Een nieuw rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) trekt aan de alarmbel over de toenemende antibioticaresistentie in ziekenhuizen over de hele wereld. Steeds meer bacteriële infecties blijken ongevoelig te worden voor bestaande behandelingen, wat de komende jaren kan leiden tot een stijging van het sterftecijfer.

Volgens de WHO-analyse, gebaseerd op meer dan 23 miljoen infecties in 104 landen, verloor tussen 2018 en 2023 meer dan 40 procent van de antibiotica zijn effectiviteit tegen veelvoorkomende infecties. Het gaat onder meer om infecties van het bloed, de darmen, de urinewegen en seksueel overdraagbare aandoeningen.

De situatie is het ernstigst in lage- en middeninkomenslanden, waar gezondheidszorgsystemen vaak zwakker zijn. In Zuidoost-Azië en het oostelijke Middellandse Zeegebied zou in 2023 één op de drie bacteriële infecties resistent zijn tegen antibiotica. In Afrika gaat het om één op de vijf.

Snelle evolutie van gevaarlijke bacteriën

Antibioticaresistentie ontstaat wanneer bacteriën zich aanpassen aan geneesmiddelen die bedoeld zijn om ze te vernietigen. Wereldwijd stierven in 2021 zo’n 7,7 miljoen mensen aan bacteriële infecties, waarvan bijna 5 miljoen sterfgevallen direct te linken waren aan resistentie tegen geneesmiddelen.

De WHO wijst vooral op gramnegatieve bacteriën zoals Escherichia coli en Klebsiella pneumoniae, die verantwoordelijk zijn voor ernstige infecties die kunnen leiden tot sepsis en orgaanfalen. Een groot deel van deze bacteriën is inmiddels resistent tegen cefalosporines van de derde generatie – momenteel een van de belangrijkste behandelingsopties.

Beperkte behandelingsopties

Het rapport signaleert ook een toenemende resistentie tegen zogeheten tweede keus antibiotica, zoals carbapenems en fluoroquinolonen. Daardoor blijven steeds minder effectieve behandelingen over. Experts spreken van een “kritiek omslagpunt”, waarbij bacteriën sneller evolueren dan de ontwikkeling van nieuwe antibiotica kan volgen.

De WHO pleit voor een brede aanpak om de crisis in te dammen. Die moet gericht zijn op het verantwoord gebruik van bestaande antibiotica, snellere innovatie in geneesmiddelenonderzoek en gelijke toegang tot antibiotica met een beperkt spectrum. Ook preventieve maatregelen, zoals betere hygiëne en sanitaire voorzieningen, zijn cruciaal om de verspreiding van resistente bacteriën te beperken.