Bij een afstapping rond de kerncentrale van Zaporizja hebben medewerkers van het IAEA (het Internationaal Atoomagentschap) anti-personeelsmijnen gevonden aan de rand van het domein. In maart 2022 veroverden de Russen de grootste kerncentrale van Europa. Die blijven het terrein meer behandelen als militaire basis dan als energiecentrale.

In het nieuws: Landmijnen rond de kerncentrale, maar de gevaren voor het personeel blijven beperkt.

• De landmijnen werden gespot in de bufferzone rond de centrale, tussen twee rijen hekken. Het gaat om anti-personeelsmijnen, bedoeld om soldaten uit te schakelen. Ze liggen in een zone waar personeel zelf niet mag komen, en zijn naar buiten toe gericht. Dat minimaliseert de risico’s voor de medewerkers van de centrale. Maar echt veilig is het allerminst.
• “Zoals eerder gezegd, is het IAEA zich bewust van de aanwezigheid van landmijnen buiten de site en op verschillende plaatsen er binnen. Ons team heeft dit aangekaart aan de centrale, en kreeg te horen dat het een beslissing was van het leger, in een gebied dat door het leger wordt gecontroleerd”, zo zegt IAEA-directeur Rafael Grossi in een statement.
• “Zo’n explosieven op de site hebben liggen is niet conform de veiligheidsstandaarden van de IAEA of de nucleaire veiligheidsgids, en creëert extra psychologische druk op het personeel van de centrale – ookal is het onderzoek gebaseerd op eigen observaties van het IAEA en bevestigt de respons van de centrale dat een explosie van deze mijnen geen impact zal hebben op de nucleaire veiligheid”, zo vervolgt Grossi.

Fort Zaporizja

Onderliggend: Het blijft niet bij landmijnen. Steeds meer wordt de centrale een fort voor de Russen.

• Op satellietbeelden van begin juli waren plots vijf witte objecten te zien op het dak van een van de reactoren. Dat was maar enkele dagen nadat Oekraïens president Volodymyr Zelensky aangaf dat Rusland explosieven had geplant in de centrale. Rusland zelf beweert dat Oekraïne een terroristische aanslag of raketaanval voorbereidt op de centrale; Kyiv zegt dan weer dat Rusland zelf een operatie onder valse vlag zou uitvoeren, om de schuld op Oekraïne te steken.
• Wel zegt het agentschap geen zwaar militair materieel te hebben waargenomen op de site. In augustus vorig jaar doken video’s op van Russische legervoertuigen in één van de turbinehallen. Het Oekraïense energieagentschap Energatom zei destijds dat Rusland 14 voertuigen zou opslaan in de hal, en zes in die ernaast.
• Dat het IAEA ze nu niet zag, wil niet meteen zeggen dat ze er niet zijn: in de update van het agentschap deelt het mee dat het geen toegang krijgt tot alle delen van de centrale: “Eerder vandaag (24 juli) bezochten de experten de controlekamer, noodcontrolekamer en delen van de turbinehal van reactor 6. Het team was niet in staat om alle ruimtes van de turbinehal te bezoeken”, zo leest het statement. Ook de daken, waar de explosieven zouden liggen, zijn niet toegankelijk voor de onderzoekers van het VN-gestuurde agentschap. (as)