Vandaag moest Vivaldi herleven: in de Kamer klikken de zeven partijen een eerste keer samen, rond de verlenging van Wilmès II. En de fysieke besprekingen onder de voorzitters, die van onder hun coronaquarantaine uit zijn, hernemen. Maar meteen starten die gesprekken onder een zwaar gemoed: bij CD&V rommelt het heftig, na een publieke uithaal van boegbeeld Pieter De Crem (CD&V). Ook het premierschap, een ambitie die de CD&V-achterban zou kunnen sussen, lijkt ver weg. “Het gaat bij de CD&V-voorzitter al heel nadrukkelijk over welke mooie portefeuilles hij kan krijgen.”

In het nieuws: Vandaag komen de onderhandelaars opnieuw samen.

De details: Elke voorzitter en sherpa testte negatief.

• Vivaldi krijgt vandaag een heftige klap. Want dé cruciale partner om er ‘Vivaldi’ van te maken, en niet gewoon paars-groen, de Vlaamse christendemocraten van CD&V, komen maar niet tot rust.
• In een brandbominterview met De Standaard laat boegbeeld en minister Pieter De Crem (CD&V) geen spaander heel van die toekomstige coalitie.
• Nu staat De Crem wel bekend om af en toe een vuurtje te stoken (toen het paars-geel kon zijn, ging hij op LN24 destijds ook tegengas gaan geven), maar z’n woorden komen deze keer toch wel binnen. Een bloemlezing:
  • Over de positie van CD&V: “Wij zijn mathematisch overbodig. Mijn ervaring leert dat zoiets betekent dat we geen rol zullen spelen. We zullen nooit ons veto kunnen stellen tegen een dossier. Beeld u in dat de regering vertrekt en onderweg wordt er toch een wetsvoorstel goedgekeurd dat de termijn voor abortus zou verlengen. Dat is een horrorscenario. We hebben geen enkele garantie. Abortus dreigt zo een Arco-bis te worden.”
  • En nog: “Op onze frêle schouders van amper twaalf zetels zou de taak rusten om het hele pallet te beslaan dat groen, rood en blauw negeren. Als we in Vivaldi meestappen, zullen we oppositie moeten voeren binnen de meerderheid.”
  • Over de inhoud en of er garanties zijn over staatshervorming en abortus: “Niente, nada, niets. Ik heb niet de indruk dat er in de tekst, die bulkt van de algemeenheden, veel van onze punten staan. Het lijkt nog het meest op het programma van Groen en Ecolo.”
  • Over de toekomstige regering: “Ik heb nog nooit zo veel partijen zo veel ruzie weten maken bij het vormen van een regering. De vorige paars-groene regering had een opendebatcultuur, bij deze lijkt het een openoorlogcultuur te worden. Als er al iets uit komt, zal het een erg gedetailleerd akkoord moeten zijn. Vivaldi zal niet in staat zijn om tussentijdse akkoorden te sluiten.”
  • Over Open Vld: “Egbert Lachaert heeft zijn eigen programma van de liberale voorzittersverkiezingen zelf al ritueel verbrand. (…) De economische agenda van Open Vld lijkt verdwenen, daar blijft alleen nog wat serviceclubachtige peptalk van over. Als de liberalen in een regering zitten, verhogen de belastingen altijd. En elke belastingverhoging is een Vlaamse belastingverhoging. Dan zeg ik: dit gaat echt niet.”
  • Over oppositie: “Ik begrijp het chronische gekerm niet dat CD&V niet in de oppositie hoort. Als we geen oppositierol zouden aankunnen, kunnen we al zeker geen rol in Vivaldi aan. Een eigen profiel opbouwen, zal niet lukken door de paars-groene agenda over te tekenen.”

De effecten: Het interview onderlijnt scherp de twijfels die binnen Vivaldi heersen over CD&V.

• “Dom, dom, dom“, zo is met een zucht te horen binnen de groep van onderhandelaars. “Zo zetten ze, alweer, de hele dag de spotlights op zichzelf.”
• “Op deze manier is het niet werkbaar met de christendemocraten“, is een andere onderhandelaar scherper Het interview komt uitgerekend op een moment dat de zeven voorzitters, die allen negatief getest hebben, vandaag de gesprekken gaan hernemen.
• Al veel langer heerst het gevoel bij een aantal andere voorzitters aan tafel “dat Joachim Coens (CD&V) constructief meewerkt, maar dat daarmee nog niet héél CD&V aan boord is”. Men vraagt zich met andere woorden af, of de christendemocraten überhaupt wel een stabiele factor kunnen worden in die toekomstige ploeg.
• Verschillende invloedrijke stemmen binnen Open Vld hebben twijfels of CD&V niet het regeringsproject te veel verwatert, en zouden er geen moeite mee hebben de christendemocraten te zien vertrekken. Ook bij de groenen, zeker bij Ecolo, heeft men de grootste moeite met de ‘veto’s’ van de christendemocraten, over het ethische. En bij Vooruit is men al helemaal niet enthousiast: de komst van CD&V maakt de Vlaamse socialisten mathematisch overbodig.
• Het is tegelijk een publiek geheim dat Coens erg veel moeite moet doen om de voor hem zo cruciale groep van lokale mandatarissen mee te hebben in het Vivaldi-project: te zien aan het aantal Zoom-gesprekken dat hij zelf op Instagram post, besteedt hij daar bijna dagelijks tijd aan. Maar de kritische bedenkingen vanuit die onderbuik komen telkens terug.
• En daarnaast is er natuurlijk de ondertussen al beroemde WhatsApp-groep van de burgemeesters van CD&V. Daarin blijft het dag na dag kritische opmerkingen en scherpe vragen regenen. Overigens is ook De Crem lid van dat groepje: hij leest dus alles netjes mee. Dat zou wel eens bepalend kunnen geweest zijn, om nu naar buiten te komen: hij weet dat een belangrijk deel van het middenkader z’n boodschap draagt. Coens blijft zich daarbij overigens moedig verdedigen op WhatsApp, maar het zet wel een bepaalde toon en sfeer.
• “Coens heeft al een keer heel hard geblaft. Dat nog eens doen, heeft geen zin, dan moet je bijten. Dan moet je de volgende keer gewoon opstappen, de tafel verlaten. Maar dat lijkt hij niet te gaan doen hoor”, zo is bij een onderhandelaar te horen. Het incident van vorige week maandag, het moment waarop de CD&V-voorzitter voor z’n eigen partijbureau aan de camera’s allerlei verklaringen aflegde, om dan enkele uren later al de zaak te sussen als “een misverstand over een fout die een medewerker van de preformateur maakte“, zindert dus nog na. Maar het heeft de positie van CD&V niet bepaald versterkt.
• Ging de boosheid van Coens vorige week over abortus, dan was het deze week prijs over de staatshervorming. In de werkgroep daarover kwamen de groenen aandraven met hele lijsten van bevoegdheden die weer naar het federale niveau moeten. Servais Verherstraeten (CD&V), de onderhandelaar daar, was niet bepaald gediend met dergelijke move. “De groenen, met name Ecolo, zijn duidelijk niet van plan om CD&V ook maar iets te gaan gunnen“, zo is elders in de onderhandelingen te horen.
• Maar tegelijk merkt men op dat de CD&V-voorzitter toch qua mindset al heel stevig in Vivaldi zit: “Het gaat al heel nadrukkelijk over welke portefeuilles hij kan krijgen“, zo tekenen we op bij de onderhandelaars. “Hoe ga je dan nog de tafel verlaten?”
• “Men blijft bij CD&V dezelfde klassieke machtsafwegingen maken waaraan de partij langzaam kapot is gegaan. En het rare is dat diegenen die Coens zouden moeten weerhouden van die klassieke politieke redeneringen, staan te duwen om toch maar in die regering te stappen, omdat ze aan hun eigen persoonlijke carrière denken”, zo stelt een collega-voorzitter fijntjes vast.
• Het is immers niemand ontgaan dat Sammy Mahdi (CD&V), de jonge tegenkandidaat die bijna het voorzitterschap van Coens weggriste, zich bijzonder loyaal opstelt ten opzichte van de huidige voorzitter.

The big picture: Er staat wel meer op het spel dan een therapeutisch gesprek van De Crem met een krant.

• Over Pieter De Crem kan men makkelijk een aantal scherpe opmerkingen maken. Vanmorgen in de Wetstraat regende het giftige commentaar binnen Vivaldi, met hier en daar een uitzondering die toch bewondering had voor “het onwaarschijnlijke lef” van de man uit Aalter.
• Meest gehoorde commentaar: “De Crem heeft geen mandaat meer straks, zelfs niet in de Kamer. Er zit dus niets meer in voor hem, behalve nog eens wild om zich heen schoppen.”
• Maar het zou onverstandig zijn de fundamentele analyse van De Crem helemaal af te doen als onzin. Want zijn partij, de christendemocraten, staan voor een scherpe keuze die breder is dan alleen regeringsdeelname. De Crem verdedigt al veel langer een “herverkaveling van het landschap”, waarbij hij het eerder over een “Unie” had, een nieuw ‘Vlaams en conservatief’ project.
• Kiest CD&V toch voor oppositie federaal, tegen paars-groen, en gaat het Vlaams nog nauwer samenwerken met N-VA, in de Vlaamse regering, dan komt zo’n project plots wel heel dichtbij. “De band tussen ons en de N-VA is reëel. De as tussen CD&V en de N-VA in de Vlaamse regering is onbreekbaar. Niemand zal die doorknippen”, zo stelt De Crem vanmorgen. In de hoogste regionen van de N-VA maakt men er geen geheim van dat de deur voor zulke ideeën wagenwijd openstaat.
• Maar net daarrond draait binnen CD&V ook die strijd. Die is al langer bezig. In de Zweedse periode, toen CD&V met N-VA in een coalitie zat, organiseerde het kabinet van vicepremier Kris Peeters (CD&V), notoir bemand door CD&V-kabinetschefs die voor het leven benoemd lijken en een ferme ACW-stempel dragen, de guerrilla binnen de eigen regering. De linkervleugel, Beweging.net, leeft al jaren op voet van oorlog met N-VA, en wil van zo’n conservatief en Vlaams project niet horen.
• De vraag is meteen of de christendemocraten dergelijk schisma binnen de partij op termijn wel overleven: een regeringsdeelname aan Vivaldi zal dat tweespalt niet wegnemen, integendeel. Zeker niet als de andere coalitiepartners federaal het CD&V knap lastig gaan maken, door hen weinig tot niets te gunnen, en cours de route.
• Maar de bepalende factor: die CD&V-burgemeesters. Als Coens er niet in slaagt daar de gemoederen te sussen, zal die onderbuik van CD&V toch vroeg of laat zelf de keuze maken. En voor alle duidelijkheid: daarin zitten nog weinig figuren die geloven dat het de stemmen zouden zijn van Beweging.net, die de karrenvracht aan lokale mandaten binnenbrengen.

Wat we moeten verwachten vandaag: Opnieuw een heet dagje voor Vivaldi.

• Door z’n onverbiddelijke timing, gooit De Crem vandaag de knuppel in het hoenderhok. Want in de Kamer wordt premier Sophie Wilmès (MR) verwacht.
• Die moet daar komen uitleggen dat ze haar dure belofte niet houdt. De premier zou na zes maanden opnieuw het vertrouwen vragen. Maar wat in de sterren geschreven stond, gebeurt vandaag: deze minderheidsregering blijft gewoon zitten. Dat gebeurt straks met een gewone motie, waarbij de Vivaldi-partijen de zaak uitstellen.
• Maar eerst volgt een gewoon vragenuurtje, waarop de oppositie zich hoe dan ook zal kunnen uitleven, en stevig de ‘gebroken beloftes’ in herinnering kan brengen.
• De vraag is vooral hoe CD&V zich nu moet gedragen in de Kamer. Het merendeel van de oranje Kamerleden wil liever wel Vivaldi, maar tegelijk is hun kopstuk wel bijzonder kritisch. Alvast geen makkelijke positie voor de twaalf CD&V’ers in de Kamer.

Komt er dan nog bij: Een nieuw inhoudelijk lek uit de nota’s van Lachaert en Conner Rousseau (Vooruit).

• Verwonderlijk is het niet meer, opvallend blijft het wel: heel deze onderhandelingen door is het blijkbaar onmogelijk om discreet te werken. Want opnieuw lekt de tekst waarop preformateurs Lachaert en Rousseau werken, deze keer heeft De Tijd er de hand op kunnen leggen.
• De tekst zelf is een werkdocument, met overal brackets en nog niet finaal onderhandelde delen. Maar toch een paar opvallende passages:
  • De budgettaire ambities lijken wel heel laag te liggen. Men spreekt over “vanaf 2021 een vaste jaarlijkse budgettaire inspanning van 0,1 procent doen“. “Afhankelijk van het economisch herstel en van de hoogte van de economische groei wordt een bijkomende variabele budgettaire inspanning geleverd van 0 tot 0,5 procent per jaar”, luidt het. Dat is niet bepaald een tempo waaraan men op het einde, in 2024, het begrotingstekort substantieel heeft teruggedrongen.
  • Op vlak van fiscaliteit zijn de grote vragen open gelaten. Wel is er nu sprake van een vermogenswinstbelasting, zij het bijzonder vaag: “De regering zal een billijke bijdrage vragen van de individuen met de allersterkste schouders, met respect voor het ondernemerschap”, luidt het.
  • Over de staatshervorming dus allerminst de grote doorbraak, al wordt er wel meteen een verklaring tot herziening van de grondwet opgesteld. “We streven naar homogene bevoegdheidspakketten. Dat kan zowel in de richting van de federatie gaan als in de richting van de gemeenschappen en de gewesten”. Voor de gezondheidszorg zet men wel de deur open voor regionalisering: “Er wordt onderzocht hoe dat thema kan worden samengebracht op het niveau zo dicht mogelijk bij de patiënt, zonder dat aan de solidaire financiering wordt geraakt.” Concreet is dat allerminst.
  • De fameuze blauwe ’tegennota’, die Open Vld en MR opstelden tegen paars-geel, sprak van een relanceplan van 30 miljard. Daarvan geen spoor meer. Wel “hogere overheidsinvesteringen”, die moeten opgetrokken worden van 2,6 procent van het bbp naar 3,5 procent tegen 2024. Een stijging dus van zo’n 4 miljard euro, geleidelijk. Tegen 2030, een legislatuur verder, zou het dan op 4 procent leggen: op die manier schuift men de ambities netjes door. Kerninvesteringen zijn een vergroening van de economie en het openbaar vervoer.

Toch een sprankeltje hoop: Vivaldi vond gisteren wat rust over het symbooldossier van Moria.

• De reactie van de huidige regering op de crisis in het Griekse vluchtelingenkamp Moria, waarbij minister van Asiel en Migratie Maggie De Block (Open Vld) twaalf minderjarigen wilde opvangen, zette kwaad bloed bij de groenen. Die wilden dat België veel meer deed.
• Na een ontmoeting met haar Griekse collega Giorgos Koumoutsakos komt er nu toch een gebaar van die regering Wilmès II, die drie toekomstige Vivaldi-partijen telt. De Block belooft nu om 100 tot 150 asielzoekers over te nemen: gezinnen, moeders en alleenstaande vrouwen.
• Zo lijkt op dat vlak de harmonie toch wat hersteld bij de onderhandelende partijen. De groenen, en ook wat parlementsleden van Vooruit en CD&V, toonden zich ontevreden over de ‘povere’ inspanning van België. Maar die plooien zijn nu gladgestreken: Kamerlid Wouter De Vriendt (Groen) reageerde tevreden.

Redelijk ongezien: Geen mandaat voor Lode Vereeck (Open Vld).

• De Open Vld’er Lode Vereeck, die op ramkoers ligt met z’n eigen partij, is in de Limburgse provincieraad weggestemd. Het was Vlaams Belang dat hem voordroeg als bestuurder van de UHasselt. Normaal zijn dergelijke voordrachten een formaliteit: men stemt niet elkaars kandidaten weg.
• Maar deze keer dus wel, toch wel ongezien. De voordracht van Vereeck was op zich natuurlijk wel een beetje de middenvinger aan het establishment in Limburg: Vereeck werd vorig jaar nog ontslagen door de UHasselt wegens ongepast gedrag. Hijzelf vecht dat ontslag nog steeds aan.
• Maar iemand wegstemmen in dergelijke voordracht is een precedent. Volgens Limburgse Vlaams Belang-kopman Chris Janssens, die de voordracht regelde, is dat “gevaarlijk en ongezien” en gaat het om “een karaktermoord”.