Er is voor het eerst een medicijn ontdekt dat de kans op overlijden door het nieuwe coronavirus fors verminderd. Het gaat om het middel dexamethason, een ontstekingsremmer uit de familie van steroïden. Bij een studie in het Verenigd Koninkrijk blijkt het medicijn de kans op sterfte bij zwaar zieken met een derde te verminderen.

Het effect van dexamethason bij coronapatiënten is ontdekt in het Verenigd Koninkrijk. Daar is een grote klinische studie gehouden om de werking van het middel aan te tonen. De resultaten zijn zeer interessant en veelbelovend.

Dexamethason is namelijk een bestaand middel, een ontstekingsremmer uit de familie van steroïden. Het is vergelijkbaar met prednison, maar zo’n vijf keer zo sterk. Normaal wordt het middel onder andere gebruikt om hersenoedeem te vermijden of in combinatie met chemo- of radiotherapie.

Eén derde meer overlevingskans

Voor de studie gaven de onderzoekers van de universiteit van Oxford 2.104 patiënten het middel tien dagen lang oraal of intraveneus. Zij werden vergeleken met 4.321 patiënten die de gebruikelijke behandeling kregen. In totaal werkten 175 ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk mee aan het onderzoek. Na 28 dagen stelden ze vast dat de kans op overlijden bij patiënten aan kunstmatige beademing met één derde verminderd was bij patiënten die met dexamethason behandeld waren. Bij patiënten die zuurstof toegediend kregen was de mortaliteit ook met één vijfde gedaald. Voor wie maar een lichte vorm van Covid-19 heeft, biedt het medicijn geen oplossing.

“Het overlevingsvoordeel is aanzienlijk bij patiënten die ziek genoeg zijn om zuurstof nodig te hebben. Voor hen zou dexamethason nu de basisbehandeling moeten worden”, zegt Peter Horby van de universiteit van Oxford, een van de leiders van de Recovery-studie. Per acht behandelde patiënten aan de beademing redt dexamethason één leven.

Goedkoop

“Dexamethason is niet duur, is al op de markt. Het kan onmiddellijk worden gebruikt om levens over de hele wereld te redden”, gaat Horby verder. ““Dit is een duidelijk, duidelijk voordeel. En dit is een medicijn dat wereldwijd beschikbaar is.”

Dat juist dexamethason nu ontdekt wordt als ‘wondermiddel’ is wel opmerkelijk. Het medicijn bestaat namelijk al zestig jaar. Het is een krachtige ontstekingsremmer. Omdat ontsteking juist een van de problemen is bij Covid-19 helpt het medicijn hier. Veel mensen worden zwaar ziek door een overdreven reactie van het immuunsysteem op het nieuwe coronavirus. Dat kan dexamethason helpen voorkomen. In België kost het medicijn 6,30 euro voor 5 mg. De onderzochte patiënten kregen tien dagen lang een dosis van 6 mg.

Beschikbaarheid

Toch is er ook schrik na de opvallende resultaten. Geert Meyfroidt, intensivist verbonden aan het UZ in Leuven en voorzitter van de Belgische Vereniging Intensieve Geneeskunde, vreest voor de beschikbaarheid van het middel. “Ik ben een beetje bang voor een run op het medicijn. De hele wereld heeft dezelfde ziekte en heeft dezelfde medicatie nodig. Dit is een middel dat de hele wereld zal willen hebben, dat in de handel verkrijgbaar is en dat goedkoop is”, zei hij gisteren in Terzake.

Meyfroidt betreurt dat het nieuws niet via wetenschappelijke tijdschriften is verspreid, maar via een gewoon persbericht. Waarschijnlijk wilden de onderzoekers op die manier zorgen dat dexamethason sneller overal ter wereld gebruikt kan worden, maar dat heeft dus mogelijk ook nadelen.

“Blijf voorzichtig”

Toch is Meyfroidt enthousiast over de resultaten van de studie. Zelf gebruikte hij in het UZ in Leuven ook al enkele keren cortisone om het immuunsysteem van patiënten met Covid-19 af te remmen. “Dat gebeurde bij een aantal uitgekozen ernstige patiënten, maar niet in het kader van een studie. Nu zien we de bevestiging, dat dit een goede strategie was om dit voor te behouden voor de meest ernstige patiënten. Aan mensen met een heel ernstige longontsteking die moeilijk van beademing komen, geven we al dexamethason”, zegt hij in AD.

“Wij gaven een ander middel dan de Britten, dat maakt op zich niet zoveel uit. Maar wij gaven wel een hogere dosis dan in de studie. De dosis in de studie was redelijk laag. En misschien krijgen we betere overlevingsresultaten als we een lagere dosis geven. Dan verklein je namelijk het risico op nevenwerkingen, zoals infecties die dan weer levensbedreigend kunnen worden. Deze bevindingen zullen dan ook meteen invloed hebben op onze beslissingen over de behandeling van patiënten die we dreigen te verliezen”, gaat hij verder.

Toch blijft de intensivist enigszins voorzichtig. “Eerdere berichten over veelbelovende medicijnen in de strijd tegen corona, zoals hydroxychloroquine, moesten nadien weer worden ingetrokken. Achter deze studie zitten wel topwetenschappers van de hoog aangeschreven Oxford University. Toch zou ik meer informatie willen over de patiënten die gered konden worden. We hopen snel meer details te krijgen. Dan kan het snel gaan, voor ons is dit belangrijk”, legt hij uit.

Wereldgezondheidsorganisatie

Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verwelkomt de ontdekking van dexamethason als behandelingsmethode bij Covid-19. “Dit is de eerste behandeling waarvan is aangetoond dat ze de mortaliteit vermindert bij patiënten met Covid-19 die zuurstof of beademing nodig hebben”, zegt dokter Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO, in zijn persbriefing.

“Dit is geweldig nieuws en ik feliciteer de regering van het Verenigd Koninkrijk, de universiteit van Oxford en de vele ziekenhuizen en patiënten in de UK die hebben bijgedragen aan deze levensreddende wetenschappelijke doorbraak”, klonk het.