzwakte stroming ervoor zorgen dat warmer water verder naar het zuiden doordringt, wat het smelten van de Antarctische ijskappen versnelt en de zeespiegel wereldwijd doet stijgen. Dit kan een vicieuze cirkel in gang zetten: sneller smelten leidt tot meer verzwakking van de stroming, waardoor het probleem verergert.

Invloed op wereldwijde klimaatpatronen

De gevolgen reiken verder dan Antarctica en kunnen van invloed zijn op wereldwijde klimaatpatronen doordat de oceaan minder goed in staat is om overtollige warmte en koolstof uit de atmosfeer te absorberen. Hoewel onze bevindingen een somber beeld schetsen, zijn ze niet onwrikbaar. Door doortastende maatregelen te nemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, kunnen we de effecten van klimaatverandering op deze cruciale oceaanstroming nog steeds verzachten.

Langetermijnmonitoringstudies in de Zuidelijke Oceaan zijn essentieel om deze veranderingen nauwkeurig te kunnen volgen. Door proactieve en gecoördineerde internationale inspanningen hebben we een kans om deze kritieke uitdaging aan te gaan en onze oceanen voor toekomstige generaties te beschermen.